برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب منجر به عدالت فرهنگی می شود

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری سلامت به نقل از  مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدعباس صالحی با تاکید بر این مطلب افزود: امسال نمایشگاه مجازی کتاب تهران با دو ویژگی آغاز می شود. اولین ویژگی آن شرایط کرونایی است که جهان و ایران را  در برگرفته و این ویژگی به طور طبع در فضای مختلف زندگی اجتماعی بشری و حوزه های مختلف از جمله اقتصادی و فرهنگی تاثیر گذاشته است.

وی ادامه داد: عرصه نشر جهان و ایران نیز از جمله عرصه های متاثر از شرایط کرونایی است و در یک سال گذشته صنعت نشر هم آسیب هایی دیده و این آسیب ها ادامه دارد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: گرچه برآورد دقیقی از خسارت های این حوزه در دست نیست اما بر اساس نظر سنجی آماری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات که آذر 99 آن را منتشر کرده 60 درصد ناشران معتقدند حداقل 40 درصد به بالا صنعت نشر در یک سال اخیر به دلیل شرایط کرونایی خسارت دیده است.

وی ادامه داد: این شرایط منجر به تعطیلی و یا شرایط شبه تعطیل نمایشگاه کتاب و نمایشگاه های استانی در فضای خدمات شده است و تاثیر این شرایط بر صنعت نشر کشور کاملا محسوس و ملموس است.

صالحی در عین حال گفت: با توجه به این شرایط می توان به برخی نکات هم در کنار خسارت های وارده به دلیل شرایط کرونایی اشاره کرد که در تکاپو بودن جامعه نشر به رغم شرایط سخت حاکم ناشی از کرونا از جمله این نکات است.

وی ادامه داد: در نظر سنجی آذر 99 پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات حدود 68 درصد از ناشران گفته اند که کتاب های چاپ اول در بازه زمانی شیوع کرونا داشته اند که 24 درصد آن هم بیش از 10 عنوان کتاب چاپ کرده اند. این آمار نشان می دهد که به رغم شرایط سختی که کرونا بر کشور و اقتصاد حاکم کرده ناشران به دلیل علاقه و شیفتگی خود نسبت به کتاب همچنان فعال و پویا هستند و به تولید اندیشه توجه دارند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: توجه به اوقات فراغت در این دوران هم دومین نکته مهم است. در نظر سنجی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات با توجه به سه موج کرونایی این پرسش مطرح شده که در دوران کرونا و در اوقات فراغت چه کاری انجام می دهید. بر اساس این نظر سنجی مطالعه سهم قابل توجهی از این آمار را در دوران کرونا بویژه در دوران ابتدایی و قرنطینه ایام کرونا به خود اختصاص داده است.

وی تصریح کرد: 27 درصد مخاطبان این نظر سنجی به مطالعه در این ایام اشاره کرده اند و بر این اساس برای رفع اضطراب از کرونا سهم کتاب و کتابخوانی قابل توجه بوده است. به رغم صدمات کرونا کتاب سهم بیشتری در سبد فرهنگی در اوقات فراغت پیدا کرد.

صالحی ادامه داد: در کنار این اتفاقات پاره‌ای از اتفاقات در یکسال گذشته به کمک آمده و نشان می‌دهد جریان حوزه فرهنگ مکتوب از سوی ناشران و مخاطبان مورد توجه بوده از جمله اینکه در سه مقطع برگزاری طرح‌های فصلانه خانه کتاب و ادبیات ایران در سال جاری یک میلیون و 200 نسخه کتاب خریداری کرده است و 50 میلیارد تومان خریداری کتاب صورت گرفته است. به رغم طوفان سهمگین کرونا، جریان فرهنگ مکتوب، تولید کتاب، کتابفروشی و مطالعه‌ همچنان پویا و زنده است، بنابراین می‌توان به آینده نگریست و فضای خوبی را پیش‌بینی کرد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به ویژگی دوم برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به صورت مجازی هم اشاره کرد و گفت: پیش‌تر فضای مجازی به کمک صنعت نشر و فرهنگ کتابخوانی آمده بود اما با شیوع کرونا سرعت بیشتری پیدا کرده است. براساس آمار و نظرسنجی‌ها تبلیغات و اطلاع‌رسانی کتاب از سوی ناشران در فضای مجازی مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. بر اساس نظرسنجی آذر پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 69/3 جامعه آماری ناشران از فضای مجازی برای اطلاع‌رسانی و تبلیغات استفاده کرده است و این نشان می دهد که دیگر فضای اطلاع‌رسانی در حد متن نیست و می تواند در قالب پادکست و قصه و روایت و نقالی کتاب باشد و سنت نقالی هم می تواند به کمک حوزه کتاب بیاید.

وی افزود: علاوه بر تبلیغ کتاب در فضای مجازی فروش کتاب در این فضا نیز توسعه پیدا کرده است. براساس نظرسنجی آذر پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 50 درصد ناشرانی که مورد این پرسش قرار گرفته اند که برای فروش کتاب های خود از چه طریقی اقدام می کنند، در پاسخ گفته اند از فضای مجازی برای فروش کتاب استفاده می‌کنند. بنابراین اطلاع رسانی کتاب در فضای مجازی جدی تر شده است. تاثیر فضای مجازی که به کمک حوزه کتاب و کتابخوانی آمده است در این بخش هم مورد توجه است.

صالحی ادامه داد: فضای سوم که در سال های اخیر وجود داشته و در دوران کرونایی شتاب یافته است توسعه کتاب‌های الکترونیکی است. البته کتاب‌های الکترونیکی مزاحم کتاب‌های کاغذی نیست بلکه مکمل آن است و روند رو به رشدی را از میزان تولید نشان می‌دهد.

صالحی با اشاره به پیمایش پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در حوزه مصرف کالاهای فرهنگی گفت: در این پیمایش مشخص شد 46/6 درصد مردم ایران کتاب می‌خوانند و از این تعداد 19/2 درصد کتاب الکترونیکی و از این تعداد هم 10/2 درصد بیش از کتاب کاغذی، کتاب الکترونیکی مطالعه می‌کنند. نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد ذائقه مصرف ایرانی‌ها در مطالعه تغییر کرده و و ذائقه جدیدی در بین مردم در حال شکل گیری است.

وی به فرصت دیگر برگزاری مجازی کتاب تهران اشاره کرد و گفت: مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به عنوان مجری برگزاری این نمایشگاه، صنف و معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در کنار یکدیگر نمایشگاه مجازی را به‌ عنوان فرصت چهارم بهره‌مندی از فضای مجازی ایجاد کرده‌اند که تجربه جدید محسوب می‌شود اما تجربه‌های جدید و ریسک‌کردن با توجه به فواید آن، موضوعی است که موسسه خانه‌کتاب و ادبیات ایران، جامعه نشر و معاونت امور فرهنگی فراهم کرده اند و این اتفاقی ارزشمند است.

صالحی با اشاره به نواقص احتمالی نمایشگاه مجازی کتاب تهران بیان کرد: شاید نمایشگاه مجازی در جریان اجرا با نواقصی همراه باشد اما از آنجا که فضای مجازی از قابلیت‌های بالایی برخوردار است، تجربه و اتفاق تازه و برکات فراوان را شاهد خواهیم بود.

وی به عدالت فرهنگی به ‌عنوان یکی از دستاوردهای نمایشگاه مجازی کتاب اشاره و افزود: مقوله عدالت فرهنگی را نباید دست کم گرفت علاوه بر اینکه مخاطبان این نمایشگاه از شهرها و مناطق دورافتاده به کتاب، راحت‌تر دسترسی پیدا می‌کنند. باید به عدالت فرهنگی از بعد انسانی و همچنین دیپلماسی فرهنگی توجه داشته باشیم.

صالحی در عین حال تاکید کرد: عدالت فرهنگی را عدالت بشری تلقی می‌کنیم. انسان حق دانستن دارد و کتاب منبع درست دانستن است.

صالحی ادامه داد: یکی دیگر از تاثیرات برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به حوزه اقتصاد مربوط است. برگزاری مجازی نمایشگاه کتاب تهران منجر به کاهش هزینه ‌ها و کاهش تخلفات می شود. در فضای فیزیکی راحت نمی شد با تخلفات مواجهه داشت اما در فضای مجازی به علت قدرت کنترل این فضا این تخلفات کاهش می یابد. بنابراین نمایشگاه مجازی کتاب اقتصاد نشر را سالم‌تر می‌کند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در حوزه فرهنگ مکتوب اطلاعات و البته داده‌کاوی اطلاعات اندک است و یا انجام نمی‌شود، در حالی که جهان امروز جهان داده است و قدرتمندان براساس داده‌کاوی اطلاعات جریان برنامه‌ریزی را انجام می‌دهند که روشن‌تر و روان‌تر می‌شود. جهان امروز جهان پول نیست بلکه جهان داده است و قابلیت‌های فضای مجازی این قدرت را افزایش داده است.

وی افزود: همه ویژگی‌‌های نمایشگاه مجازی کتاب به معنای این نیست که نمایشگاه فیزیکی برگزار نشود بلکه این تحلیل وجود دارد فرهنگ مکتوب بال جدید پیدا کرده و مکمل قالب ‌های سنتی برگزاری نمایشگاه است.

صالحی در پایان با قدردانی از دست اندرکاران برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: از اهالی رسانه در حوزه های صدا و سیما، مکتوب، فعالان فضای مجازی و ... می‌خواهم تا در راستای بهتر دیده شدن این نمایشگاه و معرفی آن تلاش کنند، زیرا نمایشگاه کتاب تهران به شکل سنتی خود نیاز به این همه تبلیغ نداشت و همه ساعت ها کوک بود که در اردیبهشت برگزار می شود، ولی برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به صورت مجازی نیاز به دیده شدن دارد و لازم است اصحاب رسانه در راستای ارتقای فرهنگ مکتوب در این زمینه همت داشته باشند.

گفتنی است، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صبح امروز قبل از افتتاح رسمی، با حضور در مرکز تماس نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با مدیران و کارکنان این بخش گفت و گو و در جریان روند اقدامات این حوزه قرار گرفت.