کارشناس مذهبی در برنامه صبحگاهی شبکه پنج سیما ضمن بیان چیستی خشم و دسته‌بندی آن از راه‌های کنترل خشم فردی در زندگی.
به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری سلامت به نقل از روابط عمومی شبکه پنج سیما، حجت‌الاسلام‌والمسلمین مصطفی کرمی در «سلام تهران» با اشاره به اهمیت شناخت حالات نفسانی، گفت: هر پدیده، رخداد و هر صفت نفسانی را که داریم وقتی می‌خواهیم در مهارت‌های فردی مدیریتش کنیم باید آن را خوب بشناسیم و علل و منشأ آن را بفهمیم. فلسفه اینکه اصلاً چرا خدا این حس را به ما داده است مثلاً غضب یک ویژگی منفور است و ما نباید آن را داشته باشیم باید دید چگونه باید آن را مدیریت کرد. ما در سه مرحله باید بحث کنیم اول اینکه مکانیزم خشم در وجود انسان چه چیزی است، چرا انسان غضبناک می‌شود و اینکه غضب چیز خوبی است یا خیر و اگر در برخی از موارد بد است چگونه می‌توانیم آن را کنترل کنیم.
وی با بیان اینکه غضب یک واکنش هیجانی است، ابراز داشت: منشأ غضب حب نفس و خودخواهی انسان است؛ وقتی فرد کامیاب نمی‌شود و به آن چیزی که می‌خواهد نمی‌رسد، وقتی شرایط مطابق میل نیست و به چیزهایی که تدارک و تهیه دیده است نمی‌رسد، حالتی در درون فرد ایجاد می‌شود که اگر بخواهیم آن را بروز بدهیم می‌شود خشم، غضب و اتفاقات تلخ و تبدیل به رذیله اخلاقی می‌شود.
کرمی درباره ویژگی‌های خدادادی و تقدس آن‌ها، عنوان کرد: هر چیزی که خدا در نفس انسان گذاشته است یک وجه مقدس و مبارکی دارد که باید متناسب استفاده شود. خداوند هیچ‌چیزی را به‌صورت زائد و نبایستی در وجود ما نگذاشته است، هیچ‌چیزی در وجود انسان پیدا نمی‌شود که فقط جنبه تخریبی محض داشته باشد. مثلاً اگر انسان غضب و خشم نداشته باشد دفاعش نسبت به مال، جان، ناموس و غیره از بین می‌رود؛ جهاد جلوه غضب و خشم است. در جایی رذیله می‌شود که خودخواهی را ضمیمه می‌کنیم و وقتی چیزی باب میل ما نیست و به مقصود نمی‌رسیم غضب رخ می‌دهد.
کارشناس مذهبی با بیان اینکه غضب یک ویژگی خجسته است که خداوند در راستای کمال انسان در وجود افراد تعبیه کرده است، گفت: یکی از پله‌های ترقی افراد همین غضب است. امیرالمؤمنین علیه‌السلام در جبهه‌ها غضب می‌کردند. مثلاً وقتی قرآن می‌گوید اشداء علی الکفار یعنی در برابر دشمنان غضب داشته باشید. اگر این موارد جابه‌جا شود خیلی بد است اگر مثلاً غضب در مورد و مصرف خود هزینه نشود، نتیجه معکوس می‌دهد. در جایی که مسئله مربوط به شخص است همان‌طور که پیغمبر(ص) آن‌گونه بودند، باید داشته باشد باید رأفت محض وجود داشته باشد.
کرمی با بیان داستانی درباره کنترل غضب در مسائل شخصی، بیان داشت: وجهی به دست پیغمبر(ص) رسیده بوده و تقسیم می‌کردند. یک عرب بادیه‌نشین با خشونت‌هایی که داشته است اندکی دیر نزد پیغمبر(ص) می‌رسد و احتیاج نیز داشته است؛ آن احتیاج منجر به این می‌شود که حالت غضب در او پدیدار شود. نزد پیغمبر(ص) آمده و درخواست می‌کند که سهم او داده شود. پیغمبر(ص) نمی‌گویند نمی‌دهم بلکه می‌فرمایند چیزی به دستم رسیده بود که از دست رفته است اگر اندکی صبر کنی کار تو را راه می‌اندازم، کمی فرصت و زمان بده. این فرد به نحوی عبای پیغمبر(ص) را می‌کشد که پاره می‌شود. اصحاب به سمت او می‌آیند اما پیغمبر(ص) خیمه می‌زنند و از او محافظت می‌کنند تا آسیبی به او نرسد. سپس او را به منزل برده و پذیرایی می‌کنند. وقتی می‌خواهد برود پیغمبر(ص) می‌فرمایند در آن جمعی که به من اهانت کردی از من عذرخواهی کن نه به خاطر من بلکه دیگران بدانند روابط ما باهم خوب شده است و کسی با تو کاری نداشته باشد.
وی با ارائه دیگر روایتی در زمینه کظم غیض، مطرح کرد: پیغمبر(ص) در یکی از غزوات خود قدم می‌زدند، از تپه بالا رفته و خسته شدند، نشستند و پس از مدتی دراز کشیدند. یکی از افراد سپاه دشمن می‌بیند که فرمانده سپاه اسلام بدون محافظ و بدون اینکه کسی کنارش باشد روی زمین دراز کشیده است با خود تصور می‌کند که حمله کرده و ایشان را از بین ببرد. خنجرش را در می‌آورد و خطاب به پیغمبر(ص) می‌گوید خیلی دم از خدای واحد می‌زدی می‌خواهم بدانم آن خدای احد و واحدی که آن‌قدر تبلیغش را می‌کردی کجاست تا از دست من نجاتت دهد. پیغمبر(ص) می‌فرمایند حی، حاضر و ناظراست. در اینجا پیغمبر(ص) با اجرای فنی کاری می‌کنند که جایشان تغییر کند و پیغمبر روی سینه فرد می‌نشینند؛ در آنجا می‌گویند می‌بینی کسی که من به آن اتکا داشتم و توکل کردم در این شرایط بحرانی جای من را با تو عوض کرد؛ می‌خواهم بدانم حالا چه کسی می‌خواهد تو را از دست من نجات دهد. این فرد به پیغمبر نگاه می‌کند و می‌گوید رحمت و رأفت شما. پیغمبر(ص) می‌فرمایند که بلند شو و برو.
کرمی با اشاره به راه رسیدن به کظم غیض، گفت: به‌طورکلی خصایص اخلاقی و حالات نفسانی انسان سه حالت دارد؛ حالت فعل، حال و ملکه. ما باید به ملکه صبوری، متانت، وقار و سکینه برسیم. وقتی التهاب روانی پیدا می‌کنیم و خشم تمام وجود انسان را می‌گیرد، وقتی انسان سرریز می‌شود و حالتی پیدا می‌کند که فقط به انتقام فکر می‌کند، بر اثر ممارست کظم غیض اتفاق می‌افتد. مثلاً در برابر موارد کوچک و جزئی که اتفاق می‌افتد انسان وقتی خود را کنترل کند، وقتی تمرین و ممارست را انجام دهد می‌تواند به نتیجه برسد. مانند وزنه‌برداری است که فرد باید از وزنه یک کیلویی شروع کند تا بتواند در آینده وزنه ۵۰۰ کیلویی را بلند کند.
وی با اشاره به دفعی نبودن دستیابی به کظم غیض، ابراز داشت: انسان نمی‌تواند در یک جریان تشنجی و ملتهبی که همه گونه اصطکاکی در آن وجود دارد یک‌دفعه چشمش را ببندد و بگوید گذشت کردم. باید از موارد کوچک زندگی گذشت کرد مثلاً اگر می‌خواهد بر سر فرزند فریاد بزند، خود را کنترل کرده و انجام ندهد. از یکجایی که باب میل نیست انسان گذشت کند. مرارت، زحمت و مشقت دارد. کسی نمی‌تواند ادعا کند که یک‌دفعه می‌خواهد به انسان صبوری تبدیل شود که دیگر هیچ‌کس او را عصبانی نکند. وقتی ما در برابر آسیب‌های روانی منفعل، آسیب‌پذیر و شکننده هستیم این ویژگی یک‌شبه رخ نمی‌دهد.
کارشناس مذهبی درباره کظم غیظ حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام، عنوان کرد: اینکه به یک امام کاظم گفته می‌شود برای این است که در این دنیا بالاترین تجلی و بالاترین تبلور این صفت در این امام وجود داشته است یعنی ایشان در تمام مواردی که حتی برای بزرگان آستانه تاب‌آوری و تحمل محدود است می‌توانند آن مورد را پشت سر گذارند. در زندگی ایشان اتفاقات عجیب‌وغریبی می‌افتد که با این صفت موارد را هضم می‌کنند. کظم به گلو گفته می‌شود و کظم غیض مانند یک لقمه گلوگیر است. هیچ لقمه‌ای از غضب گلوگیر تر نیست. امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرمایند من لذت‌بخش‌تر از این لقمه چیزی در زندگی‌ام تناول نکردم و منظورشان همان غضب می‌باشد که در جای خود مورد استفاده قرار گرفته است. ما چون تابه‌حال به آن نرسیده‌ایم نمی‌توانیم تصور کنیم.
کرمی با اشاره به کظم غیض پیامبر(ص) در فتح مکه، مطرح کرد: در سال فتح مکه هیچ بلایی نبود که بر سر پیغمبر نیاورند؛ ۱۳ سال اصحاب نزدیک ایشان را شکنجه دادند. در سال فتح مکه آن‌هایی که از احکام متعالی اسلام خبر نداشتند وقتی می‌خواستند مکه را فتح کنند می‌گفتند امروز روز قصابی و روز تسویه حساب است. پیغمبر فرمودند این‌گونه نیست، امروز روز مرحمت، رحمت و گذشت است. گفتند ما با پیش از این تاریخ هیچ کاری نداشته و با هیچ‌کس کاری نداریم به‌جز چند مورد محدود که مشکلات ایدئولوژیکی داشتند نه نسبت به پیغمبر بلکه نسبت به خدا و توحید و کارهای فرهنگی انجام داده بودند. مثلاً با ابوسفیان هیچ کاری نکردند چراکه پیغمبر(ص) می‌خواستند به‌صورت کم‌هزینه و نزدیک به رایگان مکه را فتح کنند.
کارشناس مذهبی در پایان با اشاره به شیرینی کظم غیض، اظهار داشت: کظم غیظ مانند حلوا شیرین است. آن لحظه‌ای که فرد فقط به دنبال این است که خودش را تخلیه کند و طرف مقابل را لبریز نماید به هیچ‌چیزی به‌جز آن فکر نمی‌کند اما اگر دست نگه دارد و این اتفاق را برعکس کند به شیرینی دست پیدا می‌کند.
گفتنی است برنامه «سلام تهران» برنامه صبحگاهی گروه اجتماعی شبکه پنج سیما است که به تهیه‌کنندگی مازیار مهاجر سلطانی و علی شعبانی از شنبه تا پنجشنبه ساعت ۶:۳۰ تا ۹ صبح با بخش‌های مختلفی چون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی ورزشی با اجرای مصطفی امامی و صدیقه مرادی روی آنتن شبکه پنج می‌رود.
نظر شما