وضعیت سرانه مصرف آب در ایران و سایر کشورها

کمبود منابع آبی همواره به عنوان یک عامل محدود کننده فعالیت‌ها در اقلیم ایران مطرح بوده است. متوسط بارندگی در جهان در حدود 860 میلی‌متر است و این در حالیست که متوسط درازمدت این رقم در ایران 250 میلیمتر است. (لازم به ذکر است میزان بارندگی در سال آبی گذشته در کشور  324 میلیمتر بوده است). توزیع بارندگی در ایران نیز ناهمگون است به نحوی که یک درصد از مساحت ایران بارشی بیش از 1000 میلیمتر دارد و میزان بارندگی در مناطقی همچون حوضه آبریز شرق کشور در حدود 148 میلیمتر است. به‌طور کلی آب در سه بخش کشاورزی، شرب و صنعت مصرف می‌شود. در کشور ایران سهم مصرف آب در بخش کشاورزی در حدود 90 درصد، شرب 8 درصد و صنعت و معدن 2 درصد است، در صورتی‌که در کشورهای توسعه یافته سهم بخش کشاورزی 30 درصد، شرب و بهداشت 11 درصد و سهم بخش صنعت و معدن 59 درصد است. در بخش شرب و بهداشت، مصارف به دو بخش کلی خانگی و غیر خانگی تقسیم می‌شود. مصارف غیر خانگی شامل مصارف تجاری، صنعتی، عمومی و اداری، آموزشی و اماکن مذهبی، بنایی و آزاد و سایر است. در کشور ایران در بخش شهری میزان مصرف آب (آب فروش رفته+هدررفت ظاهری+ مصارف بدون درآمد) در سال در حدود 5.4 میلیارد متر مکعب است. از این میزان مصرف مقدار 4.3 میلیارد مترمکعب مربوط به مصارف بخش خانگی است، لذا با توجه به جمعیت تحت پوشش در مناطق شهری میزان سرانه مصرف آب یا همان میانگین مصرف آب به ازای هر نفر در روز برای کل مصارف 224 لیتر به ازای هر نفر در روز و برای مصارف خانگی 180 لیتر به ازای هر نفر در روز است. سرانه مصرف آب به عوامل متعددی از جمله شرایط اقلیمی و وضعیت آب و هوایی، نوع فرهنگ هر منطقه، تعرفه و قوانین بازدارنده، تجهیزات کاهنده مصرف، وضعیت بهداشتی و غیره بستگی دارد و در کشورهای مختلف دارای ارقام متفاوتی است. به طور کلی در اکثر کشورهای توسعه یافته به دلیل وجود زیرساخت‌های مناسب و قوانین بازدارنده و تعرفه‌های بالای آب میزان سرانه مصرف آب از ایران کمتر است. به عنوان مثال سرانه مصرف آب در کشور دانمارک (159 لیتر در روز)، سوئد ( 164)، پرتغال (194)، اسپانیا (200)، انگلستان (153 لیتر در روز)، اتریش (153 لیتر در روز)، ایرلند (142 لیتر در روز)، فرانسه (139 لیتر در روز)، آلمان (129 لیتر در روز)، هلند (129 لیتر در روز)، بلژیک (112 لیتر در روز)، لهستان (98 لیتر در روز)، فنلاند (213) و ایتالیا (213) است. در تعدادی از کشورها نیز سرانه مصرف آب بالاتر از ایران است، از جمله سوئیس (252)، استرالیا (268)، آمریکا (295) و کانادا (326) لیتر به ازای هر نفر در شبانه‌روز. همانگونه که آمار فوق الذکر نشان می‌دهد در بسیاری از کشورها که دارای منابع آبی بیشتری از ایران هستند و شرایط آب و هوایی مناسبی نیز دارند، سرانه مصرف آب از کشور ایران پایین‌تر است، لذا در کشور ایران ضروری است در راستای مدیریت بهینه منابع آب و دستیابی به وضع مطلوب در آینده و جلوگیری از بحران‌های احتمالی به دلیل کمبود منابع ارزشمند آبی، افزایش بهره‌وری آب از طریق اقداماتی همچون مدیریت تقاضا و مصرف آب و افزایش آگاهی‌های اجتماعی در اولویت مدیریت صنعت بزرگ آب و فاضلاب قرار گیرد.