اعتیاد به دارو و وابستگی بیش‌از اندازه به آن

اعتیاد به دارو

اعتیاد به دارو از کجا شروع می‌شود؟ دید روان‌شناسی و رفتاری بر این باور است که افراد به علت ضعف و شکست در تصمیم گیری‌ها به دارو پناه می‌آورند.

دلایل اعتیاد به مصرف دارو

اعتیاد به دارو (Substance dependence) به علت آسیب‌پذیری ژنتیکی

چرا تنها تعداد معینی از افراد به داروها روی می آورند و به آن معتاد می‌شوند؟ مدرک محکمی وجود دارد که بیان می‌کند افراد برای این نوع رفتار خود، تمایلی ذاتی و ژنتیکی دارند، به عنوان مثال نصف تمایلی که افراد به خوردن الکل دارند به صورت کاملا ارثی می‌باشد. مثل فرزندان که عوامل زنتیکی را از والدین خود به ارث می‌برند. اگر فردی در خانواده باشد که در گذشته این مشکل را داشته باشد این احتمال، امروزه برای فرزندان او نیز وجود دارد.

خود درمانی

هنگامی که یک تراژدی عمیق در زندگی فردی به وجود می‌آید، مغز انسان بلافاصله راهی برای فرار از این مصیبت ارائه می‌دهد. به عنوان مثال داروهای خواب‌آور به افراد کمک می‌کند تا تمامی نگرانی‌های خود را فراموش کنند، متاسفانه در طول زمان مغز به این رفتار عادت می‌کند که برای فرار از هر نوع نگرانی و تنشی به داروهای خواب آور روی بیاورد حتی در هنگام سرماخوردگی ساده استفاده از داروهای گلودرد، تب، آبریزش بینی می‌تواند عوارضی مانند آسم، افزایش فشار خون و… را به همراه داشته باشد، بعد از مدتی فرد متوجه می‌شود که در ابتدا از داروهای خواب‌آور و سرماخوردگی استفاده می‌کرده است تا وضعیت مساعدتری به دست آورد اما اکنون از آن‌ها استفاده می‌کند تا فقط یک وضعیت نرمال داشته باشد، اعتیاد این‌گونه فرد را به دام می‌اندازد.

کمبود راه جایگزین

راه‌هایی که در آن مصرف دارو تبدیل به یک گزینه نشده باشد کاملا محدود است که خود این عامل دلیلی است برای اعتیاد به دارو. به عنوان مثال اگر فرد فقیری را در نظر بگیرید که در یک محله بسیار نامناسب زندگی می‌کند متوجه می‌شوید که تصمیمات زیادی جلوی راهش نیست، بنابراین برای رهایی از این درد به دارو روی می‌آورد تا بتواند برای مدتی هر چند کوتاه احساس خوبی داشته باشد. تحقیقات اخیر نشان داده است کمک کردن به افراد برای پیدا کردن راه‌های متفاوت در شرایط سخت زندگی می‌تواند اعتیاد به دارو را در آن‌ها کم کند و در نهایت آن را از بین ببرد، شرایط محیطی تاثیر بسیار زیادی بر روی تصمیمات افراد می‌گذارد.

ندیدن وضعیت خود

اعتیاد به دارو رابطی مستقیم با نوع نگاه افراد به شرایط دارد، اینکه فرد بتواند باور کند برای فرار از مشکلاتش به دارو روی آورده است و اکنون دیگر قادر به کنار گذاشتن آن نیست. در این شرایط فرد، وضعیت نامساعد خود را انکار می‌کند به عنوان مثال فقط تعداد بسیار کمی از افرادی که شب‌‎ها داروی خواب‌آور مصرف می‌کنند، می‌پذیرند که مشکل اعتیاد به دارو دارند. به همین علت است که افراد با وجود اینکه می‌دانند دارو به آنها آسیب می‌زند آن را انکار می‌کنند و به مصرف آن ادامه می‌دهند.

رابطه عشق و نفرت از دارو

اعتیاد به دارو باعث جدایی بین تاثیر واقعی دارو و تاثیری که فرد آن را طلب می‌کند می‌شود. برای افراد مبتلا به این نوع اعتیاد، مصرف دارو صرفا همراه با لذت احساس خوشی نیست بلکه تنها برای احساس نیاز است. آنها طلب دارو می‌کنند حتی بعد از اینکه می‌دانند مصرف دارو دیگر برایشان خوشی و آرامش به همراه نمی آورد. به این وضعیت، وضعیت عشق و نفرت گفته می‌شود.

از کنترل خارج شدن

وقتی دارویی برای اولین بار مصرف می‌شود به فرد احساس آرامش و لذتی دست می‌دهد که باعث می‌شود مشکلات به فراموشی سپرده شوند. پس از مدتی با شروع چالش های جدید زندگی، فرد می‌خواهد که به آن لذت قبلی باز گردد اما چون این لذت قبلا تجربه شده است، الان دیگر کار ساز نیست به عنوان مثال هنگام سیگار کشیدن فرد به خودش قول می‌دهد که تنها یک نخ بکشد اما وقتی به خودش می آید می‌بیند که نصف پاکت تمام شده است، یا در مصرف الکل فرد قول تنها ک لیوان را به خوش می‌دهد اما در آخر بطری را تمام می‌کند. فرد به خودش قول می‌دهد که مصرف دارو را از فردا کنار بگذارد در صورتی که امروز و فردا کردن تنها اعتیاد فرد را بیشتر و عمیق‌تر می‌کند.

استرس

مطالعات نشان می‌دهد که مشکلات دوران کودکی اعم از آزار فیزیکی و جنسی، بی توجهی، عملکرد نامناسب پدر و مادر و… می‌تواند در آبنده احتمال اعتیاد به دارو را در فرد افزایش دهد. هر عاملی که باعث به وجود آمدن استرس یا تشدید آن شود باعث می‌شود فرد به صورت جدی تر به دنبال راه گریز باشد و راحت ترین راه فرار، اعتیاد به دارو و حس های لذت نه چندان واقعی برخاسته از آن هاست. به طور کلی افراد در ابتدا از سر ناچاری و مشکلاتی از قبیل بی‌خوابی، تنش، اضطراب، سر درد، بیماری‌های گوارشی و … به مصرف داروهای مختلف روی می آورند. در آخر دیگر نمیتوانند از مصرف آن جلوگیری کنند، به عنوان مثال مصرف داروی فلوکستین که برای ضد افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد اولین عارضه آن بی اشتهایی است که متاسفانه افراد ناآگاه از این دارو برای کاهش وزن در رژیم های غذایی استفاده می‌کنند که باعث به وجود آمدن عوارض جانبی دیگری مثل تپش قلب، تهوع، استفراغ، درد شکم و بی خوابی می‌شود. زود اثر کردن داروها یکی از عواملی است که فرد ممکن است به آن روی بیاورد، به عنوان مثال اگر فردی به پزشک مراجعه کند و بگوید که من مشکل حضور در اجتماع دارم یا تنش امتحان برایم به وجود آمده است، دکتر بلافاصله دارو تجویز می‌کند در صورتی که ممکن است اصلا لازم نباشد. گاهی اوقات که خانواده می‌بینند فرزند کمی نگران است یا اضطراب دارد بلافاصله فکر می‌کنند که او به دارو نیاز دارد در صورتی که اصلا این طور نیست، هر وضعیت جسمی یا روحی افراد به دارو نیازمند نیست. در این شرایط داروها تنها می‌توانند صورت مسئله را برایتان پاک کنند و علاوه بر آن هزاران مشکل دیگر به وجود بیاورند. مصرف داروی خودسرانه مشکلاتی از قبیل ناباروری، سوء هاضمه، بیماری‌های مفصلی، انواع سرطان، از کارافتادگی کلیه و کبد،افسردگی را در کنار اعتیاد برای شما به ارمغان می آورد، تا جایی که می‌توانید سعی کنید مشکلات را بدون مصرف دارو حل کنید.