به گزارش گروه اجتماعی طبنا(خبرگزاری سلامت)، محمدرضا نجارزادگان در مورد انتقادات مطرح شده پیرامون بی‌توجهی شهرداری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به انجام تعهداتشان در خصوص ساماندهی معتادان متجاهر، گفت: در سند بالادستی برنامه پنج ساله ششم توسعه، دولت مکلف شده است که آسیب‌های اجتماعی را تا سال 1400 بین 20 تا 25 درصد کاهش دهد.
دبیر و مشاور علمی‌کارگروه آسیب‌های اجتماعی مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: براساس دستور مقام معظم رهبری 5 آسیب اصلی اجتماعی اعم از طلاق، اعتیاد، کودکان کار، مفاسد اخلاقی و حاشیه‌نشینی و سکونت گاه‌های غیررسمی‌در قانون برنامه ششم توسعه تعریف شده است.
وی تصریح کرد: وزارت کشور به عنوان متولی اصلی مبارزه با آسیب‌های اجتماعی تعیین شده و از حدود 2 سال گذشته یک سازمانی تحت عنوان امور اجتماعی کشور در این وزارتخانه به طور مستقیم زیر نظر وزیر کشور فعالیت خود را به عنوان متولی مبارزه با آسیب‌های اجتماعی آغاز کرده و 32 دستگاه و سازمان دولتی از جمله نیروی انتظامی، شهرداری‌ها، استانداری‌ها، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دفتر سلامت روان این وزارتخانه و ...زیرمجموعه آن قرار گرفتند.
نجارزادگان افزود: متاسفانه برغم اینکه هدف از تشکیل سازمان امور اجتماعی کشور ایجاد انسجام برای مبارزه با آسیب‌های اجتماعی بود، اما ناهماهنگی و موازی کاری بین دستگاه‌های مختلف مانع از تحقق این مهم شد.
این متخصص اعصاب و روان خاطرنشان کرد: موضوع اعتیاد به ویژه معتادان متجاهر نه با نگاه پلیسی همچون نیروی انتظامی‌و نه با نگاه شهرداری برای جمع‌آوری معتادان متجاهر قابل حل است که همچون جمع‌آوری زباله‌ها در سطح شهر یا زیباسازی شهری برای آن برنامه‌ریزی کنند.
وی افزود: آنچه مسلم است اعتیاد یک بیماری است که عوامل زیستی، اجتماعی و روانشناختی در بروز آن موثر هستند، کما اینکه عامل زیستی تغییرات مواد شیمیایی در مغز بوده، عوامل روانشناختی مسائل ذهنی و مکانیسم‌های دفاعی و عوامل اجتماعی هم فقر و بیکاری هستند.
نجارزادگان اظهار کرد: ما زمانی می‌توانیم برای درمان معضل اعتیاد به طور صحیح ورود کنیم که در وهله اول آن را به مثابه یک بیماری در نظر بگیریم، ضمن اینکه در خصوص معتادان متجاهر طبق تعریفی که برای آن در قانون درج شده است، افرادی هستند که مواد مخدر مصرف می‌کنند و با اینکه شرایط برای ترک اعتیادشان فراهم است، اما بر مصرف مواد مخدر اصرار دارند و به صورت ارادی از درمان اعتیاد استنکاف می‌ورزند و در سطح جامعه و محیط‌‌های عمومی‌مواد مخدر مصرف می‌کنند.
وی در تشریح دلایل تمایل افراد معتاد به تداوم مصرف مواد مخدر، بیان کرد: مغز فردی که در کنار ساحل بستنی می‌خورد، 5 واحد دوپامین آزاد می‌کند که ماده‌ای نشاط آور است، بنابراین فردی که یکبار شیشه یا متانفتامین مصرف کند، میزان 100 هزار دوپامین در مغزش ترشح می‌شود، به همین دلیل مصرف مواد مخدر با وابستگی بسیار بالای روانی همراه است، کما اینکه فرد معتاد حاضر است خانه، زندگی، شغل، موقعیت اجتماعی، همسر و فرزندانش را رها کند تا لذت مصرف مواد را بار دیگر تجربه کند.
دبیر و مشاور علمی‌کارگروه آسیب‌های اجتماعی مجلس شورای اسلامی‌افزود: ما زمانی می‌توانیم برای رفع پدیده معتادان متجاهر به طور صحیح اقدام کنیم که مساله اعتیاد را به خوبی بشناسیم و درک صحیحی از آن داشته باشیم.
نجارزادگان با اشاره به مواد 15 و 16 قانون مبارزه با مواد مخدر که به نحوه فعالیت کمپ‌های ترک اعتیاد می‌پردازند، تصریح کرد: بر اساس ماده 15 این قانون معتادانی که به صورت داوطلبانه به کمپ‌هایی که زیر نظر سازمان بهزیستی اداره می‌شود، مراجعه می‌کنند، مصرف مواد مخدر را با کمک متخصصان روانپزشک، روانشناس و مددکار اجتماعی ترک می‌کنند، همچنین بر اساس ماده 16 قانون مبارزه با موادمخدر، معتادان متجاهری که از درمان اعتیاد استنکاف می‌ورزند با نظر مقام قضایی و مراجع درمانی شناسایی می‌شوند و این پروسه شناخت این معتادان به عنوان متجاهر با مشکلاتی همراه است، چرا که معتاد متجاهر مجرم شناخته می‌شود و با اجبار از سوی نیروی انتظامی‌و امور اجتماعی شهرداری از سطح شهر جمع‌آوری شده و به کمپ‌های ماده 16 انتقال داده می‌شوند.
این متخصص اعصاب و روان بیان کرد: کمپ‌های ماده 16 تا چند سال گذشته تحت نظر ستاد مبارزه با مواد مخدر فعالیت می‌کردند و در 2 سال گذشته که سازمان امور اجتماعی کشور تحت نظر وزارت کشور تایید شد، این کمپ‌ها با اجبار زیرمجموعه سازمان بهزیستی قرار گرفتند، چرا که تعداد معتادان متجاهر فزاینده بود و چهره شهرها را نامطلوب جلوه می‌داد، بنابراین بهزیستی این مسئولیت را پذیرفت و یک سری شروطی را تعیین کرد، اما به دلیل فشارهایی که وجود داشت، بسیاری از کمپ‌های ماده 15 که برای حمایت از معتادان داوطلب ساخته شده بود به ماده 16 تغییر کاربری دادند و چون معتادان به صورت اجباری در این کمپ‌ها نگهداری می‌شدند، بسیاری از آنها از این مراکز فرار می‌کردند، به همین دلیل بار دیگر نیروی انتظامی‌به این موضوع ورود پیدا کرد.
نجارزادگان گفت: ایجاد کمپ ماده 16 نه تنها به معتادان متجاهر کمکی نکرد و آمار آنها را کاهش نداد، بلکه یک دور تسلسل و چرخه معیوبی را ایجاد کرد، به این صورت که هم‌اکنون شهرداری و نیروی انتظامی‌انگشت اتهام به سوی یکدیگر گرفته‌اند، معتادان را از سطح شهرها جمع‌آوری کرده و به اجبار به کمپ ماده 16 می‌برند و تعدادی از معتادانی که از نظر جسمی‌شرایط بهتری دارند حداکثر تا 3 ماه نگهداری می‌کنند، سپس مجدد آنها را رها می‌کنند و وارد اجتماع می‌شوند، از سوی دیگر معتادانی که بیماری‌های جسمی‌همچون هپاتیت، زخم‌ها و بیماری‌های عفونی شدید دارند، نیاز دارند در بیمارستان بستری شوند، اما به این دلیل که از خدمات بیمه بهره‌مند نمی‌شوند، بسیاری مواقع گشت‌های شهرداری و نیروی انتظامی‌که این معتادان را به مراکز درمانی منتقل می‌کنند، به این بهانه که باید هزینه درمان این معتادان را پرداخت کنند، حتی وسیله نقلیه آنها را نیز توقیف می‌کنند.
وی افزود: سازمان بهزیستی یکی از شروطی که پذیرفت تا بر اساس آن کمپ‌های ماده 16 زیرمجموعه آن قرار گیرد، بیمه رایگان برای معتادان متجاهر بود که در این زمینه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف شده بود تا پوشش بیمه این افراد را پیگیری کند که برای درمان با مشکل مواجه نشوند، اما این بیمه تاکنون محقق نشده است، به همین دلیل هیچ سازمانی زیر بار جمع‌آوری معتادان متجاهر نمی‌رود، چرا که هم متولی تامین هزینه درمان معتادان مشخص نیست و هم اعتیاد پدیده پیچیده‌ای است، ولع مصرف در آنها بسیار زیاد است و معتادان بعد از ترک مجدد به مصرف مواد مخدر روی می‌آورند، بنابراین در بهترین حالت تنها بین 10 تا 20 درصد این افراد به ترک اعتیاد پایبند باقی می‌مانند.
این روانپزشک فعال در کارگروه آسیب‌های اجتماعی مجلس شورای اسلامی‌تصریح کرد: این موضوع بارها در کمیسیون اجتماعی مجلس نیز مطرح شده است، اما متاسفانه تاکنون اقدام مناسبی برای رفع موانع موجود در مسیر ترک دائمی‌اعتیاد معتادان متجاهر انجام نشده است، ضمن اینکه برخی خلاءهای قانونی نیز در این حوزه وجود دارد، از سوی دیگر سازمان واحدی به عنوان متولی ساماندهی معتادان متجاهر وجود ندارد، به همین دلیل شهرداری کم کاری خود را به گردن نیروی انتظامی‌می‌اندازد و نیروی انتظامی‌هم از نبود کمپ‌های استاندارد و کوتاهی شهرداری در این زمینه گلایه دارد، شهرداری هم مدعی است که سازمان بهزیستی باید این کمپ‌ها را ایجاد کند، بهزیستی هم به این نکته اشاره می‌کند که درمان اعتیاد تخصصی بوده و با اجبار و زندانی کردن معتادان محقق نمی‌شود، ضمن اینکه آنها لحظه‌شماری می‌کنند که این موعد سه ماهه به پایان برسد و مجدد برای مصرف مواد مخدر به جامعه برگردند.
نجارزادگان گفت: اجتماع درمان مدار یک مدل نسبتا کارآمدی است که در کشورهای دیگر برای ساماندهی معتادان متجاهر وجود دارد که در ایران نیز راه‌اندازی شده است، اما چون متخصصان مربوطه در این مراکز فعالیت ندارند، به مدل دیگری از همین کمپ‌ها تبدیل شده‌اند.
این متخصص اعصاب و روان یادآور شد: یک فرصت مناسبی برای معتادان حین ورود به کمپ‌ها وجود دارد که ضمن درمان‌های جسمی‌و روانی یک سری آموزش نیز به آنها داده شود تا در شغلی که بدان علاقه‌مند هستند، فعال شوند تا بعد از درمان به کارگاه‌های فنی مورد اعتماد سازمان بهزیستی یا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی معرفی شوند که بتوانند در این مشاغل به فعالیتشان ادامه دهند، همچنین لازم است مشوق‌هایی هم برای کارفرمایانی که در این زمینه همکاری می‌کنند، درنظر گرفته شود، به این صورت که در ازای جذب هر معتاد درمان شده، از تسهیلات وام کم بهره بهره‌مند شوند تا باعث شود این افراد وارد چرخه کار شوند و از سیستم درمان هم منفک نشوند.
دبیر و مشاور علمی‌کارگروه آسیب‌های اجتماعی مجلس شورای اسلامی، تاکید کرد: کارگروه آسیب‌های اجتماعی مجلس این پیشنهادات را در قالب طرح پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مدون کرده که تقدیم ریاست مجلس شورای اسلامی‌خواهد شد.
نظر شما