سرطان رحم چیست، از تشخیص تا درمان

سرطان رحم چیست؟

رحم عضو مهم باروری در زنان به شمار می‌رود که در حالت غیربارداری اندازه‌ای کمی بزرگتر از مشت دست دارد. جدار رحم با ساختار منحصربه‌فرد خود، که از عضلات و لایه‌های سلولی متعددی تشکیل شده، وظیفه اصلی را در حفظ جنین طی بارداری مادر بر عهده دارد.

در نمای میکروسکوپی لایۀ پوشانندۀ حفره رحمی به‌نام «آندومتر» شناخته می‌شود که از غده‌های زیاد به همراه بافت نازکی که این غدد را در کنار هم نگه داشته تشکیل شده است. این غدد موجود در لایه آندومتر محلی برای برخاستن 97 درصد از بدخیمی‌های رحم در زنان است.

هنگامی‌که بعضی از سلول‌های رحم از مکانیسم‌های تنظیمی سلول‌ها بگذریزند، آن سلول‌های ناسالم شروع به تقسیم کنترل‌نشده‌ای می‌کنند و این تقسیم درنهایت ممکن است با ایجاد یک تومور به سرطان منجر شود.

سرطان آندومتر چیست؟

همان‌ طور که گفتیم، لایه آندومتر محل بسیاری از سرطان‌های رحم است؛ بنابراین، لازم است بدانیم که سرطان آندومتر چیست. تکثیر آندومتر که به اصطلاح «هیپرپلازی آندومتر» نیز خوانده می‌شود معمولاً به دنبال افزایش سطح هورمون استروژن در یک خانم اتفاق می‌افتد. هورمون استروژن یکی از مهم‌ترین هورمون‌های زیستی در بدن زنان بوده که به‌طور طبیعی در سیکل‌های قاعدگی از تخمدان‌ها ترشح می‌شود.

استروژن وظایف مهمی ازجمله رشد اسکلتی، بلوغ جنسی و رشد پستان‌ها را در زنان بر عهده دارد. همچنین به‌طور طبیعی در طی هر سیکل قاعدگی استروژن ترشح‌شده از تخمدان بر روی جدار داخلی رحم تأثیر گذاشته و موجب تکثیر لایه آندومتر رحم می‌شود. در پایان هر سیکل قاعدگی دیوارۀ تکثیرشدۀ رحم شروع به ریزش می‌کند، پدیده‌ای که خون‌ریزی قاعدگی را رقم می‌زند.

علت سرطان رحم چیست؟

هر علتی که باعث افزایش بیش از اندازۀ هورمون استروژن و درنتیجه آن افزایش فعالیت استروژن در بدن شود می‌تواند یک علت سرطان رحم باشد. برای مثال چاقی عامل خطر مهمی برای سرطان رحم است؛ چراکه بافت‌های چربی محل تولید هورمون استروژن بوده؛ بنابراین، افراد چاق مقدار بیشتری استروژن در مقایسه با افراد لاغر در بدن خود می‌سازند.

مصرف داروهای حاوی استروژن به مدت طولانی به هر علتی، درصورتی‌که بدون تجویز پروژسترون باشد، نیز عامل دیگری برای افزایش احتمال ابتلا به سرطان رحم به شمار می‌رود. مصرف داروی تاموکسیفن نیز، که به‌عنوان درمان در بیماران با سابقه سرطان پستان تجویز شده است، نیز موجب تکثیرشدن بیش‌ازحد آندومتر در طی چند ماه خواهد شد.

ابتلا به یک سری بیماری‌ها مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک یا برخی تومورهای تخمدانی نیز موجب ترشح بیش‌ازحد این هورمون می‌شود و به دنبال آن ریسک سرطان رحم را در زنان افزایش خواهد داد.

از علت‌های مربوط به باروری در یک خانم می‌توان سن قاعدگی زودرس و یائسگی دیرهنگام (بعد از ۵۵ سال)، نداشتن فرزند و سابقۀ ناباروری را ذکر کرد. همگی این موارد درنهایت باعث تأثیر بیش‌ازحد استروژن خالص بر لایه آندومتر رحمی و تکثیر بیش‌ از اندازه آن می‌شوند.

علائم سرطان رحم چیست؟

حال بهتر است با علامت‌های این سرطان نیز آشنا شویم و ببینیم که دقیقاً علائم سرطان رحم چیست. علامت اصلی در سرطان رحم یا هیپرپلازی آندومتر خون‌ریزی غیرمعمول است.

خون‌ریزی غیرطبیعی از رحم به‌خصوص زمانی باید جدی گرفته شود که فرد در سن یائسگی باشد. براساس توصیۀ پزشکان، خون‌ریزی در فرد بالای ۴۵ سال یا خون‌ریزی همراه با شرح‌حالی از سابقۀ سرطان در خانواده فرد نیاز به بررسی دارد.

از کجا بفهمیم سرطان رحم داریم؟

همان ‌طور که گفتیم، خون‌ریزی‌های غیرعادی مهم‌ترین علامت سرطان رحم هستند؛ بنابراین، اگر خون‌ریزی‌های غیرطبیعی داشته باشید، ممکن است به دنبال پاسخ این سؤال باشید که از کجا بفهمیم سرطان رحم داریم.

پزشک متخصص زنان براساس نیاز ممکن است از روش‌های تشخیصی مختلفی برای بررسی تکثیر لایۀ آندومتر و احتمال وجود سرطان استفاده کند. سونوگرافی یکی از بی‌خطرترین روش‌های بررسی لایه‌های رحم است.

روش دیگر نمونه‌برداری از آندومتر است. این روش که روش اصلی بررسی وجود یا نبود سرطان رحم به شمار می‌رود روشی مفید، دقیق و بی‌خطر بوده که به‌صورت سرپایی در مطب نیز انجام می‌شود.

اگر علی‌رغم درمان خون‌ریزی بیمار همچنان ادامه داشته باشد، پزشک ممکن است اقدام به روشی تهاجمی‌تر به‌نام D&C کند که در این روش پزشک نمونه‌های بیشتری گرفته و می‌تواند به‌وسیلۀ اندوسکوپ مخصوصِ رحم درون حفره رحم را مشاهده کند.

آیا سرطان رحم قابل درمان است؟

افراد مبتلابه این سرطان معمولاً نگران این هستند که آیا سرطان رحم قابل درمان است و آیا با برداشتن رحم سرطان از بین می‌رود یا خیر.

درمان هیپرپلازی آندومتر و سرطان رحم براساس شرایط و خواست بیمار می‌تواند از درمان دارویی تا جراحی برداشتن رحم (هیسترکتومی) متفاوت باشد.

تکثیر بیش از اندازۀ لایه رحمی درصورت تجویز داروهای مشتق‌شده از پروژسترون بهبود می‌یابد. پزشک ممکن است به‌صورت دوره‌ای ( ۱۴ روز مصرف دارو و سپس استراحت) یا پیوسته مشتقات پروژسترونی مانند مجسترول یا مدروکسی پروژسترون استات را برای فرد تجویز کند.

در مواردی که براساس جواب بافت‌شناسی از نمونۀ گرفته‌شده، ضایعه پیش بدخیم وجود دارد و درجۀ تکثیر لایه آندومتر به حالت سرطانی نزدیک شده است ممکن است پزشک فرد را تشویق به جراحی برداشتن رحم کند، به‌ویژه اگر خانمی در سن یائسگی بوده یا تمایلی برای بچه‌دارشدن در آینده نداشته باشد.

این در حالی است که اگر خانم جوانی در آینده تمایل به بارداری داشته باشد، درصورت صلاحدید پزشک متخصص زنان، می‌تواند از مجسترول یاIUD های آزادکنندۀ هورمون پروژسترون استفاده کند و بدون جراحی هیسترکتومی همچنان قدرت باروری خود را حفظ کند.

آیا سرطان رحم کشنده است؟

طول عمر بیماران سرطان رحم به مرحله‌ای از سرطان بستگی دارد که تشخیص داده می‌شود. هرچه این بیماری دیرتر تشخیص داده شود طول عمر بیماران سرطان رحم کوتاه‌تر خواهد بود. در زمان تشخیص اگر تومور هنوز در ناحیه‌ای باشد که شروع شده است، «تومور محلی» نامیده می‌شود و میزان بقای 5 ساله 95٪ است. اگر سرطان در منطقۀ گسترش‌یافته باشد، میزان بقای 5 ساله 69٪ است.

برای جلوگیری از سرطان رحم چی بخوریم؟

برخی از غذاها می‌توانند به کاهش شانس ابتلا به سرطان کمک کنند؛ خصوصاً هنگامی‌که رژیم غذایی شما سالم باشد. بنابراین ممکن است این سؤال را داشته باشید که برای جلوگیری از سرطان رحم چی بخوریم؟

طبق برخی مطالعات انجام‌شده، مصرف عدس، سیر، سبزی‌ها با برگ سبز، انگور، گوجه، پیاز، غلات کامل و اجتناب از مصرف دخانیات و الکل نقش مهمی در پیشگیری از سرطان‌های زنان به‌خصوص سرطان رحم دارد.

منبع:مجله پزشکی سیب