در شرایط بحرانی، افراد اغلب اضطراب خود را نادیده گرفته که این می تواند تاثیر بسیار شـدیدی بـر روی سیسـتم ایمنـی بـدن داشته باشد؛ اضطراب مزمن باعث بالا رفتن سطح هورمون کورتیزول در بدن شده و این امر می تواند باعث کاهش میـزان هورمون «پروسـتاگلاندین» در بدن شود.
پروستاگلاندین، یک هورمون موضعی مانند پیام رسان های سلولی است که از عملکرد سیستم ایمنی حمایـت می کند؛ اضطراب مزمن باعث می شود تا در مقابل بیماری های مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا و همچنین بیماری های جـدی تـر ماننـد کرونـا، بـدن حساس تر عمل کند.
طبق بررسی های متعدد، روانشناسان معتقدند که خواب آرام و کافی، افکار و احساسات مثبت که باعث خندیدن می شود، می تواند هورمون اضطراب را کاهش داده و برخی سلول های ایمنی را افزایش داده که این فراینـد بـه بهبـود عملکـرد سیستم ایمنی فرد کمک فراوانی می کند.
واکنش های شایع روانشناختی در اپیدمی بیماری هایی مانند ویروس کرونا، در همه گیری هایی از این قبیل بروز واکنش های مختلف و متعدد روانشناختی قابل پیش بینی بوده و می تواند باعث بروز مشـکلات حـاد در برخی از افراد شود و یا در افرادی که پیش از این به علائم خفیف تری مبتلا بوده اند به بروز اختلالات حادی که نیازمند توجه روانپزشکی و روانشناسی هستند منجر شود.
واکنش های اضطرابی
اغلب این واکنش ها همراه با ترس و دلهره دایمی که گاه همراه با حملات هراس است در فرد دیده می شـود؛ افـراد در ایـن شرایط گاه احساس می کنند که دنیا در حال تمام شدن است. بی خوابی، تپش قلب، تهوع، احسـاس تنگـی نفس، تعریق سرد و گرم شدن از نشانه های شایع بدنی همراه با اضطراب است؛ در حالت اضطرابی، تلقین پذیری افراد بالا رفتـه و مستعد پذیرش هر شایعه یا توصیه می شوند که این می تواند برای سلامت جسمی و روانی فرد تاثیر مخرب داشته باشد.
اختلالات افسردگی
افراد دچار حس بی پناهی، ناتوانی و درماندگی می شوند و احساس می کنند در برابر قدرتی قرار گرفتـه انـد کـه دیگـر کـاری از دستشان برای مقابله با آن بر نمی آید؛ این حتی می تواند به پیدایش افکار خودکشی در فرد منجـر شود؛ در ایـن حالـت ارائـه اطلاعات روشن و قابل اعتماد از سوی مسوولان می تواند نقش مهمی در کاهش درماندگی و تقویت حس اعتماد افـراد داشـته کـه تاثیر بسیار چشمگیری در بهبود و ارتقای سیستم ایمنی بدن افراد جامعه دارد.
خود بیمار انگاری و رفتارهای وسواسی افراطی
این افراد به شکلی افراطی و اغراق گونه به بدن خود و سلامتی خود توجه می کنند و کوچک ترین حالت و علامت خود را زیـر ذره بین قرار می دهند. این افکار به شدت فرد را مشغول خود کرده، به طوری که مانع عملکرد عادی و موثر فرد می شود و انتقـال ایـن افکار را به نزدیکان و خانواده در پی دارد و می تواند تاثیر مخرب در روابط بین فردی داشته باشد.
روان پریشی
در برخی از افراد علائم شدت گرفته و منجر به گسسته شدن ارتباط آنها با واقعیت شود؛ این علائم و افکـار مـی تواند به رفتارهایی تبدیل شود که سلامتی فرد و دیگران را به شدت در معرض تهدید و خطر قرار دهد. به طـور مثـال، واکـنش خشمگین فردی که مسوولان را عامل شیوع این بیماری می داند، می تواند به بروز رفتارهای تهدیدآمیز نسـبت بـه جامعـه و اطرافیان منجر شود.
توصیه های سلامت روانی، اجتماعی در مواجهه روانشناختی موثر با بیماری کرونا
آشنایی با اصول پیشگیری بیماری و رعایت بهداشت فردی از مهمترین توصیه های سازمان جهانی بهداشـت در مواجـهه بـا ویروس کرونا است.
- پرهیز از گفت و گوهای مکرر و مداوم در خصوص این بیماری و جلوگیری از انتقال استرس به کودکان و سالمندان کـه در معـرض خطر این ویروس هستند در این زمینه موثر است.
- عادی سازی این نکته که برخی از بیماری ها بارها اتفاق افتاده و کنترل شده است و این بیمـاری نیز با رعایت اصول پیشگیری و توصیه های متخصصان در کنار حفظ آرامش کنترل می شود.
- در کنار انتشار توصیه های پیشگیرانه در فضاهای مجازی و روابط اجتماعی، زمانی را برای صحبت در خصوص علاقمندی ها و آموزش و اجرای تکنیک های افزایش شادی و تاثیر مستقیم آن بر روی سیستم ایمنی بدن داشته باشیم.
- استراحت، خواب کافی و ورزش های مناسب برای کاهش استرس از الزامات توصیه های سلامت روانی است.
- فاصله گیری های اجتماعی را در برنامه های روزانه خود داشته و الزام به اجرای آن باشیم.
- نسبت به شایعات در فضاهای مجازی و اجتماع، دید انتقادی داشته و از انتشار این اطلاعات خودداری کنیم و به اطلاع رسانی های مسوولان وزارت بهداشت توجه داشته و اصول آموزشی را رعایت و به دیگران هـم آموزش دهیم./۱۰۵
«ندا خورشیدیان»
کارشناس مسوول واحد سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز
نظر شما