مواد تشکیل دهنده واکسن‌ها چیست؟

به گزارش گروه سلامت طبنا (خبرگزاری سلامت) از مدیکال نیوزتودی، وقتی ما واکسینه می‌شویم، ماده بیماری‌زای ویروسی که وارد بدن‌مان می‌شود، سیستم ایمنی بدن‌مان را در برابر آن ویروس تحریک کرده و بدن‌مان را در برابر آن نوع بیماری‌زا محفوظ نگه می‌دارد. اما با نگاهی بیشتر به واکسن، مشخص می‌شود که آن حاوی فهرست بلندی از مواد دیگر است که نقش آنها ممکن است کاملا مشخص نباشد. مواد فعال در واکسن معمولا از بیماری‌زاهای ویروسی یا باکتریایی تشکیل شده است. این بیماری‌زاها نوع ضعیف‌شده ویروس و باکتری هستند که باعث بیماری نمی‌شوند، اما می‌توانند فرد را در برابر بیماری‌های خاصی مقاوم کنند. این نوع واکسن‌ها بسیار خوب عمل می‌کنند اما مناسب هر کس نیستند. اگر سیستم ایمنی بدن فردی دچار نقص شده باشد، این نوع واکسن موجب ابتلای او به آن نوع بیماری می‌شود که واکسن قرار بوده از آن پیشگیری کند. بنابراین بیشتر واکسن‌ها از نوع غیرفعال بیماری‌زاها استفاده می‌کنند که در آنها بیماری‌زاهای ویروسی یا باکتریایی کشته شده‌اند. بیشتر واکسن‌ها غیرسلولی هستند و به جای اینکه حاوی ارگانیسم‌های بیماری‌زا باشند، فقط بخش‌هایی از آنها، مانند پروتئین‌ها یا مولکول‌های قندی، را دارند. بدن ما این مولکول‌ها را به چشم بیگانه نگاه می‌کند و موجب واکنش سیستم ایمنی می‌شود. همچنین این واکسن‌ها برای مقابله با بیماری‌ها به مواد کمکی دیگر نیاز دارند. از این مواد می‌توان به فلزات، روغن‌ها و مولکول‌های بیولوژیکی مانند مواد گرفته شده از باکتری‌ها و رشته DNA مصنوعی، اشاره کرد. بیشتر واکسن‌های دوران کودکی، حاوی فرمی از نمک آلومینیوم هستند. محققان معتقدند که این مواد کمکی، تولید پادتن در بدن را افزایش می‌دهند که البته این ماده موجب نگرانی‌هایی شده است. اما در بررسی محققان مشخص شد که فواید واکسن‌های حاوی این ماده، به مراتب بیشتر از مضرات آن است. همچنین واکسن آنفلوانزا حاوی ماده روغنی MF59 ( روغن در آب) است که بررسی‌ها نشان می‌دهد این ماده می‌تواند افراد ۶۵ سال به بالا را در خطر سندرم جنگ خلیج فارس قرار دهد که از علایم آن می‌توان به خستگی، درد عضلانی و مشکلات حسی اشاره کرد. در واکسن، مواد نگهدارنده، تثبیت‌کننده و امولسیون‌کننده، مانند شیمیایی تیومرسال، جیوه، ژلاتین، پلی‌سوربات هم وجود دارد. برخی از محققان نگران استفاده از  این مواد به‌ویژه پلی‌سوربات که احتمال ایجاد مشکلات باروری در دختران را بالا می‌برد، هستند. اما محققان دیگر استفاده از این مواد را نگران‌کننده نمی‌دانند. همچنین در تولید برخی از واکسن‌ها از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها، مثل نیومایسین، استرپتومایسین، جنتامایسین و دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها هم استفاده می‌شود. تنظیم‌کننده‌های اسیدیته، مانند سوکسینیک اسید، هم در واکسن به‌کار می‌روند. در برخی از واکسن‌ها دو نوع سلول انسانی که از ریه‌های جنین‌های سقط شده گرفته می‌شود هم استفاده می‌شود. در واقع ویروس‌های بیماری‌زا پس از کشت روی این جنین‌ها به‌دست می‌آیند و از آنها در تولید واکسن استفاده می‌کنند. این روش تهیه واکسن، از نظر اخلاقی مخالفانی دارد. به گزارش طبنا، بنابر تخمین سازمان جهانی بهداشت، واکسیناسیون سالانه جلوی ۲ تا ۳ میلیون مرگ در دنیا را می‌گیرد و البته از عوارض جانبی بسیار کمی برخوردارست. بنابراین استفاده از آن را توصیه می‌کند. مترجم: نادیا زکالوند