به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر خبرگزاری سلامت، امیر اصانلو؛ مستندسازی اجتماعی است که تاکنون آثار متعددی از او به نمایش گذاشته شده است. از جمله آثار این مستندساز می‌توان به «ماندنی‌ها»، «تئوری زباله»، «عامه‌پسند»، و «حلب سکوت جنگ» اشاره کرد. او تجربه حضور در جشنواره‌های متعدد بین‌المللی را در کارنامه کاری خود دارد. آخرین اثر او که نگاهی متفاوت و انسانی به پدیده جنگ دارد، در جشنواره‌های داخلی و خارجی خوش درخشید. «پیرمرد و خواننده» تازه‌ترین اثر این فیلم‌ساز است که در «لیلون» سوریه موفق به کسب جازه بهترین فیلم مستند شد. این اثر همچنین در هجدهمین جشنواره «ischia» ایتالیا نیز به نمایش درآمد. از دیگر فعالیت‌های بین‌المللی او می‌توان به حضور در جشنواره فیلم مستند آمستردام یا «ایدفا» اشاره کرد که همه ساله در پایتخت کشور هلند برگزار می‌شود. در گفت‌و گویی که با این هنرمند داشتیم تجربه مستندسازی در جنگ و خطرات آن، نقش کارگردان و لزوم حفظ ماهیت مستقل سوژه را بررسی کردیم و از برگزار شدن جشنواره‌ها به صورت آنلاین در بحران کرونا پرسیدیم که در ادامه می‌خوانید.
شاید اولین سوال از مستندسازی که سراغ سوژه جنگ رفته است به ذهن مخطور می‌کند در مورد چالش‌ها و سختی‌هایی است که تجربه کرده است. با توجه به اینکه شما دو مستند با موضوع جنگ سوریه دارید، شرایطی پیش آمد که جانتان به خطر بیفتد؟
حضور در منطقه جنگی همیشه با خطراتی همراه است. شما نظامی نیستید، اطلاعات نظامی ندارید، نمی‌دانید در این شرایط چه کاری باید انجام دهید، چه جایی نروید، با چه کسی حرف بزنید و با چه کسی حرف نزنید و با مناطق امن آشنا نیستید. شما شبیه به توریستی هستید که وارد موزه‌ای پر از اشیای قیمتی می‌شود و کوچک‌ترین حرکتی باعث شکستن اشیای قیمتی می‌شود؛ این شکستن در فضای جنگ به مثابه از دست رفتن جان انسان است. به عنوان فیلم‌ساز در محیط جنگی اتفاقات بسیاری برای من رخ داده که کم هم نبوده است اما شما باید زمانی که وارد چنین محیطی می‌شوید، قوانین آن محیط و شرایط را بپذیرید. من با این ذهنیت رفتم و خطر آن را پذیرفتم. اتفاقات بسیاری هم افتاد اما خدا را شکر توانستم جان سالم به در ببرم.
نکته‌ای که دغدغه بسیاری از جوانان و علاقمندان به حوزه مستندسازی به است، بازگشت هزینه‌ها و به نوعی امکان کسب درآمد از این حوزه است. آیا حرفه اصلی شما مستندسازی است و از این راه کسب درآمد می‌کنید؟ به طور کلی وضعیت بازاریابی در حوزه آثار مستند را چطور ارزیابی می‌کنید؟
شغل اصلی من مستندسازی است. قطعا کسی که می‌خواهد آدم پول‌داری باشد باید فضای دیگری را تجربه کند. این وادی، وادی پول و زندگی مرفه نیست. دنیا و حرف دیگری دارد. گاهی پول هست و گاهی نیست. گاهی می‌گذارند باشی و گاهی نیستی. فضای مستندسازی دنیای عجیب و پر از فراز و نشیب است. شما در این فضا هیچ‌گاه نمی‌توانید انتظار زندگی روتین و کسب درآمد مشخص داشته باشید. مستندسازی دنیای دیگری با قواعد خاص خودش است و خود آدم تعیین می‌کند که چه اتفاقی برایش بیفتد. گاهی زندگی خوب و بی‌نیازی داری و گاهی هم برعکسش صادق است. درکل دنیای عجیب و غریبی است و قطعاً دنیای مرفهی نیست.
جایی در مصاحبه‌هایتان گفتید که تمایل دارید خودتان را حذف کنید و سوژه نقش اصلی را بازی کند؛ این موضوع چطور اتفاق می‌افتد؟ نوع تصویربرداری این احساس را به مخاطب می‌دهد یا کارگردانی؟ آیا هدفتان از این کار نمایش واقعیت است یا نمی‌خواهید نگاه شما به عنوان مستندساز روی سوژه تاثیر بگذارد؟
قطعا من به عنوان فیلم‌ساز در فیلم‌ام حضور دارم و مخاطب فیلم را از قاب نگاهم من می‌بیند اما همیشه سعی می‌کنم تا جایی که امکان دارد از این فضا فاصله بگیرم. اگر که کاراکتر، سوژه و موضوع به سمتی می‌رود که من موافق آن نیستم و نمی‌خواهم فیلم به آن سمت برود، تا جایی که ممکن است و به فیلم آسیب نمی‌رسد، با آن مقابله نمی‌کنم. ساخت فیلم مستند بسیار سخت است؛ در واقع شما مجموعه‌ای از آدم‌ها را مدیریت می‌کنید در حالی که این مدیریت نباید به نحو مشخصی باشد تا مخاطب تصور کند که همه چیز از طرف کارگردان مقدر شده است. در فضای مستندی که من در آن کار می‌کنم، کارگردان خدای صحنه نیست و مجموعه‌ای از اتفاقات، فیلم را پیش می‌برند و همکاری مجموعه‌ای از عوامل پشت صحنه، آدم‌های جلوی دوربین و کسانی که قهرمانان اصلی فیلم مستند هستند یا موضوعی که روی آن کار می‌کنیم، جلو برنده است. وقتی کارگردان بخواهد ورود حداکثری و عامدانه در این قضیه داشته باشد، هارمونی پشت صحنه و جلوی صحنه از بین می‌رود و به هم می‌ریزد. در این شرایط نظم، حس و حال، فضا و دنیای فیلم از بین می‌رود.
با توجه به شرایط حال حاظر و بیماری کرونا، اظهارنظرهای مختلفی در مورد برگزار شدن و نشدن جشنواره‌های سینمایی مطرح است. نظر شما در مورد برگزاری آنلاین جشنواره «سینما حقیقت» چیست؟
سینما نباید تعطیل شود. ما مدام خبرهای بد از تعطیلی مراکز فرهنگی می‌شنویم که نه به دلیل کرونا بلکه به دلیل لحاظ بازدهی مالی تعطیل شده‌اند و دیگر هیچ‌گاه ممکن نیست باز شوند و به کل تعطیل شده‌اند. ما باید به راه خود ادامه دهیم. تصمیم جشنواره سینما حقیقت برای برگزاری آنلاین این رویداد مهم در سینمای مستند، اقدام جسورانه‌ای بود. پیش‌بینی می‌کنم که اتفاق خوبی بیفتد زیرا با این کار تعداد مخاطبان بسیار بیشتری، نسبت به سالن سینما می‌تواند فیلم‌ها را ببینند و این رویداد هم عقب نمی‌افتد. کمااینکه استقبال هم بسیار زیاد بود و نزدیک به ۹۰۰ فیلم به دبیرخانه ارسال شده است. در این شرایط سخت کرونا، این تعداد فیلم و این حجم از استقبال و اعتماد به جشنواره آنلاین، اتفاق خوبی است.
گفت‌وگو: پرستو خلعتبری
نظر شما