اختلال وسواس فکری و عملی، اختلالی فراتر از تمیزی

به گزارش گروه بهداشت و درمان طبنا(خبرگزاری سلامت) به نقل از webmd، اختلال وسواس فکری و جبری از زیر گروهِ‌‌بیماری‌های اضطراب گونه است.‌این‌‌بیماری همچنین به اختلال نگرانی وسواسی(انو) نیز معروف است. همانطور که از نام‌این اختلال پیداست،‌این‌‌بیماری عموما از دو بخش تشکیل شده است، وسواس‌ها که افکاری تکراری و آزار دهنده درباره ی موضوعی خاص هستند و اجبار،که رفتارهایی‌اند‌ که در برابر‌این افکار تکراری و برای از‌‌بین بردن آنها انجام می‌‌شوند. البته‌این به آن معنی نیست که همواره وسواس‌ها با اجبار همراه هستند، گاهی تنها همان افکار وسواسی هستند که فرد را تحت فشار می‌‌گذارند. انواع مختلفی از‌این‌‌بیماری وجود دارد، از افراد بسیار تمیز گرفته تا افرادی که بدون دلیل اشیاء را می‌‌شمارند. دلیل اصلی‌ای‌‌جاد‌این‌‌بیماری همچنان ناشناخته است، اما دانشمندان غیاب پیام دهنده‌ای‌‌ عصبی به نام سراتونین، در برخی مناطق مغز، عوامل ژنتیک و عوامل محیطی را مقصر شکل گرفتن‌این‌‌بیماری می‌‌دانند.‌این یعنی انو تنها به عوامل ژنتیک وابسته نیست، ولی صرفا یک عادت فراگرفته توسط‌‌بیمار هم نیست؛ بلکه‌این دو عامل در کنار هم، باعث شکل گرفتن و گسترش‌این اختلال می‌‌شوند. وسواس‌ها، محدوده ی گسترده‌ای‌‌ از افکار تکراری درباره ی برخی موضوعات را شامل می‌‌شوند. برخی افراد ممکن است از آلودگی‌ها و یا‌‌بیماری‌ها هراس داشته باشند، از‌اینکه گناهی مرتکب شده یا ناخواسته به خدا‌‌بی احترامی‌‌ کرده‌اند‌ بترسند و یا دائما نگران آسیب رساندن به خود یا دیگران باشند. اما‌این تمام ماجرا نیست، بلکه‌این افکار نمونه‌هایی آشکار از  وسواس هستند. در نیمه ی تاریک افکار وسواسی، موضوعاتی قرار دارند که شاید از نظر فرد و یا حتی متخصصان‌‌بی اهمیت باشند، اما می‌‌توانند بسیار برای فرد مشکل‌ای‌‌جاد کنند. افکار چسبنده یا همیشگی، نمونه‌ای‌‌ از آن‌ها هستند. فرد مبتلا به انو که‌این افکار در ذهنش تدائی می‌‌شوند یک موضوع، مانند یک عکس، صورت فردی خاص، آهنگ یک آگهی تبلیغاتی و یا حتی یک کلمه در ذهن او تکرار می‌‌شود.‌ این افکار می‌‌توانند کوتاه مدت یا بلند مدت باشند. گاهی دو دقیقه در ذهن‌‌ بیمار تکرار شده و گاهی تا چندین سال در آن می‌‌مانند. هنگام وقوع‌این اتفاق،‌‌ بیمار با هر محرک حسی خارجی یا حتی داخلی به یاد آن موضوع خاص می‌‌افتد. حالت دیگر وسواس‌ها، آگاهی‌‌بیش از‌اند‌ازه است.‌ آیا مثال شنیدن و گوش دادن را به یاد می‌‌آورید؟‌ این افکار وسواسی دقیقا به همان قضیه اشاره دارند. هنگام شنیدن، شما به صدای خارجی توجه نمی‌‌کنید، بلکه تنها محرک‌های آن به گوش شما می‌‌رسد، اما وقتی به صدایی گوش می‌‌دهید به آن توجه کرده و حتی سعی می‌‌کنید تا آن را بخاطر بسپارید. در‌این حالت وسواس، فرد مبتلا نسبت به یک محرک خارجی یا داخلی‌‌بیش از‌اند‌ازه حساس می‌‌شود. برای مثال فرد ناخوداگاه به همه ی صداهای اطراف گوش می‌‌دهد؛ حتی تصور آن نیز خوشایند نیست. فرض کنید شما در جمعی بزرگ که همه در حال صحبت کردن هستند قرار دارید، پردازش و ذخیره ی آن حجم از اطلاعات بسیار برای مغز سخت است. گاهی فرد نسبت به عوامل خودکار و داخلی حساس می‌‌شود.‌این یعنی فرد بر روی تنفس خود، نوع راه رفتن، تن صدا و یا حتی دردی بسیار جزعی در بدنش تمرکز کرده و ناخواسته سعی به پردازش‌این اطلاعات می‌‌کند. برای مثال فرد ممکن است برای مدتی کوتاه، تنها بصورت ارادی توانایی نفس کشیدن داشته باشد. اجبارها، رفتارهایی تکراری هستند که فرد برای برطرف کردن شک و تردید خود که پایه اصلی انو است پایان دهد. فرد ممکن است دارای احساس گناه، شرم و تردید باشد و رفتارها و مراسمی‌‌غیرضروری برای رهایی از‌این احساسات انجام دهد.‌ این رفتارها و یا مراسم می‌‌توانند با رفتار درمانی-شناختی و مصرف دارو کمتر شده و یا حتی از‌‌بین بروند. داروهایی برای انو وجود دارند که افراد مبتلادر کنار استفاده از آنها، اگر رفتار‌های وسواسی نیز داشته باشند،  می‌‌توانند از رفتار درمانی-شناختی نیز بهره می‌‌برند. متاسفانه ما بسیار از واژه ی وسواس در محاوره‌های روزمره استفاده می‌‌کنیم، اما اختلال واقعی بسیار نادر است. اگر فردی را می‌‌شناسید که به‌ا‌‌ین اختلال دچار است، از اضطراب و رفتار‌های او ناراحت نشوید چراکه در ذهن آن‌ها غوغایی‌‌بی پایان برپاست، بلکه از او بخواهید تا از دکتر متخصص کمک بگیرد. مترجم:معین حبیبی