زهرا جنت، کارشناسی ارشد حقوق بشر، مولف؛ این برای بچه‌ها فرصت نابی برای بازی و شادی به شمار می‌آمد. اما از آن شادی اولیه که می‌گذشت، گویی غم و اندوه به جان ما هم رخنه می‌کرد. خیلی از ما شاید در کودکی پدر بزرگ و مادربزرگ‌مان را از دست داده باشیم هنوز با وجود گذشت این همه سال و با آنکه آن زمان سن و سالی هم نداشتیم ولی غم نبودن و سفر بی بازگشت‌شان خیلی پر رنگ تر از خوشی جمع کودکان فامیل برای مراسم ختم آنها، در ذهن و جان ما مانده است.
تعطیلی مدارس و مهدکودک‌ها هم که در وهله اول می‌تواند عاملی برای شادی و استقبال کودکان باشد با طولانی شدن، ممکن است منجر به ملال و خستگی و احتمالا ترس و پریشانی آنها شود. لازم است که با اطلاعات صحیح و رفتارهای مناسب، از خستگی و ترس ناشی از خانه ماندن کودکان جلوگیری کنیم. جای خوشحالی است که کودکان، عمدتا در گروه‌های سنی هدف کرونا نیستند و احتمال درگیر شدن جسم آنها با این بیماری، ضعیف است ولی با توجه به جو حاکم بر جامعه و خانواده، نباید از آسیب‌های روانی این بحران بر کودکانمان غافل باشیم.
والدین معمولا تکیه‌گاه امن و مطمئنی برای کودکان هستند. برای اینکه در این روزهای بحران هم بتوانیم این نقش را به درستی اجرا کنیم لازم است که ابتدا خودمان بر ترس و اضطراب‌مان غلبه کنیم. اطلاعات درست کسب کنیم و موارد بهداشتی توصیه شده را رعایت کنیم.
به این نکته مهم توجه کنیم که وقتی خود را دائما در مسیر دریافت اخبار و شایعات قرار می‌دهیم ناخواسته خودمان و کودک‌مان را دچار تشویش و اضطراب می‌کنیم. بهتر است یک یا دو منبع خبری موثق را انتخاب کنیم و به صورت محدود و تنها یکی دو بار در روز، موارد اطلاعاتی آنها را چک کنیم که اطلاعیه‌ها و توصیه‌های مهم را دریافت کنیم و از بار منفی اخبار و شایعات دور باشیم.
درجهت کاهش اثرات منفی اخبار و پیام‌ها، درحالی که خودمان سعی می‌کنیم در شبکه‌های اجتماعی و یا از طریق پیام رسان‌ها، پخش کننده خبرهای بد و شایعات نباشیم از دوستان و افرادی که با آنها در ارتباط هستیم هم خواهش کنیم که این رویه را پیشه کنند یا حداقل برای ما مطلبی در این زمینه‌ها ارسال نکنند.
در حضور کودکان از کمبودها و مشکلات مهار کرونا صحبت نکنیم. ابعاد ذهنی کودکان در مورد یک مشکل ممکن است خیلی بزرگتر از موارد مطرح شده از سوی ما باشد و باعث اضطراب و وحشت آنها شود. پدری که با خواندن خبرهای مختلف و ناامید کننده گوشی موبایل خود را به سمتی پرتاب می‌کند و می‌گوید "با این شیوه‌ای که مردم در پیش گرفته‌اند کرونا همه ما را خواهد کشت" لحظه ای بعد کلام خودش را از یاد خواهد برد ولی بذر ترس و وحشتی را با این جمله در دل کودک خود خواهد کاشت که ممکن است اثرات جبران ناپذیری داشته باشد.
کودکان اغلب جملات و گفته‌های ما را به عنوان واقعیت موجود باور می‌کنند. همانگونه که همواره در استفاده از جملات سعی می‌کنیم با رعایت ادب، آموزگار خوبی برای فرزندانمان باشیم در زمان بحران هم باید سعی کنیم استرس و اندوه را در گفتار و کلام خود به کودکان منتقل نکنیم.
افراط و تفریط در هیچ کاری پسندیده نیست. در زمینه حمایت روانی از کودکان در شرایط بحران هم، در کنار اینکه باید مواظب جملات و رفتارهای ناامیدانه و پراسترس خود باشیم نباید واقعیت را هم پنهان کنیم و به صورتی با آنها رفتار یا صحبت کنیم که گویی خبر خاصی در جامعه نیست و یا ما هیچ نگرانی و ترسی از شرایط نداریم. به درک کودکان باور داشته باشیم و به خاطر سن پایین، واقعیت را از آنها مخفی نکنیم بلکه به زبانی که برای آنها قابل درک باشد به آنها اطلاعات درست بدهیم. در شرایط بحران، خصوصا وقتی آینده به درستی مشخص نیست، کودکان به والدینی صادق و در عین حال سرشار از امید و خوش بین نیاز دارند.
در نظر داشته باشیم که همه کودکان به یک روش نسبت به یک عامل بیرونی مثل بحران، واکنش نشان نمی‌دهند. کودکی ممکن است گوشه گیر و ساکت شود در حالی که دیگری پرخاشگر می‌شود. مهم این است که همواره رفتارهای کودکان خود را رصد کنیم و تغییرات رفتاری آنها را در اولین فرصت شناسایی کنیم و با مطالعه و کمک مشاور، عکس العمل رفتاری و درمانی درستی نشان دهیم.
به خاطر سرعت بالای انتقال ویروس کرونا، لازم است که خانواده‌ها دست به قرنطینه خانگی بزنند و در کنار رعایت موارد خواسته شده بهداشتی، از تردد و برخوردهای غیر ضروری اجتناب کنند. با توجه به اینکه بر اساس شغل و ضرورت، والدین هم در خانه بمانند یا مجبور به رفتن سر کار باشند ممکن است شرایط کودکان در خانه از یک دورهمی خانوادگی تا ساعت‌ها تنهایی در خانه متغییر باشد.
طبیعی است که در هر دو صورت، والدین از شرایط حضور در اجتماع یا انزوای خانگی خسته و مضطرب باشند ولی بنا به وظیفه پدر و مادری، لازم است که بیشتر از قبل به اعصاب خود مسلط باشند. با حوصله، زمان بیشتری با کودکان خود بگذرانند و ضمن روشن کردن ذهنیت آنها مطابق با درک کودکانه‌شان در مورد شرایط موجود، ساعات خوش و مفرحی را برای کودکان در خانه بسازند.
جمله "تهدید‌ها را تبدیل به فرصت کنیم" می‌تواند در قرنطینه خانگی برای تهدید کونا، فرصتی در زمینه تربیت صحیح کودکان برای داشتن روحیه قوی و مشارکت درست در زمان‌های بحران در زندگی آینده‌باشد. لازم است کودکان ما بدانند که همه روزهای آینده روشن و پر از موفقیت نیست و زمان‌هایی می‌رسد که چه در زندگی فردی چه جمعی، سختی و گرفتاری پیش می‌آید و آنها باید بتوانند از این شرایط عبور کنند. لزوم مشارکت همگانی برای مسائلی مثل بحران کرونا مساله ای است که به خوبی و در عمل در این روزها می‌توان به کودکان یاد داد.
استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی برای موارد مثبت و آموزشی و در جهت همیاری و مشارکت اعضای جامعه در حل یک مشکل هم، فرصت دیگری است تا جایگزین استفاده‌های بعضا نادرست و نامانوس با فرهنگ و نیاز جامعه ما شود.
در قمست دوم این مطلب، به رفتارهای مناسب با کودکان در زمان بحران در جهت کم کردن آسیب‌های روحی آنان می‌پردازیم.
نظر شما