پژوهشگر و استاد دانشگاه آزاد زنجان با بیان اینکه ما گذشته تاریخی خود را کنار گذاشتیم اما موضوعی را هم نمی‌توانیم جایگزین آن کنیم، گفت : ما نمی‌توانیم یک فرهنگ جدیدی را جایگزین فرهنگ قدیمی خود بکنیم و همین باعث شکاف بین نسل جدید و قدیم می‌شود.
به گزارش خبرگزاری سلامت(طبنا)زنجان؛ دکترمهدی افضلی، در نشست بررسی آیین ها، آداب و رسوم ماه مبارک رمضان با اشاره به اینکه در زندگی اجتماعی ما برخی از مراسمات اجتماعی، دینی و آیینی وجود دارد که به صورت معمول این برنامه‌ها برگزار می‌شود، اظهار کرد: در کشور یک سری مراسمات ملی، محلی وجود دارد که طبیعتا این‌ها تحت تأثیر آیین‌ها و اعتقادات و مسائل و برداشت‌های دینی قرار می‌گیرد؛ از جمله عید فطر، قربان و غیره که بر اساس مباحث فقهی و اعتقادی است که آنها را انجام می‌دهیم.
وی مبنا و مبحث ماه مبارک رمضان و روزه‌داری را «خودداری» و «خود کنترل کردن» عنوان کرد و افزود: در همه ادیان اصول بر همین است و ما هم چنین تصوری داریم که خودداری در ماه رمضان مربوط به خوردن و آشامیدن است. که در واقع اینگونه نیست و روزه گرفتن یعنی جلوگیری از همه آیتم‌هایی که انسان را به گمراهی بکشد.
پژوهشگر و استاد دانشگاه زنجان همچنین به واژه اوباشدان و بیان اینکه واژه دان در ترکی معادل سحر است، اشاره کرد و افزود: در زمان قدیم در زنجان و مناطق اطراف معمولا در خانه‌ها برای بیدار شدن در زمان سحری خروسی نیز داشتند که «اوباشدان خروسو» می‌گفتند که معمولا سه بار آواز می‌خواند و سومین باری که می‌خواند، تعبیر می‌شد که نزدیک اذان است و زمان اذان را با آن حساب میکردند.
افضلی با اشاره به نقش طبل‌زن‌ها در قدیم گفت: در آن زمان رادیو و یا تلویزیون نبود که زمان اذان را مطرح کنند و طبال‌ها عموما، ۴۵ دقیقه قبل از اذان یک بار طبل می‌زدند و می‌خواندند: «آشدان باشدان دی گونشولار، دورون او باشدان گونشولار» آن را می‌خواندند و در زمان کوتاهی مانده به اذان ریتم را عوض میکردند و ریتم را تند میکردند تا مردم خود را برای امساک آماده کنند.
وی اضافه کرد: براساس روایت‌هایی که وجود دارد ۲۷ ماه رمضان روز قصاص ابن‌ملجم است و چون امام(ع) وصیت کرده بودند، قصاص عادلانه باشد، بعد از گذشت شب هفت امام علی(ع) ابن‌ملجم قصاص شد و برای همین شیعیان و ترک‌ها مراسم ابن‌ملجم کشان داشتند که بعد از مدتی از بین رفته و انجام نمی‌شود ولی در برخی روستاهای همجوار شهرستان ماهنشان در آذربایجان غربی و شرقی تکرار می‌شود ولی در استان ما این سنت از یاد رفته است.
این پژوهشگر با اشاره به آداب غذا خوردن و بازی‌هایی که در این ایام رواج بود، اشاره کرد و گفت: در ماه مبارک رمضان، چون خوردن و آشامیدن اتفاق نمی‌افتد، مردم وقت خود را با مجالس قرآن‌خوانی می‌گذرانند و همچنین در این ماه بازی‌ها و خوراکی‌های خاصی رواج پیدا داشت و آداب غذا خوردن در این ماه با ماه‌های دیگر فرق می‌کرد. به عنوان مثال در گذشته افطاری ما ۴ قسمت بود که در دوره قاجار چون قهوه مصرف می‌شد، به ابتدای افطاری (قهوه آلتی) می‌گفتند، قهوه چون تلخ بود معمولا یک نوشیدنی دیگری می‌نوشیدند تا بعد از آن قهوه را مصرف کنند.
افضلی به حذف قهوه در دوره ناصرالدین شاه اشاره کرد و ادامه داد: در این دوره مصرف چای جایگزین قهوه شد و همراه با آن «چای چورکی» رواج یافت. بعد از وعده قهوه‌آلتی قسمت دوم صرف «شوربا» بود که یک غذایی است که معده را آبکی و نرم کند. غذای اصلی بعنوان وعده سوم بود که هر غذایی بود می‌خوردند و در پایان نیز یک شیرینی بود که در ترکی به آن «تاتلی» گفته می‌شود.
وی با اشاره به دو بازی «سوتلو سوموک» و «سس‌سیز» که از بازی‌های مخصوص روزه‌داران زنجانی در روزگاران قدیم بود افزود: افراد معمولا زمان بین افطار و سحری را با این گونه کارها پر میکردند، و معمولا آقایان در گردهمایی‌های در قهوه‌خانه‌ها که نقالی وجود داشت جمع می‌شدند، که البته نقالی در شهرهای فارس معمولا با شاهنامه‌خوانی همراه بود اما در مناطق ترکی عاشیق‌ها، قصه «امیر ارسلان» و یا قصه‌های محلی «کوراوغلی» را تعریف میکردند. پسرها نیز در بیرون از خانه بین افطار و سحری بازی سوتلو سوموک انجام می‌دادند.
این استاد دانشگاه به بازی دخترها در ایام ماه مبارک رمضان اشاره کرد و خاطرنشان شد: دختران نیز در خانه بازی سس‌سیز را اجرا میکردند که به صورت مسابقه دور هم جمع می‌شدند و اجازه صحبت و خنده نداشتند و دوستانشان شکلک در می‌آوردند تا رقیب دوستانشان از بازی خارج شود. همچنین در آخرین جمعه ماه رمضان نیز خانم‌ها در زمان ظهر که به مسجد می‌رفتند کیسه برکت می‌دوختند و داخل آن سکه می‌گذاشتند تا برکتی که در رمضان مدنظر است، منتشر شود.
به گفته افضلی، آشنایی با این آداب و رسوم بیانگر این است که اعمالی که انجام می‌دهیم یک سابقه طولانی دارد و بی‌قاعده و فی‌البداهه نیست. صدها سال این آداب و رسوم انجام شده است و محیط در تغییر این آداب و رسوم نقش داشته است. تمام این آداب و رسوم بطن فرهنگ ما است و ما خود یک پیشینه فرهنگی داریم که از پدران ما به ما ارث رسیده است و ما در مقابله با آن یا باید آن را حفظ کنیم و یا کلا به باد فراموشی بسپاریم و آن را از جای دیگر عاریت بگیریم که اکنون برخی از نسل جدید ما به این سمت حرکت کرده‌اند و آن شکاف نسلی که بین فرزندان و بزرگترهای ما وجود دارد، از این بابت است.
وی ادامه داد: ما گذشته تاریخی خود را کنار گذاشتیم اما موضوعی را هم نمی‌توانیم جایگزین آن کنیم. یعنی ما نمی‌توانیم یک فرهنگ جدیدی را جایگزین فرهنگ قدیمی خود بکنیم و همین باعث شکاف بین نسل جدید و قدیم می‌شود و حال ما باید این پل را بزنیم.
وی در پایان تأکید کرد: این آیین‌ها باید سینه به سینه منتقل شوند، این‌ها را به راحتی نمی‌توان کنار گذاشت، چون نسل‌های متمادی برای نگهداری و رواج آن زحمت کشیده‌اند.
انتهای پیام/
نظر شما