درمان سردرد میتواند به روش‌های مختلفی انجام شود. مطالعات گسترده روی انواع سردردها نشان می‌دهد که این عارضه، به‌ندرت به دلیل یک مشکل و بیماری جدی ایجاد می‌شود. بیشتر سردردها بی‌خطر هستند و با درمان‌های معمول و استراحت بهبود می‌یابند.
بنابراین اگر با روش‌های بدون دارو یا فقط با استفاده گاه‌به‌گاه از مسکن‌های بدون نسخه، بهبود پیدا کنند، نیازی به درمان سردرد به روش‌های پزشکی نیست.
شناخت و دلایل بروز درد در نواحی سر و گردن، برای درمان سردرد ضروری است. امروزه متخصصان دلایل متنوعی را برای بروز این دردها شناسایی کرده‌اند، که هرکدام راه‌های درمان متفاوتی را می‌طلبند.
با اینکه این دردها می‌توانند به شدت آزاردهنده باشند، اما می‌توان با انجام راه‌هایی ساده از دفعات و شدت بروز آن‌ها کاست.
سردردهای ما چه بی‌خطر باشند و چه خطرناک و هشداردهنده، نیازمند درمان هستند. به این معنا که باید با شناخت انواع، علل و علائم آن‌ها و همچنین راه‌های درمان و پیشگیری، از بروز عوارض سردرد بر سلامتی در بلندمدت جلوگیری کنیم.
با مطالعه این مقاله با انواع راه‌های درمان سردرد و بهترین روش‌های پیشگیری از بروز آن آشنا می‌شوید.
سردرد چیست؟
احساس درد در ناحیه سر و بالای گردن را با عنوان سردرد (Hedeache) می‌شناسند. این عارضه به طور کلی منشا عصبی دارد.
یک بافت نازک به نام ضریع جمجمه، استخوان‌ها، سینوس‌ها، چشم‌ها و گوش‌ها را احاطه کرده است که در صورت ملتهب و دردناک شدن باعث درد در سر و گردن می‌شود. همچنین بافت پوشاننده مغز و نخاع یعنی مننژ هم در صورت ملتهب شدن میتواند باعث سردرد شود.
سردرد انواع مختلفی دارد که بر اساس منشا درد تقسیم‌بندی شده‌اند. هر کدام از انواع سردرد، نشانه‌های متفاوتی دارد و در نتیجه، درمان‌های مخصوص به خود را می‌طلبد.
علل شایع انواع سردرد چیست؟
سردرد با فعال شدن عصب‌های خاصی از رگ‌های خونی ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی باعث فعال شدن عصب‌ها خواهد شد.
این عوامل شامل موارد زیر است:
وراثت
ژنتیک عامل انتقال بسیاری از بیماری‌ها از والدین به فرزندان است. سردرد هم میتواند از طریق کروموزوم‌ها انتقال یابد.
عوامل محیطی
قرار گرفتن در معرض دود و آلودگی، مواد شیمیایی، عطرها و مواد آلرژی‌زا باعث سردرد در بعضی افراد می‌شود. همچنین سر و صدا و تغییرات نور در محیط هم میتواند عامل تحریک آن باشد.
عادات بهداشتی
تغییرات در الگوی خواب یا وعده‌های غذایی، عادات بد غذایی، مصرف بیش از اندازه دارو، تنش بالا و اضطراب در شرایط زندگی از عوامل ایجادکننده و تشدیدکننده سردرد هستند.
بیماری
بیماری‌هایی مانند عفونت و التهاب گلو و گوش میانی(اوتیت)، التهاب سینوس‌ها، تب و تومورها می‌توانند باعث بروز سردرد شوند.
آسیب‌های فیزیکی
آسیب در سوانح رانندگی یا حوادث و صدمات ناشی از ضربه به سر هم میتواند باعث بروز سردرد شود.
تشخیص سردرد چگونه انجام می‌شود؟
پیدا کردن علت بروز سردرد مهم‌ترین اصل برای درمان است. اولین اقدام پزشک، گرفتن شرح حال از بیمار است. شرح‌حال پزشکی در مورد این بیماری، شامل سن بیمار، تاریخچه خانوادگی بروز سردرد، بیماری‌های دیگری که فرد به آن مبتلا است، داروهایی که مصرف می‌کند و کنترل وضعیت فشار خون و قند خون است.
همچنین سوالات زیر کمک موثری به تشخیص پزشک می‌کند:
- سردردها از کی شروع شده اند؟
- محل بروز سردردها در کجای سر است؟
- سردردها چقدر طول می‌کشند؟
- در چه ساعتی از شبانه‌روز سردردها تشدید می‌شوند؟
- فاصله زمانی بین سردردها چقدر است؟
- شدت سردردها چقدر است؟
در نهایت با اقدامات تاییدکننده، مانند آزمایشات تشخیصی و انجام سی‌تی اسکن یا ام‌آرای (MRI) می‌توان به تشخیص دقیق نوع سردرد رسید.
انواع راه‌های درمان سردرد چیست؟
راه‌های مختلفی برای درمان سردرد وجود دارد اما انتخاب راه درمانی مناسب، بستگی به شدت و علت بروز آن دارد.
در مواردی که سردرد خطرناک نیست، می‌توان آن را با اعمال تغییرات کوچک در عادات روزمره و به کمک درمان‌های خانگی یا طب سنتی درمان نمود.
اما اگر سردرد شدید و همراه با علائمی در نواحی دیگر بدن باشد یا با الگوهای نامتعارف تکرار شود، ممکن است خطرناک باشد و باید با مراجعه به پزشک، عوامل ایجاد آن شناسایی و درمان شوند.
روش‌های ساده خانگی برای درمان سردرد
انجام برخی فعالیت‌ها هنگام بروز حمله‌های سردرد، میتواند درد را کاهش دهد. این اقدامات ساده و بدون هزینه هستند و می‌توانند در خانه انجام شوند.
- نوشیدن آب به مقدار زیاد
- استفاده از کمپرس سرد برای انواع سردردهای میگرنی
- کمپرس یا حوله گرم روی پیشانی، شقیقه‌ها، گردن و شانه برای درمان سردرد عصبی
- انجام تکنیک‌های آرام‌سازی مانند یوگا و تمرینات تنفسی
- فشار دادن نقاط دردناک به مدت یک تا دو دقیقه برای تسکین سردرد
- ماساژ دادن صورت، شقیقه‌ها و نواحی سر و گردن
- مصرف داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن برای رفع فوری درد
- استراحت در محیط آرام و بدون سروصدا
درمان سردرد با طب سنتی
طب سنتی برای درمان سردرد راه‌های مختلفی را پیشنهاد می‌دهد. این روش‌ها برای کسانی که تمایل ندارند از داروهای شیمیایی استفاده کنند مناسب است.
استفاده از دمنوش‌های گیاهی
دمنوش‌های التیام‌بخش سردرد مثل دمنوش بابونه، دمنوش گل‌ساعتی
استفاده موضعی از گیاهان دارویی: قرار دادن جعفری خرد شده روی شقیقه و پیشانی، مالش تکه‌های زنجبیل تازه روی پیشانی و شقیقه و قراردادن خمیر دارچین روی نواحی دردناک
معالجه سردرد با روغن‌های گیاهی
روغن اکالیپتوس، روغن لاوندر، روغن بابونه و روغن رزماری
درمان‌های پزشکی سردرد
اولین خط درمان‌های پزشکی برای سردرد، تجویز داروهای مسکن و مسدودکننده‌های عصبی برای کاهش درد و ناراحتی است. در قدم بعدی با توجه به علت سردرد، داروهایی برای کاهش عفونت، اسپاسم یا ناراحتی‌های دیگر تجویز می‌شود.
اقدامات درمانی دیگری نیز برای سردرد وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
رفتار درمانی
رفتار درمانی با آموزش شیوه‌های رهاسازی ذهن برای کنترل هیجان و استرس توسط روانپزشک انجام می‌شود و احتمال بروز سردردهای تنشی را کاهش می‌دهد.
از این روش همچنین برای درمان سردرد عصبی و پیشگیری و درمان سردرد صبحگاهی استفاده می‌شود.
تزریق دارو
تزریق بعضی داروها میتواند با فلج کردن اعصاب ناحیه پیشانی و شقیقه‌ها، درد را کاهش دهد. این روش در درمان سردردهای میگرنی مزمن، سردردهای تنشی و سردردهای خوشه‌ای کاربرد دارد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
سردرد با علائم هشداردهنده، از یک مشکل جدی در بدن خبر می‌دهد و بنابراین در این مواقع باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.
موارد زیر نشانه‌های سردرد خطرناک هستند:
- سردرد همراه با تب، لرز، تعریق شبانه و کاهش وزن
- سردردهایی که با گذشت زمان شدیدتر می‌شوند و درد آن‌ها برای چند ثانیه یا بیشتر غیر قابل تحمل می‌شود
- سردردهایی که با اختلال در بینایی، بی‌حسی و ضعف در یک سمت بدن همراه باشند
سردردهای متداول و روش‌های مختلف درمان آن‌ها
انواع مختلفی از سردرد وجود دارد و علل و علائم آن میتواند متفاوت باشد. اگرچه اکثر آن‌ها کوتاه مدت هستند و به ندرت باعث نگرانی می‌شوند، اما تشخیص اینکه فرد کدام نوع از انواع سردرد را تجربه می‌کند، میتواند به او اطلاعات مناسبی دهد. اطلاعاتی که فرد با آن متوجه می‌شود، چگونه بهترین درمان را انجام دهد یا اینکه چه زمانی باید به پزشک مراجعه کند.
طبقه‌بندی بین‌المللی اختلالات سردرد (ICHD) بیش از 150 مدل از انواع سردرد مختلف را تعریف می‌کند. مواردی که در بسیاری از مواقع به درمان ویژه نیاز دارند. درمان سردرد کرونایی یا درمان سردرد سزارین گزینه‌هایی نیستند که بتوان به صورت خانگی به آن‌ها پرداخت.
این بیماری به دو دسته کلی اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود.
سردرد اولیه
سردرد اولیه شامل میگرن، سردردهای تنشی و خوشه‌ای و انواع دیگر سردردهای کمتر رایج است. به صورت کلی این درد به عامل خارجی مانند یک بیماری یا اتفاق خاصی نیاز ندارد و در قسمت سر پدیدار می‌شود. اطلاعات کاملی از آن را برای شما در مقاله سردرد اولیه معرفی کرده‌ایم.
درمان سردرد تنشی
تشخیص، مدیریت و اجتناب از محرک‌ها میتواند به بهبود سردرد تنشی کمک کند. روش‌های تمدد اعصاب، رژیم غذایی متعادل و سالم و خواب کافی نیز می‌توانند کمک‌کننده باشند.
در مقابله با سردردهای واکنشی یا (سردرد اولیه) از نوع تنشی، می‌توان از داروهای ضد افسردگی استفاده کرد. برخی از داروهای ضد افسردگی می‌توانند به پیشگیری از حملات نیز کمک کنند.
درمان سردرد میگرنی
به طور کلی برای درمان میگرن، می‌توانید از امگا3، ویتامین B12 (ریبوفلاوین) و منیزیم استفاده کنید.
همچنین بهبود کیفیت زندگی در کاهش حملات میگرنی بسیار موثر است، بنابراین باید جزئی از برنامه روزانه افراد باشد.
درمان سردرد سینوسی
برای درمان این سردرد باید مایعات زیاد بنوشید و از مواد غذایی دارای ویتامین C استفاده کنید تا زودتر بهبود یابید.
همچنین بخور داغ، اسپری بینی و قرقره آب‌نمک هم می‌توانند در بهبود این عارضه موثر باشند.
درمان سردرد عصبی
در بسیاری موارد می‌توان برای درمان سردرد عصبی از داروهای مسکن بدون نسخه مانند آسپرین، ایبوپروفن و استامینوفن استفاده کرد.
همچنین مدیریت استرس و درمان‌های فیزیکی مانند ماساژ، می‌توانند در کنترل و درمان سردرد عصبی موثر باشند.
توجه: در صورتی که با روش‌های متداول درمان سردرد عصبی، بهبودی در شرایط بیمار حاصل نشود، باید برای تشخیص و یافتن درمان مناسب به پزشک مراجعه شود.
درمان سردرد خوشه ای یا کلاستر
استفاده از اکسیژن خالص از طریق ماسک میتواند به اکثر مبتلایان سردرد خوشه‌ای کمک کند و در عرض ۱۵ دقیقه باعث بهبود درد در آن‌ها شود.
داروهای خانواده تریپتان (تزریقی، اسپری بینی یا قرص) نیز می‌توانند به درمان سردرد خوشه‌ای کمک کنند.
درمان سردرد صبحگاهی
نوشیدن آب به مقدار کافی، بهبود برنامه خواب و مدیریت استرس و تنش‌ها می‌توانند در درمان سردرد صبحگاهی موثر باشند.
همچنین ممکن است این سردرد به علت گرفتگی در عضلات شانه و گردن رخ دهد، بنابراین استفاده از بالش مناسب میتواند در درمان سردرد صبحگاهی مفید باشد.
توجه: بعضی از انواع سردردهای صبحگاهی می‌توانند نشانه‌ای از وجود بیماری‌های خطرناک، مانند تومور مغزی باشند. بنابراین در صورتی که درمان سردرد صبحگاهی به روش‌های خانگی اثربخش نباشد، باید فورا به پزشک مراجعه شود.
درمان سردرد بعد از سزارین
با توجه به اینکه این عمل با بی‌حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود، ابتلا به سردرد بعد از سزارین امری طبیعی است.
کم‌خونی، افت قند خون و عدم مصرف مایعات کافی موجب سردرد پس از زایمان به ویژه سزارین می‌شود. توصیه می‌شود زنان پس از سزارین سر را به مدت ۲۴ ساعت ثابت نگه دارند، به مقدار کافی آب بنوشند و از مصرف مسکن‌ها بدون تجویز پزشک دوری کنند.
همچنین مصرف آبمیوه‌های طبیعی، ترکیبات پروتئینی، سبزیجات پخته و مغزها در درمان سردرد بعد از سزارین موثرند.
توجه: خوابیدن زیاد بعد از زایمان به ویژه سزارین موجب اختلال در خون‌رسانی و ایجاد لخته خونی در عروق پا و عوارض ناشی از آن می‌گردد. بنابراین توصیه می‌شود برای سرعت بخشیدن به درمان سردرد بعد از سزارین، از خواب زیاد بپرهیزید و با ۱۵ دقیقه پیاده‌روی در طول روز، سلامت خود را تضمین کنید.
درمان سردرد کرونا
درمان سردرد کرونایی در مرحله اول هیدراتاسیون بدن (رساندن آب به میزان کافی) است.
در صورت عدم بهبود و شدت سردرد، پزشک ممکن است بعضی مسکن‌ها و ضد تشنج‌ها را برای کنترل و درمان سردرد کرونایی تجویز کند.
سردرد بیماران مبتلا به کرونا میتواند عارضه‌ای از هایپوکسی (کاهش اکسیژن رسانی به مغز) یا عارضه‌ای از انسفالیت (التهاب بافت مغز) و یا سکته مغزی (استروک ایسکمیک) و یا افزایش فشار مغز باشد.
برای درمان سردرد کرونایی باید به سردردهای ثانویه در بیمار مبتلا به کرونا ترومبوز ورید مغزی (CVT) یا انسفالیت و حوادث عروقی مغز توجه داشت.
اگر بیمار مشکوک به کرونا بود حتما باید یک تست تشخیصی PCR برای کووید 19 انجام دهد و در صورت مثبت بودن نتیجه، داروهای مخصوص برای درمان سردرد کرونایی تجویز شود.
درمان سردرد بعد از خوردن مشروبات الکلی
برای درمان سردرد بعد از خوردن مشروبات الکلی، مصرف مایعات را افزایش دهید. بهترین حالت نوشیدن آب خالص است، اما می‌توانید از طریق خوردن سوپ، آب‌میوه و غیره نیز آن را تامین کنید.
همچنین انجام موارد زیر به درمان این سردرد کمک می‌کند:
- استراحت کنید
- از نوشیدن الکل بیشتر اجتناب کنید
- از انجام فعالیت‌های سنگین بدنی خودداری کنید
- غذاهایی که هضم آسانی دارند و به راحتی قند خون را افزایش می‌دهند (مانند نان) مصرف کنید
- مواد غذایی حاوی فروکتوز نظیر انواع میوه‌ها را مصرف کنید، چون این مواد میتواند سرعت متابولیسم الکل را افزایش دهند و آن را زودتر در بدن شما از بین ببرند
توجه: هرگز برای درمان سردرد بعد از مشروبات الکلی از استامینوفن استفاده نکنید. استامینوفن میتواند بار بیشتری بر دوش کبدتان که در حال متابولیزه کردن الکل است، بگذارد. در این شرایط ممکن است دچار نارسایی کبدی و دیگر مشکلات مرتبط با آن شوید.
سردرد در زنان
زنان ممکن است قبل و موقع عادت ماهانه سردرد شدید -معمولا در یکی از سمت‌های سر- داشته باشند. طوری که حس کنند سمت چپ یا راست سرشان سرد است و با گرم نگه داشتن آن حس بهتری به دست بیاورند. اما علت سردرد ناگهانی و سردرد مداوم زنان چیست؟
کاهش میزان استروژن در مقابل پروژسترون سبب بروز سردردهای هورمونی می‌شود. هورمون‌های استروژن و پروژسترون نقش مهمی در تنظیم چرخه قاعدگی و بارداری دارند و همچنین ممکن است وضعیت شیمیایی مربوط به سردرد در مغز را تحت تاثیر قرار دهند. هنگامی که سطح این دو هورمون دچار نوسان می‌شود، انتقال دهنده‌های عصبی در مغز تحت تاثیر قرار می‌گیرند و منجر به این عارضه می‌شوند.
سردرد بعد از قاعدگی
سردردهای عادت ماهانه شامل تمامی سردردهایی است که در بازه زمانی یا نزدیک به خونریزی ماهانه زنان اتفاق می‌افتد. این موارض ممکن است به حدی برسد که دوران عادت ماهانه را برای دختران جوان آزاردهنده کند. شناخت علت سردرد بعد از قاعدگی میتواند به درمان یا کاهش این عوارض کمک کند.
علت سردرد بعد از قاعدگی
میزان هورمون‌ها در دوران عادت ماهانه زنان، بارداری و یائسگی تغییر می‌کند. فیزیولوژی بدن بانوان به شکلی است که قاعدگی دارند. ۶۰ تا ۷۰ درصد زنان در هنگام قاعدگی سردرد را تجربه می‌کنند. هورمون‌های استروژن و پروژسترون که در تنظیم عادت ماهانه و بارداری نقش دارند، روی مواد شیمیایی موجود در مغز تاثیر می‌گذارند.
درمان سردرد بعد از قاعدگی
بسته به شدت میگرن قاعدگی و سردرد هورمونی، اولین گام شما مسکن‌های بدون نسخه است. آن‌ها اغلب برای تسکین درد و التهاب بسیار موثر هستند. برخی از داروهای برجسته عبارتند از ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم، آسپرین و استامینوفن. خانم‌هایی که سردردهای هورمونی را تجربه می‌کنند معمولا در دوران بارداری یا یائسگی این معضل آن‌ها بهبود می‌یابد.
البته در همه خانم‌ها این‌گونه نیست، بعضی از بانوان در دوران یائسگی یا نزدیک آن به علت افت هورمون‌ها، سردرد بیشتری دارند. در طی بارداری هم با توجه به نوسان میزان هورمون‌ها در ۹ ماه امکان دارد شخص سردرد داشته باشد. به طور کلی، متخصصان توصیه می‌کنند که بانوان برای پیشگیری از سردرد مصرف نمک، انواع محصولات شور، انواع ترشی، سوسیس و مصرف بلندمدت شکلات تلخ و قهوه بپرهیزند. البته استفاده کوتاه مدت از شکلات تلخ، قهوه و سایر مواد کافئین‌دار معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله علت سردرد بعد از قاعدگی را مطالعه نمایید.
درمان سردرد بارداری در منزل
سردردهای اولیه در زنان باردار معمولا در خانه قابل درمان است. از روش‌های معالجه سردرد زنان باردار در منزل می‌توان استراحت، ماساژ گردن یا پوست سر، کمپرس گرم یا سرد و داروهای ضد التهابی بدون نسخه مانند تیلنول، آسپرین یا ایبوپروفن را نام برد.
معالجه سردرد کودکان
در برخی موارد سردرد کودکان به دلیل عفونت، سطح بالای استرس یا اضطراب یا ضربه جزئی سر ایجاد می‌شود. مهم است که به علائم آن در کودک توجه داشته باشید و در صورت تشدید یا تکرار با پزشک مشورت کنید.
- هنگامی که سردردهای کودکان با تب و سفتی گردن همراه باشد. فرزند شما باید بتواند به سقف نگاه کند، چانه خود را به سینه خود برساند و سر خود را به جلو و عقب تکان دهد. اگر نمی‌تواند باید او را به اورژانس ببرید تا مطمئن شوید مننژیت ندارد.
- وقتی درد با وجود مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن شدید و تسکین‌ناپذیر است، باید سراغ پزشک بروید.
- هنگامی که سردرد کودکان با استفراغ مکرر یا مداوم همراه است به ویژه در غیاب علائم دیگر بیماری مانند تب یا اسهال توجه خود را بیشتر کنید. چون ممکن است با یک سردرد خطرناک روبه‌رو باشید. البته امکان دارد فقط یک ویروس باشد یا کودکان بعد از ضربه به سر دچار استفراغ شوند، اما این موضوع ارزش تماس با پزشک را دارد. زیرا استفراغ میتواند نشانه فشار بر مغز باشد.
- وقتی همراه با درد، کودک شما به طور غیرمعمول خواب‌آلود است یا در راه رفتن، صحبت کردن و انجام سایر فعالیت‌های عادی دچار مشکل می‌شود. باز هم ممکن است فقط تحت تاثیر یک ویروس دچار این مشکلات شده باشد، اما به هر حال در این موقعیت نیز باید با پزشک مشورت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله سردرد کودکان را مطالعه نمایید.
درمان سردرد شقیقه کودکان
یکی از مواردی که در کودکان می‌توان دید و شاید بیشتر از دیگر مدل‌های سردرد در میان آن‌ها شایع باشد، سردرد شقیقه کودکان است. این درد در سردردهای اولیه دیده می‌شود و میتواند با هر کدام از آن‌ها در کودکان مشاهده شود.
برای مثال یکی از عوامل مهم در پیدایش سردرد شقیقه کودکان، وجود دردهای میگرنی در ناحیه سر است. این دردها که اصولا در یک طرف سر مشاهده می‌شود، می‌توانند باعث درد در ناحیه شقیقه شوند.
دیگر عامل موثر در پیدایش چنین دردهایی برای کودکان سردردهای تنشی است و به طور کلی سردرد تنشی شایع‌ترین نوع سردرد به شمار می‌رود. این درد میتواند باعث درد خفیف، متوسط یا شدید در پشت چشم‌ها، سر، گردن و ناحیه شقیقه شود. برخی از مردم می‌گویند که سردرد تنشی مانند یک بند محکم در اطراف پیشانی احساس می‌شود.
سردردها خوشه‌ای هم از دیگر مواردی هستند که می‌توانند در ناحیه شقیقه موجب درد شوند. در کنار این موارد می‌توانیم از سردردهای ناگهانی در میان موارد اولیه قرار ندارند هم نام ببریم که شاید باعث سردرد شقیقه کودکان شوند. اما باید در خاطر داشته باشیم که این دردهای ناگهانی کمتر در کودکان رخ می‌دهد و آن‌ها به احتمال زیاد با چنین مشکلی روبه‌رو نخواهند شد.
سردرد شبانه
سردرد هیپنیک یک نوع سردرد نادر است. این فقط در هنگام خواب رخ می‌دهد و باعث بیدار شدن شما می‌شود. اغلب از آن به عنوان سردرد «ساعت زنگ‌دار» یاد می‌شود. زیرا در چند ساعت هفته هم‌زمان اتفاق می‌افتد. برخی افراد هر شب آن را تجربه می‌کنند.
این بیماری در افراد مسن ، بیشتر افراد بالای ۶۰ سال شایع‌تر است. همچنین در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود.
اصلی ترین علامت سردرد هیپنیک سردردی است که شما را از خواب بیدار می‌کند. درد را می‌توان به صورت کسل کننده، ضربان‌دار و با سوزش توصیف کرد. این درد میتواند در یک طرف سر یا هر دو طرف رخ دهد. از هر سه نفر مبتلا به سردرد هیپنیکی یک نفر حملات شدید سردرد را تجربه می‌کند.
سردرد میتواند بین ۱۵ دقیقه تا سه ساعت طول بکشد. اکثر افراد بین یک تا دو حمله در شب دارند، اگرچه برخی از افراد بیشتر دچار حمله می‌شوند. برای بسیاری از مردم، سردرد بین ۲ تا ۴ صبح رخ می‌دهد.
برخی از افراد در کنار سردرد دچار اشک در چشم، افتادگی پلک یا انسداد بینی می‌شوند. بسیاری از افراد هنگام حمله بلند می‌شوند و فعالیت‌هایی مانند خواندن یا غذا خوردن را انجام می‌دهند. تقریبا از هر ۱۰ نفر سه نفر علائم میگرن از جمله تهوع (احساس بیماری)، حساسیت به نور یا صدا را تجربه می‌کنند.
یک نفر از هر سه نفر مبتلا به سردرد شبانه سابقه میگرن دارند. برای اکثر مردم آخرین حمله میگرنی آن‌ها سالها قبل از شروع سردرد هیپنیک بود.
درمان سردرد سالمندان
تفاوت بسیاری میان سردردهای سالمندان با دیگر افراد وجود ندارد و می‌توانند دلایل مشابه بسیاری داشته باشند. اما داروهایی مانند ناپروکسن و هیدروکسی‌زین از درمان‌هایی هستند که برای افراد مسن مبتلا به میگرن یا سردرد تنشی استفاده می‌شوند.
اگر سردردهای سالمندان با موارد دارویی یا استراحت و گذر زمان بهبود پیدا نکرد، بهتر است که به پزشک مراجعه کنند و به دنبال ریشه و عامل اصلی درد باشند.
درمان سردرد ضربان دار
بهترین درمان برای سردرد ضربان دار بستگی به علت درد دارد.
درد سینوس ناشی از آلرژی ممکن است با استفاده از آنتی هیستامین‌ها، اسپری‌های بینی و اجتناب از محرک‌های آلرژی مانند گرد و غبار بهبود یابد. اگر عفونت باکتریایی باعث درد سینوس شود، ممکن است فرد نیاز به مصرف دوره‌ای از آنتی بیوتیک‌ها داشته باشد.
برای سردردهای ضربان‌دار میگرنی، درمان میتواند پیچیده‌تر باشد. فردی که به طور منظم دچار سردردهای میگرنی می‌شود ، امکان دارد از تلاش برای شناسایی عوامل محرک سود ببرد. آن‌ها می‌توانند این کار را با داشتن دفتر خاطرات انجام دهند. با این حال در برخی موارد محرک‌های مشخصی وجود ندارد.
درمان گیاهی سردرد
در طب سنتی ایرانی و بسیاری از کشورها، موارد بسیاری برای درمان گیاهی سردرد بیان شده است. گیاهانی که قابلیت تسکین دهنده دارند و می‌توانند این درد را کاهش دهند.
گیاهانی مانند
- بابونه
- نعنا
- زنجبیل
- اسطوخودوس
- ریحان
- میخک
تمامی این موارد را می‌توان درمان گیاهی سردرد دانست، اما شیوه و مقدار مصرف هر کدام باید به صورت جداگانه مورد بررسی قرار بگیرد.
درمان سردرد با ماساژ
گروهی از سردردها بیشتر به خاطر مشکلات ماهیچه‌ای و حالت بد قرارگیری بدن ایجاد می‌شوند و اگر مضطرب، نگران، خسته یا افسرده باشید یا صدا و نور زیاد باشد، بدتر هم می‌شوند.
این گروه از سردردها ممکن است با انجام ماساژ درمان شوند.ماساژ ماهیچه ذوزنقه‌ای، ایجاد کشش در آن یا اعمال شوک به این ناساژ میتواند کمک کننده باشد. همچنین ماساژ و ایجاد کشش ماهیچه‌های سینه، ماهیچه‌های پشت کردن، ماهیچه قاعده جمجمه هم میتواند برای درمان سردرد با ماساژ موثر باشد.
درمان سردرد با بوتاکس
در میان تمامی سردردها، بوتاکس فقط قابلیت درمان میگرن را دارد. با تزریق بوتاکس می‌توان کاهش و کنترل درد را در میگرن تجربه کرد. سازمان غذا و داروی آمریکا، استفاده از بوتاکس برای درمان میگرن را برای افراد بالای ۱۸ سال تایید می‌کند.
درمان سردرد با بوتاکس به این شکل رخ می‌دهد که در اطراف رشته‌های عصبی‌ای که موجب درد و میگرن شدید می‌شوند، تزریق می‌شود. بوتاکس بعد از تزریق، انتهای رشته عصبی را تحت تاثیر قرار داده و از آزادسازی پیام‌های شیمیایی که حاوی انتقال احساس درد هستند، جلوگیری کند. در واقع بوتاکس، موجب از کار افتادن یا فلج شدن اعصاب در آن ناحیه می‌شود.
درمان سردرد شدید
سردردهای شدید اگر به دلیل مواردی باشند به صورت همیشگی تجربه می‌شوند، مباید مورد بررسی قرار بگیرند تا درمان شوند. اما در مواردی که چنین دردهایی به صورت ناگهانی رخ می‌دهند، درمان سردرد شدید باید سریع انجام شود و بیمار به صورت کامل بررسی شود.
به صورت کلی منیزیم داخل وریدی، والپروئیک اسید و متوکلوپرامید همگی درمان‌های موثری برای نجات از سردردهای شدید در شرایط اورژانس هستند.
آیا می‌توان از بروز سردرد جلوگیری کرد؟
یکی از سوالات متداول افرادی که با انواع سردرد درگیر هستند این است که آیا می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد؟
در جواب این سوال می‌توان گفت که انجام اقدامات و راهکارهای سبک زندگی سالم، قطعا از بروز انواع سردرد پیشگیری می‌کند.
در مواردی که علت سردرد تومور یا بیماری خاص دیگر نباشد، رعایت اصول زیر احتمال بروز سردرد را کم می‌کند:
به مقدار کافی آب بنوشید
کم‌آبی بدن میتواند منجر به سردرد شود. در حقیقت مطالعات نشان می‌دهند که کم‌آبی مزمن بدن راجع‌ترین علت سردردهای تنشی و میگرنی است. تحقیقات به این نتیجه رسیده‌اند که نوشیدن آب کافی میتواند درد را در افراد دچار کم‌آبی طی ۳۰ دقیقه تا ۳ ساعت تسکین دهد.
علاوه بر این، کم‌آبی بدن میتواند تمرکز را مختل کرده و منجر به کج‌خلقی و زودرنجی شود که این موضوع سردرد را بدتر می‌کند. برای اینکه دچار کم‌آبی نشوید، در طول روز به اندازه‌ی کافی و به طور منظم آب بنوشید. همچنین برای دوری از عوارض کم‌آبی بدن، می‌توانید مواد غذایی آبرسان را در رژیم غذایی خود جای دهید.
توجه: نوشیدن آب برای بهبود و پیشگیری انواع سردردها موثر است و در درمان سردرد بعد از سزارین نقش اساسی دارد. همچنین یکی از مهم‌ترین راه‌های درمان سردرد بعد از خوردن مشروبات الکلی نیز، نوشیدن آب به مقدار زیاد است.
منیزیم مصرف کنید
منیزیم یک ماده معدنی مهم است که در بسیاری از عملکردهای بدن از جمله کنترل قند خون و انتقال پیام‌های عصبی نقش دارد. امروزه ثابت شده که منیزیم یک داروی موثر و بی‌خطر برای درمان سردرد است.
توجه: شواهد نشان داده که کمبود منیزیم در افرادی که به طور مرتب دچار سردرد میگرنی می‌شوند، رایج‌تر از افرادی است که دچار این نوع سردرد نمی‌شوند.
به اندازه کافی و باکیفیت بخوابید
خواب تاثیر مستقیمی روی سلامتی بدن دارد. کم‌خوابی میتواند منجر به مشکلات مختلفی از جمله سردرد شود. همچنین خوابیدن زیاد هم محرک بروز این بیماری است.
بنابراین خوابیدن به اندازه کافی برای افرادی که می‌خواهند به طور طبیعی از ابتلا به سردرد پیشگیری کنند، لازم است. توصیه می‌شود هر شب بین ۷ تا ۹ ساعت بخوابید.
توجه: تنظیم برنامه خواب، برای پیشگیری و درمان سردردهای صبحگاهی ضروری است.
مصرف مواد غذایی حاوی هیستامین زیاد را کنار بگذارید
هیستامین ترکیبی است که در بعضی از مواد غذایی مثل ماهی‌دودی و غذاهای تخمیری مانند پنیر وجود دارد.
این ماده شیمیایی به‌طور طبیعی در بدن یافت می‌شود و در سیستم ایمنی، سیستم عصبی و دستگاه گوارش نقش دارد. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف هیستامین ممکن است در افرادی که به این ترکیب حساسیت دارند، منجر به میگرن شود.
آروماتراپی
در این روش درمانی از روغن‌های معطر که منشا گیاهی و طبیعی دارند استفاده می‌شود. این روغن‌ها (مانند روغن نعنا یا اسطوخودوس) روی پوست ماساژ داده می‌شوند و یا از طریق استنشاق استفاده می‌شوند و به این طریق سیستم عصبی مربوط به تسکین درد را تحریک می‌کنند.
درمان سردرد با روغن اسطوخودوس
روغن اسطوخودوس به طورخاص روی سردردها تاثیرگذار است. وان را با آب گرم پر کنید و چند قطره از روغن اسطوخودوس را در آن بریزید و دقایقی در وان بخوابید. این امر از بروز سردرد یا شدیدتر شدن آن جلوگیری می کند. می‌توانید از این روش برای درمان سردرد عصبی استفاده کنید.
استفاده از مکمل‌های ویتامین ب کمپلکس را فراموش نکنید
ویتامین‌های ب یک گروه از ریزمغذی‌های محلول در آب هستند که در بسیاری از عملکردهای بدن نقش دارند و می‌توانند از شما در برابر سردرد محافظت کنند.
چندین مطالعه نشان داده‌اند که مکمل‌های ویتامین ب ۱۲، ریبوفلاوین (ب ۲)، ب ۱۲ و پیریدوکسین (ب ۶) در کاهش علائم و درمان سردرد موثرند. مکمل‌های ب کمپلکس حاوی تمام هشت گروه از ویتامین‌های ب هستند و استفاده از آن‌ها یک روش بی‌خطر و مقرون‌به‌صرفه برای درمان سردرد به شمار می‌رود.
توجه: مصرف روزانه ویتامین‌های ب بی‌خطر تلقی می‌شود، چون محلول در آب هستند و میزان اضافی‌شان از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود.
برای تسکین درد از کمپرس سرد استفاده کنید
استفاده از کمپرس سرد میتواند باعث کاهش علائم سردرد شود. قرار دادن کمپرس سرد یا یخ روی ناحیه گردن و سر التهاب را کاهش می‌دهد و رگ‌های خونی را منقبض می‌کند که این موضوع در درمان سردرد و کاهش علائم آن مفید است.
برای درست کردن کمپرس سرد، ابتدا یک کیسه ضدآب را پر از یخ کنید و دور آن یک حوله نرم بپیچید. کمپرس را پشت گردن، سر یا روی شقیقه خود قرار دهید تا سردردتان بهبود پیدا کند.
می‌توان از این روش برای بهبود انواع سردرد، به ویژه درمان سردرد عصبی و انواع میگرن استفاده کرد.
کوآنزیم کیوتن Q10 مصرف کنید
کوآنزیم کیوتن ماده‌ای است که به‌طور طبیعی توسط بدن تولید می‌شود. این ماده در تبدیل غذا به انرژی نقش دارد و به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف مکمل‌های کوآنزیم کیوتن ممکن است یک روش اثرگذار و طبیعی برای درمان سردرد باشد.
توجه: مطالعات نشان داده که مصرف مکمل کوآنزیم کیوتن در افراد مبتلا به میگرن، می تواند باعث کاهش تعداد دفعات، شدت و طول حملات شود.
برای درمان سردرد چه بخوریم؟
مطالعات عنوان می‌کنند که ناتوانی در تحمل بعضی از مواد غذایی میتواند منجر به تحریک سردرد در بعضی از افراد شود. برای اینکه متوجه شوید کدام مواد غذایی باعث سردرد مکرر در شما می‌شوند، رژیم غذایی خود را بررسی کرده و آن دسته از خوراکی‌هایی که فکر می‌کنید بیشترین ارتباط را با علائم سردرد دارند، حذف کنید. سپس تاثیر این کار را بر سردرد ببینید.
شکلات، مرکبات و قهوه رایج‌ترین مواد غذایی هستند که توسط افراد مبتلا به میگرن به‌عنوان غذاهای محرک معرفی شده‌اند.
توجه: رژیم غذایی مناسب میتواند در درمان سردرد کرونایی، درمان سردرد بعد از سزارین و درمان سردرد بعد از خوردن مشروبات الکلی نقش مهمی داشته‌باشد.
چای کافئین‌دار یا قهوه بنوشید
مصرف نوشیدنی‌هایی مثل چای یا قهوه که حاوی کافئین هستند، ممکن است به درمان سردرد کمک کند. کافئین خلق‌وخو را بهبود می‌بخشد، هوشیاری را افزایش می‌دهد و رگ‌های خونی را منقبض می‌کند که همه‌ی این‌ها اثرات مثبتی روی علائم این بیماری دارند.
کافئین همچنین به افزایش اثربخشی داروهای رایج برای درمان سردرد مثل ایبوپروفن و استامینوفن کمک می‌کند.
حذف ناگهانی کافئین از مصرف روزانه هم میتواند باعث بروز سردرد شود. بنابراین افرادی که به طور مکرر دچار سردرد می‌شوند، باید به میزان کافئین مصرفی خود دقت ویژه‌ای کنند.
توجه: مصرف کافئین در درمان سردرد صبحگاهی موثر است.
طب‌سوزنی را امتحان کنید
تحریک عصب‌ها و بعضی از نواحی بدن که مرتبط با بروز سردرد هستند میتواند به درمان انواع سردرد کمک کند. در طب‌سوزنی برای تحریک بعضی از نواحی بدن، سوزن‌های نازکی وارد پوست می‌شوند.
تحقیقات نشان داده که این روش درمانی با کاهش علائم انواع سردرد و درمان سردرد عصبی ارتباط دارد.
با یوگا ریلکس کنید
یوگا یک روش عالی برای کاهش استرس، افزایش انعطاف‌پذیری، کاهش درد و بهبود کلی کیفیت زندگی محسوب می‌شود. یوگا حتی ممکن است در کاهش شدت و تعداد دفعات سردرد هم اثرگذار باشد.
براساس نتایج یک مطالعه روی افراد دارای میگرن، بیمارانی که به مدت ۳ ماه تمرینات یوگا را انجام دادند، در مقایسه با گروهی که به انجام این تمرینات نپرداختند، کاهش چشمگیر تعداد دفعات، شدت و علائم مرتبط را تجربه کردند.
از بوهای تند و محرک دوری کنید
بوهای تند مثل بوی ادکلن یا محصولات تمیزکننده می‌توانند در بعضی از افراد منجر به سردرد شوند. سردرد میگرنی یا تنشی میتواند با بوهای تند مثل ادکلن تحریک شود.
توجه: اگر فکر می‌کنید به بو حساسیت دارید، از ادکلن، دود سیگار و غذاهایی که بوی تندی دارند دوری کنید تا احتمال ابتلا به میگرن در شما کاهش پیدا کند.
از مصرف نیترات و نیتریت اجتناب کنید
نیترات و نیتریت نگهدارنده‌های رایج غذا هستند که به اقلامی مثل هات‌داگ، سوسیس و بیکن اضافه می‌شوند تا از طریق جلوگیری از رشد باکتری‌ها آن‌ها را تازه نگه دارند. تحقیقات نشان داده، مصرف مواد غذایی حاوی این نگهدارنده‌ها، سردرد را در بعضی از افراد تحریک می‌کند.
نیتریت ممکن است باعث گشاد شدن رگ‌های خونی و در نتیجه منجر به احساس درد در ناحیه سر شود. برای اینکه مصرف نیتریت را به حداقل برسانید، از مصرف گوشت‌های فرآوری شده دوری کنید.
چای زنجبیل بنوشید
ریشه زنجبیل حاوی ترکیبات مفید زیادی از جمله آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی است. تحقیقات نشان داده مصرف زنجبیل در افراد مبتلا به میگرن، باعث کاهش حملات شده‌است. علاوه بر این زنجبیل به کاهش حالت تهوع و استفراغ کمک می‌کند که از علائم رایج مرتبط با سردرد شدید به شمار می‌روند.
می‌توانید پودر زنجبیل را در شکل کپسول مصرف کرده یا با ریشه‌ی زنجبیل تازه، دمنوش درست کنید.
توجه: نوشیدن دمنوش زنجبیل، یکی از ساده‌ترین راه‌های درمان سردرد تنشی است.
ورزش کنید
یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای کاهش تعداد دفعات و شدت انواع سردرد، انجام فعالیت‌های بدنی است. سطح پایین فعالیت بدنی به طور مشخص با افزایش احتمال ابتلا به این بیماری ارتباط دارد.
روش‌های زیادی برای افزایش فعالیت بدنی وجود دارد. یکی از آسان‌ترین روش‌ها این است که بیشتر پیاده‌روی کنید. به جای اینکه همیشه از خودروی شخصی یا وسایل نقلیه‌ی عمومی استفاده کنید، گاهی مسیرهای نسبتا نزدیک را پیاده بروید.
مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن را کنترل کنید
افرادی که به گلوتن حساسیت دارند، با مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن دچار سردرد می‌شوند. نتایج مطالعات مختلف نشان می‌دهند که افراد مبتلا به بیماری سلیاک، معمولا بعد از قطع مصرف گلوتن، کاهش چشمگیر تعداد دفعات و شدت سردرد را تجربه می‌کنند.
ممکن است دچار بیماری سلیاک نباشید، اما به گلوتن حساسیت داشته باشید و به همین دلیل دچار احساس درد در ناحیه سر شوید. اگر این‌طور است، لازم نیست به طور کامل مصرف گلوتن را قطع کنید. در عوض میزان گلوتن مصرفی خود در طول روز را کاهش دهید.
توجه: ابتدا به مدت سه هفته رژیم غذایی بدون گلوتن را دنبال کنید. سپس مواد غذایی حاوی گلوتن را به تدریج به رژیم غذایی خود اضافه کنید. بعد از اضافه کردن گلوتن بیشتر به رژیم غذایی، به احساسی که بعد از مصرف آن پیدا می‌کنید، دقت کنید. سعی کنید یک میزان متعادل را برای مصرف گلوتن پیدا کنید.
نظر شما