طبق تحقیقات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، بیش از ۴۰ درصد افراد هر روز نوعی مکمل مصرف می کنند، اما تحقیقات نشان می دهد مکمل ها در بیشتر موارد ضروری نیستند.
اگر چه بیشتر افراد قادر به دریافت مقدار کافی ویتامین ها و مواد معدنی از رژیم غذایی خود هستند، اما گروه هایی مانند مادران باردار وجود دارند که ممکن است به مکمل نیاز داشته باشند؛ همچنین گیاهخواران ممکن است در مورد مواد مغذی مانند B۱۲ کمبود داشته باشند.
برای اینکه ویتامین های بدن به حد کافی تامین شود، باید روزانه پنج نوبت سبزی و میوه بخوریم، اما با مصرف این مقدار سبزی و میوه به حد بالای ویتامین ها در بدن نمی رسیم، بنابراین عوارض ناخوشایند مصرف بیش از حد ویتامین ها وقتی ظاهر می شود که به جای سبزی و میوه، سراغ مصرف خودسرانه ویتامین های داروخانه ای و خارج از مواد غذایی می رویم.
عوارض مصرف بالای ویتامین A چیست؟
ویتامین A جزو ویتامین هایی است که از بدن دفع نمی شود. مصرف بیش از نیاز این ویتامین سبب سردرد، زخم شدن دهان، گیجی، حالت تهوع و استفراغ، ریزش موها، عادت ماهیانه های نامنظم و دردناک در بانوان، درد استخوان ها و مفاصل و لکه های زرد رنگ روی پوست می شود.
مواد غذایی مانند هویج، تخم مرغ، جگر، سبزی ها، شیر و کلم بروکلی از جمله مواد غذایی سرشار از ویتامین A هستند.
بیماری استخوان شکننده چیست؟
ویتامین D اگر بیش از حد نیاز مصرف شود، تاثیری برعکس دارد و باعث بیماری به نام استخوان شکننده می شود و از جوش خوردن استخوان ها جلوگیری می کند.
مصرف زیاد این مکمل همچنین باعث تداخل در عملکرد عضلات و بیماری های قلب عروقی می شود؛ همچنین ویتامین D در مواد غذایی همچون زرده تخم‌مرغ و شیر یافت می شود.
گرچه برخی ویتامین ها مانند ویتامین E هنوز عوارض شناخته شده ای ندارند، اما بی خطر نیست، بلکه هنوز عوارض آنها در بدن به شکل کامل شناخته نشده و به هر حال مصرف زیاد آنها مضر است.
مصرف بیش از حد نیاز ویتامین K نیز سبب بروز بیماری زردی در کودکان شیرخوار می شود؛ این ویتامین در مواد غذایی همچون سبزی ها و میوه هایی که رنگ سبز دارند و جگر وجود دارد.
از خانواده ویتامین های گروه Bمی توان به ویتامین های B۱، B۲، B۳ ، B۵ ، B۶و B۱۲ اشاره کرد. B۱ در غلات، B۲ در اسفناج، قارچ، جگر و شیر، B۵و B۱۲نیز در غذاهای حیوانی و حبوبات موجود است.
ویتامین B۶نیز در اسفناج، موز و کلم بروکلی وجود دارد و مصرف زیاد و غیرطبیعی آن ممکن است به اختلال در راه رفتن و بیماری های عصبی همچون خواب رفتن دور دهان و دست ها بیانجامد، این در حالیست که همین ویتامین برای رفع چنین عوارضی در بیماران به کار می رود، اما مصرف بیش از اندازه اش نتیجه عکس دارد.
ویتامین B۳نیز در بدن سبب کاهش چربی می شود، اما به دلیل عوارض آن باید در رده های آخر روش های کاهش چربی قرار گیرد. مصرف بیش از حد نیاز این ویتامین سبب زردی، اختلالات کبدی، اسهال، بالا رفتن قند، ضایعات پوستی، انقباضات روده ای، گر گرفتگی، بالا رفتن اسید اوریک و حتی بیماری های قلبی می شود. ویتامین B۳ در قارچ، مرغ و بادام زمینی به فراوانی دیده می شود.
مصرف بی رویه اسید فولیک نیز موجب ایجاد تشنج می شود. مصرف خودسرانه این مکمل باعث می شود علائم ظاهری نوع دیگری از کم خونی در بدن بیمار ناپدید شود، در حالی که کم خونی واقعی در بدن باقی مانده است و این وضعیت ممکن است پزشک معالج را به اشتباه بیاندازد./۱۰۵
دکتر فاطمه جسمانی
مسوول امور دارویی مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز