واقعه عاشورا به عنوان یک واقعه تاریخی از دیرباز تاکنون در ادبیات مطرح بوده است و اهالی این حوزه در گونه‌های مختلف از شعر و نثر به آن پرداختند و طبع آزمایی کرده‌اند.
به گزارش گروه فرهنگ و هنرخبرگزاری سلامت(طبنا) واقعه عاشورا به عنوان یک واقعه تاریخی از دیرباز تاکنون در ادبیات مطرح بوده است و اهالی این حوزه در گونه‌های مختلف از شعر و نثر به آن پرداختند و طبع آزمایی کرده‌اند. در دوران معاصر، نویسندگان با محور قراردادن واقعه عاشورا، به داستان‌ها و رمان‌های شان رنگ و بویی تازه دادند. حاصل کار این نویسندگان کتاب‌های خواندنی و ماندگاری را پدید آورده و خوانندگان زیادی را به خود جلب کرده است.
تاثیرگذاری قالب ادبی داستان و همچنین در نظر گرفتن تکنیک‌های متداول از سوی داستان‌نویسان ما باعث شده که نگاهی نو در زمینه ادبیات عاشورایی پدید آید و اتفاقات خوبی را در این حوزه رقم بزند. در ادامه نگاهی به بهترین رمان‌های عاشورایی ادبیات ایران داریم که در محتوا و ساختار حرف‌های زیادی برای گفتن دارند و توانسته‌اند خوانندگان زیادی را پای کتاب‌هایشان بنشانند.
***
پدر، عشق و پسر
نویسنده: سیدمهدی شجاعی
سید مهدی شجاعی نویسنده نام آشنای ادبیات ایران طی سه دهه نویسندگی، پرداختن به مسائل دینی و مذهبی یکی از دغدغه‌های اصلی‌اش بوده است. کتاب «پدر، عشق و پسر» داستان کوتاهی به قلم سید مهدی شجاعی است که در آن فرازهایی از زندگی حضرت علی‌اکبر (ع) روایت شده است. وقایع از زاویه اول شخص و از زبان اسب آن حضرت به نام «عقاب» روایت می‌شود و مخاطبِ راوی در داستان، لیلی بنت ابی‌مره مادر گرامی حضرت علی‌اکبر (ع) است.
نثر ساده، روان و دلنشین کتاب به خوبی خواننده را درگیر می‌کند. داستان سراسر احساس کتاب، قدرت درگیرکنندگی بالایی دارد و این مورد بخشی از قدرت قلم نویسنده را نشان می‌دهد. یکی از نقاط قوت کتاب فاصله گرفتن از اغراق‌های نابه‌جا و رو آوردن به احساس‌گرایی صرف است. انتقال پیغام عشق مقصود اصلی نویسنده است و شجاعی در کتاب فقط به دنبال ذکر مصیبت نبوده است.
نامیرا
نویسنده: صادق کرمیار
«نامیرا» داستانی در وصف کوفه پیش از واقعه کربلاست و نویسنده درباره شک و تردید مردم در حمایت از امام حسین (ع) و علل آن حرف می‌زند. اگرچه داستان کتاب کاملا تخیلی است، اما بر بستری از واقعیت و با شخصیت‌های واقعی بنا شده است. داستان درباره دختر و پسر جوانی است که برای حمایت از امام حسین (ع) و یزید تردید دارند. در ادامه داستان، این دو جوان طی استدلال‌های مختلف به حقانیت امام حسین (ع) پی می‌برند. نویسنده در این اثر به بخشی از تاریخ اسلام و شیعه می‌پردازد.
راوی این داستان خود نویسنده است. کرمیار کتاب را به سبک رمان‌های کلاسیک، آرام آغاز می‌کند، تصویرسازی بی‌نظیری دارد، شخصیت‌ها را یکی یکی وارد داستان می‌کند، آن‌ها را معرفی می‌کند و با داستان به پیش می‌برد. ضمن اینکه «نامیرا» اسیر اختلاف روایت‌های تاریخی هم نشده و از پیشینه تحقیقی خوبی بهره برده است. کرمیار برای نوشتن این اثر، آثار تحلیلی که درباره سیدالشهداء و قیام او نوشته شده و همچنین مقاتل آن حضرت را مطالعه کرده است.
ماه به روایت آه
نویسنده: ابوالفضل زرویی نصرآباد
نویسنده در این کتاب به فرازهایی از زندگی حضرت ابوالفضل‌العباس (ع) می‌پردازد. زرویی برای نگارش این کتاب، به بیش از ۶۰ منبع پژوهشی در ارتباط با حضرت عباس مراجعه کرده است. او با قلمی استوار و جذاب، با سبک داستانی، به نقل زوایایی از زندگانی شخصی و شخصیت حضرت قمر بنی هاشم به روایت ۱۲ تن پرداخته است که برخی، مانند حضرت ام البنین، بانو لبابه (همسر) و جناب عبیدالله (فرزند)، از خاندان حضرت عباس می‌باشند، اما برخی هیچ نسبتی با ایشان ندارند. یکی از ویژگی‌های ممتاز کتاب نقل روایت‌هایی از زندگانی حضرت عباس است که کمتر شنیده و یا اصلا نشنیده‌ایم.
نویسنده در «ماه به روایت آه» با تکیه بر منابع دست اول تاریخی و مطالعه و فیش برداری از قریب ۶۰ کتاب، ضمن رعایت ایجاز، پرهیز از اطناب و نگاه احساسی، متنی خواندنی و قابل اعتماد و استناد فراهم آورده است؛ متنی که در عین سادگی ساختار ادبی محکم و قابل تاملی دارد.
فراموشان
نویسنده: داود غفارزادگان
«فراموشان» از شش روایت تشکیل شده و نویسنده در کتاب به سراغ نویسنده به سراغ شخصیت‌هایی رفته که از نگاه مقتل نویسان پوشیده مانده‌اند. برای نمونه روایت قاصد والی مدینه یا روایت یکی از سربازان حربن یزید ریاحی، بخشی از روایت‌های کتاب را دربرمی‌گیرد که در پایان هرکدام آن حادثه عظیم را بازنمایی خواهند کرد.
یکی از جذابیت‌های کتاب در به هم پیوستن این روایت‌ها در پایان است تا خواننده را با کل واقعه آشنا کند. غفارزادگان با تسلط بالای خودش در داستان نویسی، طوری روایت‌ها را بیان کرده که وقتی کنار هم چیده می‌شوند، کلیت حادثه کربلا و شهادت امام حسین (ع) را ترسیم می‌کنند، ولی به تنهایی و به صورت مجزا هم نیز دارای معنا هستند. نویسنده برای روایت داستان از شیوه‌های سنتی فاصله گرفته و با این شیوه روایی شکلی مدرن به داستانش داده است. یعنی او بدون آن که عنصر خیال را بیش از حد وارد ماجرا کند، بار و تمرکز خیال پردازی‌اش را بر روی نحوه روایت خود گذاشته است. قطعا چنین شیوه روایتی برای خواننده بسیار جذاب خواهد بود و او را با سبک‌های تازه‌ای از داستان‌نویسی در این حوزه آشنا می‌کند.
شماس شامی
نویسنده: مجید قیصری
«شماس شامی» در میان رمان‌های تاریخی جایگاه ویژه‌ای دارد چرا که با نگاهی نو و زاویه دیدی متفاوت از سایر آثار این حوزه بیان شده است. کتاب از زبان یک غیر مسلمان مطرح می‌شود و همین موضوع باعث شده تا بدون جانب‌داری مسائل و وقایع را پس از حماسه عاشورا بیان کند.
شماس نام خدمت‌کار و محافظ مخصوص جالوت است که از روم به شام آمده است.
تمامی روایت کتاب در قالب نامه‌نگاری‌هایی است که شماس به دربار امپراتور روم دارد و مدام در تلاش برای پی‌گیری احوال اربابش است. در خلال صحبت‌های شماس نویسنده بسیاری از حوادث کربلا را با روایتی نو به مخاطب معرفی می‌کند.
کتاب چندین مشخصه قابل قبول برای خوانده شدن دارد. شجاعت و دلیری نویسنده برای آفرینش اثر از نگاهی متفاوت قابل ستایش است. همچنین او دچار رفتن به سمت شعارگرایی نشده و توانسته با نگارش فصولی کتاب برای هر بخش، ضرباهنگی خوبی به داستان بدهد. کتاب به هیچ عنوان خسته‌کننده نیست و چنین حسی به خواننده‌اش نمی‌دهد.
اعترافات کاتب کشته شده
نویسنده: ساسان ناطق
در این رمان دویست و چند صفحه‌ای شبانی را می‌بینیم که فرزند کاتب فراری و کشته‌شده دربار معاویه است و آمده تا در ظهر عاشورا مواجهه سپاه شمر و عمربن سعد را با لشکر امام حسین (ع) ببیند و بنویسد. این کتاب اطلاعات دقیقی را از زبان این شبان که پدرش روزی در دربار معاویه بوده و از نیرنگ‌ها و دسیسه‌های معاویه آگاهی داشته را روایت می‌کند.
در این کتاب که در هفت فصل نوشته شده، نویسنده توانسته تخیل را به‌خدمت بگیرد و در اصل از زبان دو شخص داستان را روایت کند. یک جوان چوپان که در داستان با هویت واقعی‌اش آشنا می‌شویم و دیگری کاتبی که در سپاه عمرابن سعد است و وقایع را می‌نگارد. دو شخص اصلی که حادثه عاشورا و وقایع پیشین را براساس دیده‌ها و خوانده‌هایشان روایت می‌کنند.
کتاب «اعترافات کاتب کشته‌شده» قصه شنیده شده واقعه کربلا را با زبانی ساده و روان روایت می‌کند و در قالب روایی، گفت‌وگوی چند فرد حاضر در حاشیه واقعه عاشورا را بازگو می‌کند؛ افرادی که نه در مقام جنگجو، بلکه در کسوت وقایع‌نگار در خیمه‌ای بر فراز تپه‌ای مشرف بر کارزار مستقر هستند و مخاطب را حین گفتگوهای ردوبدل شده میان خود، هرازچندگاهی به سوی آنچه در صحنه عاشورا در حال وقوع است، می‌برند.
بگذار اسبت بتازد
نویسنده: محبوبه زارع
حر یکی از شخصیت‌های خاص در دهه عاشورا است. ما همه داستان زندگی این مرد را از زمان مواجه شدنش با امام حسین (ع) شنیده‌ایم، ولی شاید درباره زندگی و درگیری‌های حر قبل از رسیدنش به کاروان امام حسین (ع) چیزی ندانیم. در این رمان با حر همراه می‌شویم در کشاکش انتخاب‌هایی که باید انجام بدهد تا ظهر عاشورا.
وادی‌های نوزده‌گانه کتاب فرصتی است برای بهتر دیده شدن شخصیت حرّ و رفتن به عمق شخصیت او. از وادی زین و یاد و بشارت آغاز می‌شود و بعد از عبور و تلاقی و عطش، ادامه پیدا می‌کند تا سرانجام در وادی تصمیم به نبرد نهایی می‌رسد و در وادی وصل به سرانجام خود می‌رسد.
سیاگالش
نویسنده: ابراهیم اکبری دیزگاه
رمان «سیاگالش» اثر ابراهیم اکبری دیزگاه یکی از ۱۵ نامزد جایزه ادبی جلال آل احمد در سال گذشته بود که حسابی از سوی خوانندگان و داوران مورد تقدیر قرار گرفت.
«سیاگالش» داستانِ شیخِ جوانی است؛ «الله اندیش»، رؤیابین و غریب که به یک روستایِ جنگلی برای تبلیغ در دهه محرم می‌رود. او که اراده‌اش معطوف به رؤیتِ وجه‌الله است در یکی از روزهایِ جلواتی از جلوه‌های الهی بر او نمایان می‌شود، ذائقه‌اش را نسبت به زندگی تغییر می‌دهد. همچنین اتفاقِ دیگری که برای او می‌افتد، دیدار با «سیاگالش» است. همین امر او را در زوایه توجه اهالی روستا قرار می‌دهد.
سیاگالش یک اسطوره تالشی است که از حیوانات جنگل حفاظت می‌کند و اگر کسی حیوانی را بی‌رویه و بی‌موقع شکار کند مورد غصب قرار می‌دهد، و در جنگل بزرگ و یاریسان چوپانان و گالشان است.
نثر ساده و بسیط اکبری دیزگاه در کتاب قابل ستایش و هوشمندانه است و او توانسته بدون اینکه به سمت سخت و دشوارنویسی، تمام کتاب را با زبانی ساده روایت کند. این نقطه قوتی برای کتاب است که هم به لحاظ داستان و هم زبان بتواند خواننده‌اش را با خود همراه کند. «سیاگالش» در هر دو مورد موفق عمل کرده است.
نشان حُسن
نویسنده: لیلا مهدوی
رمان «نشان حُسن» از زاویه‌ای متفاوت به موضوع قیام امام حسین (ع) پرداخته و نقش امام حسن (ع) و فرزندانش را به تصویر کشیده است. کتاب روایت سفر کاروان امام حسین (ع) از مدینه تا کربلا از زبان پسران امام حسن (ع) و مادرشان است. در این سفر ما با این بزرگواران همراه می‌شویم و اتفاقات را از دریچه چشم آن‌ها می‌بینیم.
مهدوی، نویسنده‌ای کتاب اولی است که با توانایی و جسارت زیادی سراغ نوشتن کتابی درباره حماسه عاشورا رفته است. نکته اینجاست که نویسنده سراغ موضوعی رفته که کمتر به آن پرداخته شده و اطلاعات اندکی در تاریخ درباره آن وجود دارد. کتاب از تکنیک‌های خوبی بهره برده و دیالوگ‌های خوبی دارد. مشکل بسیاری از کتاب‌های داستانی این طولانی بودن دیالوگ‌هاست که این کتاب به خوبی از آن دوری جسته است. همچنین شکل دادن به شخصیت‌های خیالی نیز از جمله نقاط مثبت کتاب به شمار می‌رود که آن را ارزشمند می‌کند. اشراف نویسنده به شرایط تاریخی - جغرافیایی، اشاره به لباس‌های مناطق مختلف از جمله نقطه‌های قوت کتاب است.
طوطی و تاول
نویسنده: ابراهیم اکبری دیزگاه
رمان کوتاه یا داستان بلند «طوطی و تاول» در واقع یک داستان اربعینی است یا می‌توان گفت این کتاب سفرنامه‌ای به کربلا است. به این معنا که داستان مردی است به نام صابر خرم که از شهر تالش می‌خواهد به اصفهان برود و یک طوطی که آن را از اینستاگرام خریده است، تحویل بگیرد، اما موقع رفتن، در شهر رشت اشتباهی سوار ماشین‌های مهران می‌شود و صبح خودش را در مرز کربلا پیدا می‌کند و به نوعی وارد مسیر پیاده‌روی اربعین می‌شود. او تصمیم می‌گیرد با قفس طوطی‌اش تن به این سفر بدهد. در مسیر پیاده‌روی با آدم‌های متفاوتی هم کلام و هم سفر می‌شود؛ و تصویر زایران با اهداف و فرهنگ‌های متفاوت را به ما نشان می‌دهد.
نظر شما