به گزارش گروه علمی-فناوری خبرگزاری سلامت(طبنا)
به افزایش غلظت خون، بدن را نسبت به رشد باکتری‌ها و ابتلا به انواع عفونت‌ها مستعد می‌کند. در این مطلب با عوارض و مضرات مصرف خوراکی‌های سرد آشنا خواهیم شد.
مصرف خوراکی‌های خیلی سرد مخاط داخلی دهان و دستگاه گوارش را به‌طور موقت دچار شوک کرده و منقبض می‌کند. در این حالت جریان خون کند و اعصاب محیطی تحریک می‌شوند. به همین علت هست که خیلی از افراد پس از خوردن بستنی یا نوشیدنی‌های خنک دچار سردرد می‌شوند.
یک روز گرم تابستان را مجسم کنید که قرار هست طی آن در حوضچه آب سرد شیرجه بزنید. چه اتفاقی می‌افتد؟ به‌طور حتم احساس خواهید کرد پوست‌تان جمع شده و منافذ آن کوچک شده‌اند. حال فکر می‌کنید که با نوشیدن یک لیوان یخ در بهشت یا خوردن یک بستنی خوشمزه چه اتفاقی در بدن تان می‌افتد؟ و همان‌طور که سرمای موضعی موجب سفتی و انقباض منافذ پوستی می‌شود، مصرف خوراکی‌های خیلی سرد نیز مخاط داخلی دهان و دستگاه گوارش را به‌طور موقت دچار شوک کرده و منقبض می‌کند. در این حالت جریان خون کند و اعصاب محیطی تحریک می‌شوند. به همین علت هست که خیلی از افراد پس از خوردن بستنی یا نوشیدنی‌های خنک دچار سردرد می‌شوند. اگرچه لذت مصرف این خوراکی‌ها در گرمای طاقت‌فرسای تابستان انکارناپذیر هست، اما بدون شک، مصرف مداوم آن‌ها کم خطر نخواهد بود.
خطرات پنهان در خوراکی‌های سرد
۱. چربی را انباشته می‌کند
برخی‌ها معتقدند نوشیدن مقادیر چندان آب خنک باعث تحریک متابولیسم بدن و افزایش سوخت کالری‌ها می‌شود، اما باید بدانید این موضوع همۀ وقت درست نیست. مصرف نوشیدنی‌های بسیار خنک هنگام غذا خوردن یا بلافاصله بعد از آن نه تن‌ها به کاهش وزن کمک نمی‌کند، بلکه باعث سفت شدن و سخت شدن چربی‌ها در دستگاه گوارش می‌شود. در این شرایط هضم چربی‌ها به خوبی انجام نمی‌شود و چربی در بدن انباشته می‌شود.
۲. یبوست را تشدید می‌کند
اگرچه نوشیدن مایعات در طول روز احتمال یبوست را کاهش می‌دهد، اما مصرف مایعات خنک باعث ایجاد یا تشدید یبوست می‌شود. یکی از علل ایجاد این مشکل، انقباض مخاط داخلی دستگاه گوارش به دنبال نوشیدن مایعات سرد هست. این انقباض عبور مواد خوراکی را از لوله‌های گوارشی دشوار می‌کند.
۳. آبرسانی را مختل می‌کند
بهره‌گیری از مایعات خیلی سرد، فرایند آبرسانی را در بدن به تاخیر می‌اندازد. بدن برای بهره‌گیری از مایعات ابتدا باید آن‌ها را به دمای طبیعی خود برساند. این موضوع نیز باعث تاخیر در آبرسانی به سلول‌ها می‌شود. گرچه یک استثنا در این اساس وجود دارد و آن درباره دوندگان دو استقامت هست.
اگرچه مصرف مایعات خیلی سرد به ورزشکاران پیشنهاد نمی‌شود، اما دوندگان می‌توانند با نوشیدن آب خنک، رطوبت را برای مدت طولانی‌تری در بدن خود حفظ کنند.
۴. گوارش را مختل می‌کند
مصرف مایعات و خوراکی‌های سرد میتواند باعث ایجاد دردهای شکمی، ریفلاکس معده و حالت تهوع شود. همان‌طور که می‌دانید سرما خاصیت ضدالتهاب دارد. درنتیجه عروق خونی و همینطور لایه داخلی معده را منقبض می‌کند. در این شرایط هضم غذا به خوبی انجام نمی‌شود و علائم سوء‌هاضمه ایجاد می‌شود.
۵. انرژی را هدر می‌دهد
اگرچه مصرف آب خنک و خوراکی‌های سرد در کوتاه مدت باعث ایجاد شادابی و سرزندگی می‌شود، اما تکرار این عادت در بلندمدت انرژی بدن را کاهش می‌دهد. علت این هست که بدن باید بخشی از انرژی خود را به گرم کردن مایعات مصرفی اختصاص دهد. نوشیدن آب خنک حتی میتواند با ایجاد پدیده‌ای به نام «دامپینگ» باعث ضعف و بی حالی شدید در افراد شود.
۶. جذب ویتامین‌ها را کم می‌کند
دمای بدن در حالت طبیعی بین ۳۴ تا ۳۷ درجه سانتی‌گراد هست، در حالی که دمای نوشیدنی‌های یخی یا بستنی بین ۰ تا ۲ درجه سانتی‌گراد هست. صرف انرژی توسط بدن برای تنظیم دمای این خوراکی‌ها باعث کمبود انرژی مورد نیاز برای هضم و جذب موادمغذی می‌شود. انقباض عروق دستگاه گوارش در اثر تماس با مواد خوراکی خیلی سرد، عامل دیگری برای اختلال در جذب موادمغذی هست.
۷. ضربان قلب را کاهش می‌دهد
یکی از اعصاب مهم بدن به نام عصب «واگ» از پشت گلو عبور می‌کند و از گردن تا شکم ادامه دارد و کلیه احشای قفسه سینه و شکم تا کولون را عصب‌دهی می‌کند. تحریک این عصب به هر دلیلی که باشد میتواند باعث اختلال در عملکرد آن شود.
زمانی که شما یک نوشیدنی یا خوراکی خیلی سرد را قورت می‌دهید، این عصب تحریک می‌شود و باعث کاهش ضربان قلب خواهد شد چرا که عصب واگ بخش مهمی از سیستم عصبی اتونوم هست و حرکات غیرارادی بدن را تحت‌بازرسی دارد. این عصب همینطور مسئول پایین آوردن ضربان قلب هست، درنتیجه هر عاملی که آن را تحریک کند باعث پایین آمدن ضربان قلب می‌شود.
۸. احتمال عفونت را زیاد می‌کند
همان‌طور که قرار گرفتن در هوای سرد زمستان باعث آبریزش بینی و انسداد سینوس‌ها می‌شود، مصرف آب سرد و خوراکی‌های خنک نیز همین عکس‌العمل را در پی دارد. در این شرایط، بدن ترشحات مخاط محافظتی راه‌های هوایی را افزایش می‌دهد تا با ایجاد رطوبت به گرم شدن مخاط کمک کند. زمانی که از خوراکی‌های خیلی سرد بهره‌گیری می‌کنید، این ترشحات اضافه باعث انسداد در مجرای هوایی و مشکلات تنفسی می‌شوند. این اوضاع همینطور فرد را مستعد ابتلا به عفونت‌های گلو می‌کند.
۹. خون را غلیظ می‌کند
با مصرف خوراکی‌های خیلی سرد عروق بدن منقبض و تنگ می‌شوند. در این حالت، جریان خون کند می‌شود و خون غلظت بیشتری پیدا می‌کند؛ بنابراین قلب باید عملکرد خود را افزایش دهد تا جریان خون را در حد طبیعی نگه دارد. اضافه بر این، افزایش غلظت خون، بدن را نسبت به رشد باکتری‌ها و ابتلا به انواع عفونت‌ها مستعد می‌کند.
همینطور در این حالت، خون به راحتی به نقاط انتهایی بدن مانند انگشت‌ها نمی‌رسد و باعث حس خواب‌رفتگی در دست و پا و کاهش شفافیت ناخن‌ها می‌شود. غلظت خون و انقباض عروق میتواند به تورم و کبودی پاها نیز منجر شود، زیرا در این شرایط خون نمی‌تواند به راحتی به سمت قلب بازگردد.
۱۰. ایمنی را تضعیف می‌کند
نوشیدن آب سرد و مایعات خنک بعد از غذا باعث ساخت مخاط اضافه در بدن می‌شود. در این حالت عملکرد سیستم ایمنی کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه فرد نسبت به انواع عفونت‌ها و مریضی‌هایی مانند سرماخوردگی مستعد می‌شود. مصرف داروهای خوراکی همراه مایعات خنک نیز میتواند جذب داروها را دچار اختلال کند، زیرا سرما باعث تعویق در جذب دارو می‌شود.
مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های یخی با ایجاد تغییر ناگهانی در دمای بدن باعث ایجاد شوک می‌شود و در طولانی‌مدت اساس‌ساز مریضی‌های مزمن خواهدشد. برای آگاهی از دمای مناسب بدن کافی هست یکی از انگشت‌های خود را داخل دهان بگذارید و چند ثانیه نگه دارید. خوراکی‌های مصرفی‌تان بهتر هست به همین میزان گرم باشند.
سردردهای ناشی از بستنی
هرگونه درد کوتاه، خنجری و تیز در ناحیه سر که هنگام خوردن، نوشیدن و استنشاق مواد و خوراکی‌های خیلی سرد ایجاد شود تحت عنوان «مریضی سردرد بستنی» شناخته می‌شود. شاید تا به حال اصطلاح «فریز مغز» را شنیده باشید. این حالت معمولا به دنبال مصرف سریع خوراکی‌های یخی یا تماس ناگهانی سر با آب یا هوای سرد ایجاد می‌شود.
خوشبختانه سردرد تحریکی حاصل از فریز مغزی بسیار کوتاه هست و نیازی به درمان ندارد. این سردرد با مصرف مواد خوراکی خیلی سرد آغاز می‌شود و طی ۲۰ تا ۶۰ ثانیه به بحبوحه خود میرسد، اما معمولا اکثر از ۵ دقیقه باقی نمی‌ماند. سردرد بستنی ممکن هست برای هر فردی اتفاق بیفتد، اما کسانی که سابقه میگرن دارند اکثر به این سردرد دچار می‌شوند. محققان هنوز از مکانیسم و علت اصلی این درد خبر ندارند، ولی احتمال می‌دهند سردرد بستنی به‌علت تغییرات موقت جریان خون در دستگاه عصبی بدن ایجاد می‌شود.
با مصرف خوراکی‌های سرد، عروق خونی تنگ و منقبض می‌شوند تا از خروج حرارت از بدن پیش گیری کنند، اما بعد از تطبیق دمای بدن، دوباره گشاد می‌شوند تا جریان خون را افزایش دهند. این حالت میتواند منجر به درد ناگهانی و شدید در ناحیه سر شود. برای پیشگیری از سردرد بستنی سعی کنید خوراکی‌های خنک را آهسته‌تر مصرف کنید.
نه سرد، نه گرم!
همان‌طور که تغییرات شدید دما میتواند باعث انقباض یا انبساط در اجسام شود، به دندان‌ها و مخاط دهان و دستگاه گوارش نیز آسیب می‌رساند. خوراکی‌های خیلی سرد با ایجاد انقباض شدید در بافت‌های مخاط دهان، مری و معده باعث افزایش ترشح اسید معده و آنزیم‌های گوارشی و اختلال در هضم و جذب غذا می‌شوند. ادامه این اوضاع نیز میتواند منجر به التهاب مخاط گوارشی و حتی زخم‌های معده و مشکلات جدی‌تر شود.
گرچه مصرف نوشیدنی‌های خیلی داغ هم با خطر آسیب‌دیدگی و سوختگی مخاط دهان و دستگاه گوارش همراه هست. به همین علت پیشنهاد می‌شود دمای تمامی خوراکی‌های مصرفی ترجیحا نزدیک به دمای بدن باشد.