تیک عصبی چیست؟
برخی تیک های عصبی (tic) می‌تواند طولانی شود ، به گونه‌ای که شخص و اطرافیانش را آزار دهد. در چنین شرایطی مراجعه به روانپزشک یا روان‌شناس و مصرف برخی آرام‌بخش‌ها و نیز انجام اقدامات رفتاردرمانی ضروری است. سیاری از افراد پس از گذراندن یک دوره چند ماهه پراسترس در زندگی، دچار تیک‌های عصبی مانند پرش مکرر چشم، تکان دادن دست یا سر و… می‌شوند، اما پس از رفع اضطراب و به دست آوردن آرامشی نسبی، این تیک‌ها برطرف می‌شود. پس می‌توان نتیجه گرفت که «تیک» یا پرش ناگهانی، سریع، غیرارادی، متناوب و تکراری یک عضله، مشکلی با ریشه‌های عصبی است. البته تیک ممکن است در یک یا چند دسته از عضلات یا یک عضو بدن ظاهر شود. بعضی، این نوع تیک‌ها را با گازگرفتن لب‌ها، کشیدن انگشتان یا حرکات غیرارادی دست‌ها، شانه‌ها یا پاها بروز می‌دهند، حتی در برخی موارد حرکاتی غیرارادی در چهره یک فرد اتفاق می‌افتد که برای دیگران خنده‌دار است، بدون آن که بدانند واکنش آنها، به تداوم این تیک‌های عصبی در شخص منجر می‌شود. در گذشته روان‌شناسان بر این باور بودند که عوامل ژنتیکی ریشه بروز تیک‌های عصبی است، اما امروزه مشخص شده که پرش‌های عصبی ترکیبی از عوامل محیطی و زیستی است که تحت شرایط استرس‌زا شدت می‌گیرد. چنین شرایطی در بسیاری موارد به برخورد اشتباه اطرافیان بستگی دارد، چراکه توجه بیش از اندازه به نوع حرکات و رفتار شخصی که دچار تیک است، به شدت بخشیدن به حرکات عصبی وی منجر می‌شود.بروز پرش‌های عصبی و تیک عصبی
روان‌شناسان می‌گویند تیک عصبی بیشتر در صورت، گردن و سر ظاهر می‌شود و پرش پلک‌ها از شایع‌ترین نوع تیک‌های عصبی است، اما گاهی این پرش‌های ظریف که در پلک تحتانی و فوقانی احساس می‌شود، توسط دیگران قابل مشاهده نیست. به هر حال تیک، نمایانگر نوعی تخلیه روانی و نشانه ناراحتی‌های عصبی است. درمان تیک معمولا با توجه به علت ایجاد آن شروع می‌شود؛ به طوری که بصورت درمان علامتی است و در برخی موارد نیز ممکن است به بیمار داروی اختصاصی بدهیم که در کل، همه موارد بستگی به نوع و شرایط بیمار دارد برخی از تیک‌های عصبی، ساده است و تنها زمان کوتاهی شخص را درگیر خود می‌کند؛ این نوع تیک‌ها می‌تواند صوتی یا حرکتی باشد، البته بیشتر در ناحیه سر و صورت قابل مشاهده است که پلک‌زدن‌های مکرر و غیرارادی از جمله این نوع پرش‌های عصبی است. برخی نیز با بالا کشیدن مکرر بینی، صاف‌کردن گلو و نیز حرکت‌هایی در ناحیه گردن این نوع تیک‌ها را بروز می‌دهند. تیک‌های عصبی در موارد دیگر می‌تواند حالت مزمن پیدا کند و طولانی شود، به گونه‌ای که شخص و اطرافیانش را آزار دهد. در چنین شرایطی مراجعه به روانپزشک یا روان‌شناس و مصرف برخی آرام‌بخش‌ها و نیز انجام اقدامات رفتاردرمانی ضروری است.پاسخ بدن به فشارهای عصبی و تیک عصبی
روان‌شناسان تاکید می‌کنند چند علت عمده برای پرش‌های ظریف عضلانی صورت شناخته شده است که می‌توان خستگی زیاد، استرس و کمبود کلسیم را از جمله آنها دانست. حتی استرس موجب اختلالات جسمی چون بی نظمی ضربان قلب، اختلال در تنفس و گوارش و احساس دردهای استخوانی و جسمی می‌شود. مرگ عزیزان، دعوا و جدایی در کانون خانواده، ترس از بیکاری، نداشتن امکانات مناسب اجتماعی، شهرنشینی و سکونت در محلات پرجمعیت و ترافیک سنگین در راه خانه و محیط کار، همگی از عوامل استرس‌زا به حساب می‌آیند.
چشم‌هایی که می‌پرند
روان‌شناسان می‌گویند پرش چشم یکی از عارضه‌های چشمی است که گاهی بروز می‌کند، اما این نوع تیک عصبی هیچ عوارضی ندارد و بهترین روش برای رفع آن داشتن آرامش، استراحت و بی‌توجهی نسبت به این مساله است. تحریکات عصبی و روحی، کم‌خوابی و استرس از عوامل بروز عارضه پرش چشم است که فرد در پلک‌های خود احساس حرکت می‌کند. البته دکتر بیرشک معتقد است که در کنار استرس و عوامل اضطرابی، ممکن است کارکردن بیش از حد در پای رایانه و مطالعه طولانی بخصوص با نور ناکافی نیز به خستگی چشم‌ها و بروز تیک عصبی در آنها منجر شود. همچنین برخی از متخصصان کمبود مواد معدنی چون کلسیم و منیزیم، بخصوص در کودکان را از عواملی می‌دانند که به تشدید تیک‌های عصبی کمک می‌کند، چرا که مواد معدنی در تقویت سیستم‌های عصبی نقش مهمی را بازی می‌کند. متخصصانی که به نقش تغذیه در کنترل واکنش‌های عصبی در بدن معتقدند، می‌گویند: منابع غذایی حاوی منیزیم همچون غلات سبوس‌دار، مغزها و مواد غذایی حاوی کلسیم شامل لبنیات، مهم‌ترین مواد غذایی برای کمک به درمان تیک‌های عصبی است.راههای درمان تیک عصبی
یکی از نکاتی که درباره انواع تیک‌ها حائز اهمیت است، نوع برخورد و نگاه عوام به آن است که باعث می‌شود، فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایندی شود و خود را از انظار پنهان کند و در صورت افزایش بیش از حد این اختلال، حتّی در رفتارهای اجتماعی او نیز تأثیر بگذارد. اگر افراد با نشانه‌های طولانی‌مدت تیک مواجه شدند، باید برای جلوگیری از اختلالات وسیع‌تر به روانپزشک یا روان‌شناس مراجعه کنند. اولین روش، عدم توجه مستقیم به تیک ها می‌باشد که توسط خانواده اعمال می‌گردد و در صورت پایدار و مزمن بودن می‌توان از روش‌های غیردارویی از جمله Habit Reversal Training)HRT) آموزش معکوس کردن عادت که شامل ۵ مرحله می‌باشد استفاده نمود:- توصیف و تکرار تیک در آینه
- پیدا کردن جزئیات تیک توسط درمانگر
- تمرین شناسایی اولین علامت رخداد تیک
- آنالیز موقعیتی که تیک در آن رخ می‌دهد
- آموزش پاسخ فیزیکال عکس توسط بیمار ۱ تا ۳ دقیقه
- با آموزش این روش به کودک، بیمار می‌تواند علائم را تحت کنترل خود درآورد.
- فرد مبتلا را دعوا و یا مسخره نکنید، به جای آن رژیم غذایی و یا شیوه زندگی او را تغییر دهید.
نظر شما