این روزها کرونا تبدیل به یکی از مشکلات اساسی خانواده ها شده است. والدین در مقابل نگرانی های کودکان و نوجوانان در مقابل کرونا، چه رفتاری باید داشته باشند؟ در این مقاله ابتدا پرسش هایی در این زمینه طرح سپس به صورت ساده به آنان پاسخ داده شده است.
* در شرایط کنونی کرونا، زمانیکه کودک یا نوجوان بهانه جویی می کند،یا برخلاف میل والدین رفتار می کند، والدین چگونه با آنها برخورد کنند؟ آیا می توانند تنبیه را اعمال کنند؟
فراگیر شدن ویروس کرونا تمامی خانواده ها را درگیر کرده است. دورکاری والدین، تعطیل شدن مهد کودک ها، مدارس و مراکز ورزشی و آموزشی، سبب شده است خانواده ها به اجبار، زمان زیادی را در منزل بگذرانند. این تجربه برای بسیاری از ما جدید است و قطعا سازوکارهای خودش را دارد.
البته مدتی است ادارات و سازمانهای دولتی همچنین مشاغل آزاد، فعالیتهای عادی را از سرگرفته اند. بعضی والدین هر روز راهی محل کار می شوند و قرنطینه را فقط برای کودک و نوان شان اعمال می کنند. قبل از شیوع کرونا، کودکان در شرایط عادی با همسالان خود در مهد کودک یا در منزل دوستان و بستگان بازی می کردند و یا در پارک یا شهربازی تفریح می کردند و هیجانات خود را از این طریق ابراز می کردند. اکنون در شرایط خاص ویروس کرونا، والدین بخصوص مادران شاغل، کودک سه - چهار ساله یا نوجوان یازده-دوازده ساله خود را زمان طولانی به مادربزرگ و پدربزرگ خود می سپارند؛ و او از هر گونه تفریح با همسال خود، محروم می شود. اخیرا تماسها و جلسات زیادی با مادران داشته ام که در مورد پرخاشگری و نافرمانی کودکان سئوالاتی مطرح کرده اند.
در وهله اول بهتر است والدین با توجه به حفظ آرامش و کنترل استرس و متناسب با سن کودک و نوجوان خود، نکات بهداشتی را با لحنی بسیار دوستانه ولی قاطع درمیان بگذارند و برای او برنامه ای تدوین کنند که هر روز او را پر کند. در این برنامه قطعا باید برنامه نکات آموزشی، هنری، و تفریحی حتی ورزشی را بگنجانند .شما در نقش یک مادر حتما از او بپرسید چه کاری دوست دارد در این زمان انجام بدهد زیرا قدرت انتخابی که به او می دهید موجب می شود اعتماد بنفس او افزایش یابد.
کودک سرشار از انرژی است و نیاز است برای مدیریت و تخلیه اصولی انرژی او دقت لازم صورت گیرد تا کودک بتواند با دریافت راهنمایی لازم در انجام برنامه اش، زمان را دلچسب و خوشایند بگذراند، همچنین نوجوان نیز نیاز دارد انرژی درونی را بخوبی استفاده کند. هرگاه والدین با بی انگیزگی و بی حوصلگی خودشان، انرژی کودک و نوجوان خود را نادیده بیگیرند و با عصبیت و تحکم و فشار او را وادار به انجام کاری کنند یا او را از انجام کاری باز دارند، احتمال زیاد از تنبیه استفاده می کنند که باید گفت این رفتار نهایت بی توجهی است و عواقب بدی دارد. اینگونه والدین خود را در جایگاه یک دوست و یک مربی نمی بینند بلکه فقط از ناتوانی کودک یا نوجوان سواستفاده می کنند و چون مهارت مدیریت رابطه را نمی دانند و در خلق سرگرمی و بازی با آنها ناتوان هستند، با امر و نهی های زیاد فضای خانواده را متشنج می کنند و بدون اطلاع از دانش روانشناسی مراحل رشد، به زورگویی و تنبیه متوسل می شوند.
فریاد کشیدن بر سر کودک تنها باعث ایجاد استرس و عصبانیت بیشتر در شما و کودک می‌گردد. با صدا زدن اسم کودک، توجه او را به خودتان جلب کنید و سپس با لحن آرام صحبت کنید. زمانی که کودک یا نوجوان رفتار مثبتی انجام داده، او را تحسین کنید. خواهید دید که همان کار خوب را دوباره تکرار خواهد کرد.
این کار به وی اطمینان خاطر خواهد داد که شما به او توجه دارید و اهمیت می‌دهید. کودک و نوجوان نیاز دارند با دوستان خود در ارتباط باشند. به او کمک کنید با استفاده از تلفن، و ارتباط تصویری و یا سایر راه‌های ایمن دوستی را با دوستان خود حفظ کند. می‌توانید او را همراهی کنید تا از این طریق به اتفاق دوستش کاردستی درست کند، با همدیگر بازی کنند، با او حرف بزند، سرود بخواند، نقاشی کند و در حین این فعالیتها با یکدیگر صحبت کنند و تنهاییش را پر کند. اگر والدین او را به پارک می برند به دوست مهد کودکش یا دوست مدرسه اش هم خبر دهند تا بهمراه والدینش بیاید و با رعایت فاصله یکدیگر را ببینند.
*والدین در این شرایط، از لجبازیهای کودکشان شکایت دارند،چه پیشنهادی دارید؟
همه کودکان گاهی بدرفتاری می کنند. این رفتار زمانی که کودک یا نوجوان خسته، گرسنه، هراسان و یا در حال کسب مهارت‌های استقلال فردی می‌باشد، طبیعی است. وقتی آنها مجبورند زمان طولانی در خانه بمانند، می‌توانند با بد رفتاری، موجب خشم و عصبانیت والدین گردند.
به رفتارهای بد کودک و نوجوان توجه کنید و او را به سوی انجام رفتارهای مناسب راهنمایی کنید.
پیشگیری بهتر از درمان است! زمانیکه کودکان شروع به بی‌حوصلگی می‌کنند، می‌توانید توجه آنها را به موضوعی جالب یا سرگرم کننده جلب کنید؛ مانند: «بیا بریم بیرون قدم بزنیم».
ویروس کرونا روال عادی زندگی کاری، خانوادگی و تحصیلی ما را مختل کرده است. این وضعیت برای والدین سخت وطاقا فرسا است والدین هم نیاز دارند برای خود برنامه روزانه منعطف اما منظمی تدوین کنند تا در برابر شیطنتها و بازیگوشیهای بجای کودک و نوجوان خود کم طاقت، ضعیف و آسیب پذیر نباشند.
شما الگوی رفتاری کودک خود هستید. لجبازی کودک پیرو رفتار والدین صورت می گیرد. کودک آیینه تمام نمای رفتار بزرگسالان بخصوص والدین خود است.زمانیکه او احساس کند دیده نمی شود، شنیده نمی شود و یا برعکس توجه بیش از حد به او می شود، درخواست های مادر و پدر را جدی نمی گیرد و از این راه ابراز وجود می کند تا به خواسته اش برسد.
نوجوان هم در پیچیدگی های سن بلوغ گرفتار هورمونها وخیالات و پرخاشگری هاست؛ هر چند به لحاظ جثه دیگر کودک نیست ولی هنوز رفتارهای کودکی در او دیده می شود، در واقع نه کودک است و نه بزرگسال. والدین با مطالعه کتابهایی در باره روا نشناسی بلوغ تا حدود زیادی می توانند او را درک کنند و از دامن زدن به لجبازی جلوگیری کنند.
والدین نیز برای خودشان برنامه‌ای ترتیب دهند که در آن زمانی برای فعالیتهای مشخص و زمانی هم برای اوقات فراغت وجود داشته باشد. ورزش روزانه را در برنامه خود و کودکان جای دهند زیرا به کنترل استرس و ایجاد حس خوب کمک می کند بخصوص زمانیکه کودک یا نوجوان شما ترسیده باشد و یا احساس سردرگمی داشته باشد. در نقش مادر یا پدر به او فرصت دهید احساسات خود را بیان کند و اطمینان دهید که در کنارش هستید. از مدیتیشن و مراقبه استفاده کنید و در این راه تنفس شکمی را فراموش نکنید.
* در شرایط کنونی چگونه کودک و نوجوان خود را سرگرم کنیم؟
کودکان یا نوجوانان می‌توانند در تنظیم برنامه روزانه مانند برنامه آموزشی مشارکت کنند. در صورتی که کودکان در تنظیم این برنامه‌ها مشارکت داشته باشند، بهتر آنها را دنبال خواهند کرد. این کار می‌تواند به کودکان کمک کند ضمن احساس امنیت بیشتر، رفتار بهتری نیز داشته باشند.
بازی با انواع وسایل، مسابقه، گردش، موسیقی، نقاشی، ورزش، قصه گویی، تماشای فیلم، پرورش گل و گیاه، آشپزی،... می تواند نقش پررنگی در ایجاد حس خوب آنها داشته باشند. والدین می توانند شستن دست‌ها و رعایت مسائل بهداشتی را به تفریح تبدیل کنید. برای زمان شستن دست‌ها یک موسیقی تهیه کنید حتی برایش یک ترانه بسازید. حرکات موزون را با آن همراه کنید، به کودکان امتیاز بدهید و برای شستن منظم دست‌ها آنها را تحسین کنید.
در وهله اول بهتر است والدین با توجه به حفظ آرامش و کنترل استرس و متناسب با سن کودک و نوجوان خود، نکات بهداشتی را با لحنی بسیار دوستانه ولی قاطع درمیان بگذارند و برای او برنامه ای تدوین کنند که هر روز او را پر کند. در این برنامه قطعا باید برنامه نکات آموزشی، هنری، و تفریحی حتی ورزشی را بگنجانند .شما در نقش یک مادر حتما از او بپرسید چه کاری دوست دارد در این زمان انجام بدهد زیرا قدرت انتخابی که به او می دهید موجب می شود اعتماد بنفس او افزایش یابد.
کودک سرشار از انرژی است و نیاز است برای مدیریت و تخلیه اصولی انرژی او دقت لازم صورت گیرد تا کودک بتواند با دریافت راهنمایی لازم در انجام برنامه اش، زمان را دلچسب و خوشایند بگذراند، همچنین نوجوان نیز نیاز دارد انرژی درونی را بخوبی استفاده کند. هرگاه والدین با بی انگیزگی و بی حوصلگی خودشان، انرژی کودک و نوجوان خود را نادیده بیگیرند و با عصبیت و تحکم و فشار او را وادار به انجام کاری کنند یا او را از انجام کاری باز دارند، احتمال زیاد از تنبیه استفاده می کنند که باید گفت این رفتار نهایت بی توجهی است و عواقب بدی دارد. اینگونه والدین خود را در جایگاه یک دوست و یک مربی نمی بینند بلکه فقط از ناتوانی کودک یا نوجوان سواستفاده می کنند و چون مهارت مدیریت رابطه را نمی دانند و در خلق سرگرمی و بازی با آنها ناتوان هستند، با امر و نهی های زیاد فضای خانواده را متشنج می کنند و بدون اطلاع از دانش روانشناسی مراحل رشد، به زورگویی و تنبیه متوسل می شوند.
فریاد کشیدن بر سر کودک تنها باعث ایجاد استرس و عصبانیت بیشتر در شما و کودک می‌گردد. با صدا زدن اسم کودک، توجه او را به خودتان جلب کنید و سپس با لحن آرام صحبت کنید. زمانی که کودک یا نوجوان رفتار مثبتی انجام داده، او را تحسین کنید. خواهید دید که همان کار خوب را دوباره تکرار خواهد کرد.
این کار به وی اطمینان خاطر خواهد داد که شما به او توجه دارید و اهمیت می‌دهید. کودک و نوجوان نیاز دارند با دوستان خود در ارتباط باشند. به او کمک کنید با استفاده از تلفن، و ارتباط تصویری و یا سایر راه‌های ایمن دوستی را با دوستان خود حفظ کند. می‌توانید او را همراهی کنید تا از این طریق به اتفاق دوستش کاردستی درست کند، با همدیگر بازی کنند، با او حرف بزند، سرود بخواند، نقاشی کند و در حین این فعالیتها با یکدیگر صحبت کنند و تنهاییش را پر کند. اگر والدین او را به پارک می برند به دوست مهد کودکش یا دوست مدرسه اش هم خبر دهند تا بهمراه والدینش بیاید و با رعایت فاصله یکدیگر را ببینند.
*والدین در این شرایط، از لجبازیهای کودکشان شکایت دارند،چه پیشنهادی دارید؟
همه کودکان گاهی بدرفتاری می کنند. این رفتار زمانی که کودک یا نوجوان خسته، گرسنه، هراسان و یا در حال کسب مهارت‌های استقلال فردی می‌باشد، طبیعی است. وقتی آنها مجبورند زمان طولانی در خانه بمانند، می‌توانند با بد رفتاری، موجب خشم و عصبانیت والدین گردند.
به رفتارهای بد کودک و نوجوان توجه کنید و او را به سوی انجام رفتارهای مناسب راهنمایی کنید.
پیشگیری بهتر از درمان است! زمانیکه کودکان شروع به بی‌حوصلگی می‌کنند، می‌توانید توجه آنها را به موضوعی جالب یا سرگرم کننده جلب کنید؛ مانند: «بیا بریم بیرون قدم بزنیم».
ویروس کرونا روال عادی زندگی کاری، خانوادگی و تحصیلی ما را مختل کرده است. این وضعیت برای والدین سخت وطاقا فرسا است والدین هم نیاز دارند برای خود برنامه روزانه منعطف اما منظمی تدوین کنند تا در برابر شیطنتها و بازیگوشیهای بجای کودک و نوجوان خود کم طاقت، ضعیف و آسیب پذیر نباشند.
شما الگوی رفتاری کودک خود هستید. لجبازی کودک پیرو رفتار والدین صورت می گیرد. کودک آیینه تمام نمای رفتار بزرگسالان بخصوص والدین خود است.زمانیکه او احساس کند دیده نمی شود، شنیده نمی شود و یا برعکس توجه بیش از حد به او می شود، درخواست های مادر و پدر را جدی نمی گیرد و از این راه ابراز وجود می کند تا به خواسته اش برسد.
نوجوان هم در پیچیدگی های سن بلوغ گرفتار هورمونها وخیالات و پرخاشگری هاست؛ هر چند به لحاظ جثه دیگر کودک نیست ولی هنوز رفتارهای کودکی در او دیده می شود، در واقع نه کودک است و نه بزرگسال. والدین با مطالعه کتابهایی در باره روا نشناسی بلوغ تا حدود زیادی می توانند او را درک کنند و از دامن زدن به لجبازی جلوگیری کنند.
والدین نیز برای خودشان برنامه‌ای ترتیب دهند که در آن زمانی برای فعالیتهای مشخص و زمانی هم برای اوقات فراغت وجود داشته باشد. ورزش روزانه را در برنامه خود و کودکان جای دهند زیرا به کنترل استرس و ایجاد حس خوب کمک می کند بخصوص زمانیکه کودک یا نوجوان شما ترسیده باشد و یا احساس سردرگمی داشته باشد. در نقش مادر یا پدر به او فرصت دهید احساسات خود را بیان کند و اطمینان دهید که در کنارش هستید. از مدیتیشن و مراقبه استفاده کنید و در این راه تنفس شکمی را فراموش نکنید.
* در شرایط کنونی چگونه کودک و نوجوان خود را سرگرم کنیم؟
کودکان یا نوجوانان می‌توانند در تنظیم برنامه روزانه مانند برنامه آموزشی مشارکت کنند. در صورتی که کودکان در تنظیم این برنامه‌ها مشارکت داشته باشند، بهتر آنها را دنبال خواهند کرد. این کار می‌تواند به کودکان کمک کند ضمن احساس امنیت بیشتر، رفتار بهتری نیز داشته باشند.
بازی با انواع وسایل، مسابقه، گردش، موسیقی، نقاشی، ورزش، قصه گویی، تماشای فیلم، پرورش گل و گیاه، آشپزی،... می تواند نقش پررنگی در ایجاد حس خوب آنها داشته باشند. والدین می توانند شستن دست‌ها و رعایت مسائل بهداشتی را به تفریح تبدیل کنید. برای زمان شستن دست‌ها یک موسیقی تهیه کنید حتی برایش یک ترانه بسازید. حرکات موزون را با آن همراه کنید، به کودکان امتیاز بدهید و برای شستن منظم دست‌ها آنها را تحسین کنید.
فرزانه احمدی
نظر شما