زهرا جنت، کارشناسی ارشد حقوق بشر، مولف: در زندگی روزمره به صورت فردی و جمعی یا شخصی و کاری، نیاز به دید حقوقی داریم تا روابط شخصی و کاری خود را با آن، شروع، مدیریت و در صورت نیاز به اتمام برسانیم. کسب اطلاعات عمومی‌حقوقی پایه اکثر روابطند و اطلاعات حداقلی حقوقی در زمینه شخصی یا کاری کمک می‌کند تا احتمال نیاز به دادگاه اینکه برای حل مشکل کمتر یا روند دادرسی سریع‌تر شود.
هدف از کسب اطلاعات حقوقی، مراجعه مستقیم به متون قانونی نیست بویژه که این متون اصولا ادبیاتی تخصصی و دشوار دارند و صرف خواندن آنها، کمک چندانی برای افزایش آگاهی در زمینه حقوقی نمی‌کند. گام اول در این راه، پیدا کردن دید و نگاهی حقوقی است که در بررسی و تصمیم گیری‌ها، بتوانیم از این دیدگاه هم، مساله را بررسی کنیم و حقوق، تکالیف و مسوولیت‌های احتمالی خود را در آن مورد تشخیص دهیم و مد نظر داشته باشیم.
روح حقوق و قانون، به طور کلی ترکیبی از منطق به همراه عدالت و انصاف است که با توجه به اولولیت‌های مذهبی، فرهنگی و عرفی هر جامعه‌ای، به صورت قانون نمود پیدا می‌کند. وقتی ما با موقعیتی مواجه هستیم که اطلاعات درستی در زمینه قانون حاکم بر آن نداریم و امکان کسب اطلاعات هم میسر نیست، باید بر اساس روح قانون، مساله را بررسی کنیم تا بتوانیم سمت و سوی قانونی را در آن تشخیص دهیم و حداقل از اقدام در زمینه‌هایی که به طور واضح، با روح قانون همخوانی ندارند، دوری کنیم.
این مساله ممکن است ساده و بدیهی به نظر برسد ولی با مراجعه به پرونده‌های قضایی، اخبار روزنامه‌ها، حوادث و حتی تجربیات اطرافیان، موارد بسیاری می‌توان پیدا کرد که افراد به خاطر قرار گرفتن در شرایطی که باید تصمیم سریع می‌گرفتند یا تحت تاثیر هیجانات قرار گرفته‌اند یا افرادی آنها را به طمع انداخته‌اند، در لحظه، نتوانسته‌اند به مشکل دار بودن مساله بپردازند و در هنگام بروز مشکل و عمدتا در دادگاه، در دفاع از خود، این مساله را بیان می‌کنند که اطلاعاتی در مورد اینکه این کار غیر قانونی است یا موجب ایجاد ضرر به دیگران می‌شود، نداشته‌اند که البته با توجه به قاعده «جهل به قانون رافع مسوولیت نیست» دفاع کارسازی به حساب نمی‌آید و از مسوولیت و جرم آنها نمی‌کاهد.
در مواقعی که مجبوریم تصمیمات سریع بگیریم و فرصت کافی برای کسب اطلاعات و مشاوره نداریم بهتر است در همان ابتدای کار، خودمان را در دادگاه و در مقابل افرادی که از کار ما آزار می‌بینند یا زمانیکه پاسخگوی قاضی هستیم، ببینیم و ضمن بررسی این موارد، به دنبال جواب محکمه پسندی برای این مساله باشیم.
در کنار توجه به روح قانون، لازم است که از حقوق اولیه فردی و جمعی در زندگی اجتماعی آگاه باشیم و در جهت پیشگیری از مشکلات، روابط و اعمال خود را با آنها هماهنگ کنیم. وقتی قرار است شروع به کاری کنیم که بروز مشکل در آن کار می‌تواند زندگی ما را به طور وسیعی تحت تاثیر قرار دهد، لازم است قبل از هر اقدامی در کنار برآورد هزینه‌ها و احتیاجات مربوط به آن کار، از جنبه‌های حقوقی آن هم آگاه باشیم. اولین گام در این راه استفاده از تجربیات افرادی است که در این زمینه کارشناس هستند.
با کسب اطلاعات از قواعد انجام کار و راهکار قانونی حل مشکلات می‌توانیم تا حدی دید کاربردی نسبت به مشکلات احتمالی پیدا کنیم.
امروزه با استفاده از امکانات دنیای مجازی، جستجو در زمینه موارد قانونی نیز آسان‌تر شده است. در کنار جستجو در مورد اطلاعات حقوقی موارد مورد نظر، بهتر است در سایت‌های معتبر مشاوره حقوقی و کلینیک‌های حقوقی دانشگاه‌ها، سوالات و ابهامات حقوقی خود را مطرح و شرح مشکلات مراجعان دیگر و پاسخ‌های کارشناسان در این زمینه را هم مرور کنیم. بهتر است سعی کنیم همه این اطلاعات را به صورت یادداشت‌های شخصی نگه داریم. این مجموعه در درازمدت به یک منبع اطلاعاتی تبدیل می‌شود و ممکن است گاهی در دادگاه هم برای مشخص کردن ذهنیت ما برای قاضی کاربرد داشته باشد.
اینکه مشاوره حقوقی را از ملزومات اولیه هر کاری بدانیم می‌تواند در زندگی ما راهگشا باشد. لازم است ضمن شرح درست و مطابق بر واقعیت افکار و برنامه‌های خود برای مشاور، از او یک نمای کلی اما مشخص از حقوق، تکلیف و مسوولیت‌های خود و افراد مربوط به آن کار و پیش بینی راه‌حل‌های حقوقی و کارآمد برای حل اختلافات احتمالی را بخواهیم. باید با اطلاعات درست راه و کاری را انتخاب کنیم که هم مطابق خواسته ما بوده و هم برای مشکلات احتمالی از قبل آمادگی داشته باشیم.
نظر شما