«سیگار»؛ راه رسیدن به مرگبار ترین سرطان جهان

به گزارش گروه بهداشت و درمان خبرگزاری سلامت(طبنا) « هشدار؛ سیگار بسیار اعتیاد آور است»، « ترک سیگار موجب سلامتی و طول عمر بیشتر می‌شود»، «خودتان قضاوت کنید؛ مرگ یا زندگی» و... اینها جملاتی هستند که افراد سیگاری هر روز به تعداد دفعاتی که سیگار می‌کشند، می‌بینند و بی‌تفاوت از کنارش رد می‌شوند. هشدارهایی که شاید تولیدکنندگان سیگار و مواد دخانی برای آرام کردن وجدانشان روی پاکت‌ محصولاتشان چاپ می‌کنند.

آیا تا حالا فرد سیگاری را دیده‌اید که با خواندن این جملات تصمیم به ترک سیگار بگیرد؟ افراد سیگاری می‌دانند که با کشیدن سیگار و دیگر مواد دخانی به سلامت جسم و روحشان آسیب می‌رسانند اما هربار آگاهانه این عمل مخرب را انجام می‌دهند. دقیقاً مانند یک بیماری دیابتی که می‌داند با خوردن قند و شیرینی هر لحظه خودش را به مرگ نزدیک‌تر می‌کند اما باز با لذت آن را می‌خورند.

تا کنون درباره آثار مخرب سیگار بر بدن زیاد شنیده‌ایم. در این گزارش می‌خواهیم رابطه میان سیگار و ابتلا به سرطان و تأثیر ترک سیگار بر بهبود روند درمان سرطان را بررسی کنیم. در این خصوص با مریم باقریان فوق تخصص انکلوژی و سرطان شناسی به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

جزئیات این گفت‌وگو به شرح زیر است:

خانم دکتر! برخی از افراد سیگاری معتقدند چون مدت زمان زیادی از سیگار استفاده کردند دیگر ترک آن کمکی به سلامت جسمی‌شان نمی‌کند. آیا ترک سیگار برای بهبود شرایط جسمانی افراد سیگاری مؤثر است؟

بله. سیگار، تنباکو، قلیان، سیگارهای الکترونیک و... جزو دخانیات پر مصرف در ایران است که افراد زیادی خصوصاً جوانان آن‌ها را استعمال می‌کنند. از قدیم‌الایام ثابت شده که سیگار و قلیان یکی از عوامل مهم ابتلا به برخی از سرطان‌ها محسوب می‌شود. بنابراین پیشگیری از استعمال این دخانیات در هر زمانی در تداوم سلامتی افراد تأثیر دارد. چه فردی که مدت زمان زیادی از سیگار مصرف کرده و الآن از آن فاصله گرفته است، چه فردی که همچنان به صورت فعال دخانیات مصرف می‌کند و ما توصیه می‌کنیم که آن را ترک کند. همچنین فردی که در طول زندگی خود انواع مواد دخانی اعم از سیگار، قلیان و... مصرف نکرده باشد با پیشگیری از استفاده این مواد به کیفیت سلامت خود کمک کرده است.

در واقع هرزمانی که فرد سیگار را ترک کند در سلامتی او مؤثر خواهد بود و خطر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی و عروقی کاهش می‌یابد. حتی ترک سیگار و دخانیات در افرادی که مبتلا به سرطان هستند کمک شایانی به بهبود و تسریع روند بیماری‌شان دارد.

«مصرف سیگار»؛ راه رسیدن به مرگبار ترین سرطان جهان

مصرف سیگار چه نقشی در ابتلا به سرطان دارد؟

یکی از عامل‌های مهم ابتلا به سرطان ژنتیک است. اما دیگر عوامل ابتلا به سرطان فاکتورهای محیطی هستند که مربوط به عادات و سبک زندگی افراد می‌شود. یکی از مهمترین عادت‌های افراد در دنیای امروز که آمار ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد سیگار است که در ابتلا به چند نوع از سرطان‌ها نقش اساسی دارد که مهمترین آنها سرطان ریه است.

سرطان ریه، دومین سرطان شایع در دنیاست و اگر بخواهیم از شایع ترین سرطانی که در دنیا باعث مرگ می‌شود نام ببریم، آن سرطان ریه است. همچنین سرطان ریه در کشور ایران جزو پنج سرطان اصلی به شمار می‌رود که توجه کردن به آن اهمیت زیادی دارد. استعمال سیگار یکی از فاکتورهای مهم ابتلا به سرطان ریه است. یکی دیگر از سرطان‌های شایع ایران که سیگار با آن سر و کار دارد سرطان‌های سر و گردن هستند که شامل حفره دهان، لب، حلق و... می‌شود.

بعداز سرطان‌های سر و گردن و ریه یکی از سرطان‌هایی که سیگار و مواد دخانی جزو ریز فاکتورهای مهم ابتلا به آن محسوب می‌شوند سرطان‌های کلیه، مثانه، دستگاه گوارش و... است. البته سیگار در ابتلا به سرطان‌های دیگر هم مؤثر است اما در ابتلا به این سرطان‌ها اهمیت کمتری دارد.

دود قلیان باعث سوختن دستگاه تنفسی می‌شود!

آیا مصرف قلیان هم منجر به سرطان می‌شود؟

اثرات قلیان بسیار بدتر است. قلیان یک سرگرمی سنتی در ایران است و یک تصور اشتباهی درباره این کالای دخانی وجود دارد. برخی از افراد تصور می‌کنند چون دود قلیان پس از رد شدن از آب استنشاق می‌شود، مواد مضر آن گرفته می‌شود. در صورتی که اینطوری نیست. اتفاقاً علت اینکه مخزن آب در ساختار قلیان گذاشته شده، این است که دود تنباکو زمانی که به حالت احتراق می‌رسد به قدری دمای بالایی دارد که اگر افراد بخواهند آن را استنشاق کنند موجب سوختن مخاط دهان و دستگاه تنفسی انسان می‌شود. بنابراین آن دود از آب عبور می‌کند تا دما را پایین بیاورد.

اما برخی‌ها تصور می‌کنند نیکوتین و سایر مواد شیمیایی که در تنباکو وجود دارد توسط آب فیلتر شده و از بین می‌رود. درحالیکه تمام این مواد توسط فرد مصرف کننده استنشاق می‌شود. استنشاقی که افراد از دود قلیان دارد به دلیل دم عمیق در حین استفاده چندین برابر مضر تر از زمانی است که فرد سیگار می‌کشد.

نیکوتین به DNA آسیب می‌رساند؟

چرا مصرف سیگار و قلیان منجر به سرطان می‌شود؟

یکی از مهمترین موادی که در کالاهای دخانی از جمله سیگار و قلیان استفاده می‌شود نیکوتین است. نیکوتین ماده‌ای سرطان زاست. هر کدام از موادی که در کالاهای دخانی استفاده می‌شود مکانیسم‌های خاص خودشان را دارند که باعث آسیب رساندن به کروموزم و DNA قسمتی از بدن که دود آن ماده را استنشاق می‌کند می‌شود. زمانی که آن قسمت آسیب می‌بیند، جهش پیدا کرده و تبدیل به سلول سرطانی می‌شوند.

۶۰ نوع ماده موجود در سیگار منجر به سرطان می‌شود!

اثرات مصرف سیگار و دخانیات بر بدن چیست؟

یکی از آسیب‌هایی که سیگار و دخانیات به بدن انسان وارد می‌کند، تضعیف سیستم ایمنی بدن است. ضعف سیستم ایمنی هم باعث می‌شود تا بدن نتواند در مقابل تولید سلول‌های سرطانی دفاع کند. همه این موارد دست به دست هم داده و احتمال ایجاد سرطان را بالا ببرد.

همچنین در این کالاهای دخانی انواع و اقسام مواد شیمیایی وجود دارد. به عنوان مثال در سیگار بالغ بر ۶۰ نوع ماده سمی وجود دارد که سرطان‌زا هستند. جدا از آنکه سرطان خود عامل ابتلا به انواع و اقسام بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی‌و عروقی، دستگاه گوارش، بی‌قراری و... است. خود ماده نیکوتین ۱۰ ثانیه پس از استنشاق روی مغز تأثیر می‌گذارد و برای همین مصرف طولانی مدت آن اعتیادآور است و ترک سیگار برای مصرف کننده سخت می‌شود.

سیگارهای الکترونیک سرطان‌زا هستند!

خانم دکتر امروزه جایگزین‌های جدیدی برای سیگار تولید شده که اکثراً توسط نسل جوان‌تر استفاده می‌شود. آیا افرادی که تمایل به مصرف سیگار دارند می‌توانند از نئو دودها استفاده کنند؟

در دنیای امروز جایگزین‌های جدیدی برای سیگار توسط افراد و خصوصاً جوانان در حال استفاده است. این نئو دودها یا جایگزین‌هایی که برای سیگار وجود دارد دارای انواع و اقسام زیادی هستند. جوانان به اشتباه تصور می‌کنند که با استفاده از نئو دودها، بدون هیچ ضرری از سیگار و مواد دخانی استفاده می‌کند.

در ابتدا سیگارهای الکترونیک با این سیاست که با استفاده از این سیگارهای الکترونیک دیگر نیازی به استفاده از سیگارهای معمولی ندارید و هیچ ضرری به سلامتی شما وارد نمی‌شود، وارد بازار شدند. این سیگارها دارای انواع و اقسام مختلفی است که حتی سازمان غذا و دارو آمریکا هم استفاده از این نئو دودها را تأیید نکرده است. تنها یک نمونه از آن را تأیید کرده و معتقد است که نسبت به سایر سیگارهای الکترونیک احتمال سرطان‌زایی کمتری دارد.

برخی از سیگارهای الکترونیک، دارای نیکوتین هستند!

سیگارهای الکترونیک چند دسته هستند؟

سیگارهای الکترونیک انواع و اقسام مختلفی دارد. یک دسته از این سیگارها دارای نیکوتین بوده و هیچ فرقی با سیگار عادی ندارد. اتفاقاً نیکوتین موجود در بعضی از این سیگارها، بالاتر از نیکوتین موجود در سیگار عادی است. برای همین افراد باید بدانند که سیگارهای الکترونیکی جایگزین مناسبی برای سیگارهای عادی نیستند.

برخی از افراد معتقدند که برخی از سیگارهای الکترونیک که فاقد نیکوتین هستند؛ احتراق ایجاد نکرده و فقط بخار تولید می‌کنند. اما این سیگارها دارای یک قطعه‌ای به نام اتومایزر هستند که آیروسول تولید می‌کند. آیروسول قطرات ریزی از ماده شیمیایی موجود در سیگار الکترونیک وجود دارد، تولید می‌شود. سیگارهای الکترونیک دارای مواد شیمیایی متفاوتی است که می‌تواند سرطان زا باشند.

مصرف سیگارهای الکترونیکی احتمال ابتلا به کدام نوع از سرطان را در انسان بالا می‌برد؟

سیگارهای الکترونیک در ۱۰ سال اخیر وارد بازار شده‌اند و مطالعات گسترده‌ای روی آنها انجام نشده است. میزان سرطان‌زا بودن این دستگاه‌ها حداقل به ۱۵ تا ۲۰ سال زمان نیاز دارد تا محققان با انجام مطالعه و تحقیق فراوان تشخیص دهند که این دستگاه‌ها تا چه میزان سرطان زا هستند.

درحال حاضر تنها به افرادی می‌توان استفاده از سیگارهای الکترونیک را توصیه کرد که مدت زمان طولانی «چندین سال» سیگار مصرف کرده و امروز به هر دلیلی تصمیم به ترک آن گرفته باشد. البته الآن راه و روش‌های گوناگونی برای ترک سیگار وجود دارد اما افرادی که با روش‌های دیگر قادر به ترک سیگار نیستند، می‌توانند از سیگارهای الکترونیک کمک می‌گیرند.

چگونه سیگار را ترک کنیم؟

به غیر از استفاده از سیگارهای الکترونیک چه روش‌هایی برای ترک سیگار وجود دارد؟

روش‌های درمانی مختلفی برای ترک سیگار مانند دارو درمانی، پچ‌های پوستی، آدامس و... وجود دارد که کمک می‌کند تا فرد سیگاری مواد دخانی را ترک کند. اگر فردی نمی‌تواند از این طرق سیگار را ترک کند، سیگارهای الکترونیک صرفاً به عنوان یک پلی برای ترک سیگار استفاده می‌شود و باید به مدت زمان محدودی استفاده شود. من به عنوان یک متخصص به هیچ عنوان استفاده این محصول در طولانی مدت را توصیه نمی‌کنم. زیرا در آینده مشخص می شود که سیگارهای الکترونیک تا چه میزان می‌توانند خطرناک باشند.

۲۰ تا ۳۰ درصد از بیماران سرطانی اسموکر هستند!

خانم دکتر چند درصد از بیماران سرطانی، سیگاری هستند؟

اگر اشتباه نکنم بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از بیماران سرطانی، اسموکر و مصرف کننده دخانیات هستند. این آمار جزو کسانی هستند که در آغاز درمان به مصرف سیگار و دخانیات اعتراف می‌کنند. برخی از بیماران مبتلا به سرطان هستند که سیگار می‌کشند اما آن را انکار می‌کنند.

یکی از نکاتی که در افراد سیگاری برای ما اهمیت دارد مدت زمانی است که فرد سیگاری، سیگار کشیده و در این مدت در طول روز چند نخ سیگار مصرف کرده است. این مسائل خصوصاً مدت سالهایی که فرد سیگار کشیده برای ما خیلی اهمیت دارد. اما هر زمانی که فرد سیگاری، سیگار را ترک کند، این ریز فاکتور سرطان «سیگار» کمرنگ می‌شود.

خانم دکتر اگر بیمار مبتلا به سرطان در طول درمان بیماری سیگار مصرف کند چه اتفاقی می‌افتد؟

زمانی که فرد سیگار می‌کشد سیستم ایمنی بدن او ضعیف می‌شود. ما در کل افرادی را که به سرطان مبتلا هستند از مصرف سیگار منع کرده و به آنها را تشویق به ترک سیگار می‌کنیم. یکی از علت‌های این مسئله این است که زمانی که افراد مبتلا به سرطان سیگار را ترک می کنند پاسخ بهتری از روند درمان خود دریافت می‌کنند.

درست است که برای درمان سرطان روش‌های مختلفی مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی، داروهای جدیدی که به تازگی وارد بازار درمان سرطان در کل جهان و... وجود دارد. هر روز هم یک درمان جدید برای سرطان در دنیای پزشکی معرفی می‌شود و درمان سرطان در حال حاضر دغدغه کل کشورهای دنیاست. چون سرطان یکی از پرمرگ و میر ترین و پرهزینه ترین بیماری‌های جهان برای خانواده‌ها و دولت هر کشور است.

بنابراین هرکشور و هر منطقه‌ای حتی سازمان WHO به فکر روش‌های پیشگیری از ابتلا به سرطان هستند و سعی می‌کنند سیستم پیشگیری را قوی‌تر کنند. زمانی که فردی سیگار می‌کشد سیستم ایمنی بدن او به صورت ناخودآگاه پایین می‌آید.

در واقع اگر بیمار مبتلا به سرطان در طول درمان از سیگار استفاده کند تمام عواملی که در طول درمان برای خاموش کردن سلول‌های سرطانی برای بهبود او به کار گرفته شده است، از بین می‌روند. وقتی فردی سیگار می‌کشد بدن نمی‌تواند با سلول سرطانی مبارزه کند و درمان بیماری او کمکی به بیمار نخواهد کرد. در این شرایط بیمار پاسخی را که باید از روند درمان بگیرد، دریافت نمی‌کند و حتی ممکن است به عوارض بدتری دچار شود.

باید هرچه زودتر از فاکتورهای سرطان دوری کنیم

اگر بیمار سرطانی در طول درمان خود سیگار و مواد دخانی مصرف کند و بهبود یابد دیگر به سرطان مبتلا نخواهد شد؟

اگر بیمار سرطانی در طول درمان سیگار مصرف کرده و بهبود پیدا کرده است احتمال بروز دوباره بیماری در او بسیار بالا است. درحال حاضر سرطان روز به روز و سال به سال در سراسر جهان رو به افزایش است و سازمان جهانی بهداشت هم همواره در این زمینه بسیار تحقیقات گسترده‌ای انجام می‌دهد. طبق تحقیقات و پیش بینی سازمان بهداشت جهانی از پیش‌روی سرطان در دنیا این است که تا سال ۲۰۴۰، آمار سرطان در قاره آسیا ۵۰ تا ۶۰ برابر بیشتر از آمار حال حاضر خواهد بود. بنابراین خیلی اهمیت دارد که ما ریزفاکتورها و عوامل ابتلا به سرطان را بشناسیم و از استفاده از آنها دوری و پیشگیری کنیم.

زمانیکه ما به اندازه کافی در محیط زندگی و شغلی‌مان استرس داریم و جدا از آن برخی از افراد ژنتیک مستعدی در ابتلا به سرطان دارند، سیگار تشدید کننده و تسریع کننده است. بنابراین زمانی که این ماده کنار گذاشته شده و ترک شود خیلی بهتر است تا اینکه در کنار فشارها و استرس‌های زندگی یک سمی را وارد بدنمان کنیم. بدن یک انسان چقدر قدرت دارد که بتواند این سم و استرس را دفع کند؟