فیزیولوژی موها

موهای انسان (hair) در زیبایی چهره ی هر فرد تاثیر شگرفی دارد و امروزه به دلیل اهمیت بیشتر افراد چه زن و چه مرد توجه به سلامت موها نیز افزایش یافته است و انسانها در طول سال هزینه های گزافی برای نگهداری و سلامت موهای خود خرج می کنند. حال که می دانیم اهمیت موها تا چه حدی است بد نیست با مبحث فیزیولوژی موها بیشتر آشنا شویم تا بتوانیم درک بهتری از سلامت موهای خود داشته باشیم. وقتی در مورد مو صحبت می کنیم باید توجه داشته باشیم که مو در واقع بخشی از پوست است. یکی از ضمائم پوست است. همانطور که می دانیم پوست از لایه های مختلفی تشکیل شده. فوقانی ترین لایه پوست اپیدرم است . لایه میانی پوست درم نام دارد. در سرتاسر پوست، اپیدرم در نواحی خاصی به داخل درم فرو رفته و کیسه لوله مانندی به نام فولیکول را تشکیل می دهد که مو در آن ساخته شده، رشد می کند و از پوست بیرون می آید. آن بخشی از مو که هنوز از پوست بیرون نیامده را ریشه مو و بخشی از مو را که بیرون از سطح پوست است و دیده می شود را ساقه یا محور مو می نامیم. وظیفه اصلی مو محافظت از بدن است. مثلا موی سر از جمجمه محافظت می کند. موی ابرو از ورود عرق پیشانی به داخل چشم جلوگیری نموده و مژه ها همانند سایبانی از چشم در برابر آفتاب محافظت می کنند. است که به صورت زائده ای باریک و رشته مانند از پوست سر خارج شده است. این عضو به علت فقدان رشته های عصبی فاقد هر گونه حس می باشد . به همین دلیل وقتی با قیچی بریده می شود دردی احساس نمی شود.

ساقه مو از سه قسمت تشکیل شده است:

• مدولا داخلی ترین لایه مو می باشد.
• کورتکس بخش میانی بوده و قسمت اعظم مو را تشکیل می دهد.
• کوتیکول خارجی ترین لایه می باشد که صافی˛ نرمی و درخشندگی مو به سلامت آن بستگی دارد. این لایه از یک ردیف سلول تشکیل شده که نحوه قرار گرفتن سلولهای کوتیکول نرمال و سالم مانند قرار گرفتن سفال های شیروانی می باشد. این لایه نسبتاً نفوذناپذیر است. موها با کوتیکول آسیب دیده ظاهری مات˛ بدحالت˛ خشن و زبر دارند.

فیزیولوژی موها

کوتیکول که خارجی ترین قسمت مو است تقریبا از ۷ لایه تشکیل شده است و وظیفه آن مراقبت از مو در مقابل هوا، گرد و غبار، شست و شو و عوامل خارجی دیگر می باشد. عمل انعکاس نور در این قسمت انجام می شود و موهای سالم عملی انعکاس نور را بهتر انجام می دهند. این قسمت از مو مانند فلسهای ماهی است و در حالت طبیعی روی هم خوابیده اند. اما به محض تماس با مواد شیمیایی از حالت عادی خارج می شود  که ۱ الی ۳ میکرون ضخامت دارد و ۲۰٪ استحکام مو از این قسمت تأمین می شود. کورتکس (سفیده ی مو – کور تکس آب داخل مو است و پیگمنت ها و لوله ی مغذی در آن قرار دارد. ۹۰٪ وزن مو را کورتکس تشکیل میدهد و اگر آب داخل مو خشک شود، موها حالت موخورهای می شوند. قابلیت أنعطاف پذیری مو، کشش و ارتجاعی آن مربوط به این قسمت است و اعمال شیمیایی و فیزیکی مو. پیگمنت (دانه های رنگی مو): پیگمنت ها به دو صورت پراکنده و مجتمع تیره و پیگمنت های پراکنده در موهای روشن می باشند. استحکام پیگمنت ارثی است و عمر پیگمنت ها معمولا ۳۵ سال بوده و کم کم مو دانه های رنگی را از دست داده و سفید میشود. پیگمنت های مو به رنگ آبی، زرد و قرمز میباشند. در موهای روشن پیگمنت های زرد، موهای خرمایی، پیگمنت قرمز و در موهای مشکی پیگمنت آبی بیشتر است.

قسمت های دیگر فیزیولوژی موها

لابه خارجی تر راهی مهم را پوشانده مثل پوسته محافظ کار می کند. مدولا (لوله ی تغذیه) داخلی ترین لایه ی مو است. شفاف بوده و ساختمان چند ضلعی دارد. موها به این وسیله تغذیه می شوند. روت یا ریشه ی مو که رشد مو از این قسمت شروع می شود. سلول های این قسمت فعال و زنده میباشند و باتقسیم سلولی و فعالیت باعث رشد موها میگردد. ریشه ی مو داخل پوست است و شامل حفره، پیاز مو، و پاپیلا می باشد. پیاز مو در داخل حفره و حفره پریشه ی مو را احاطه کرده است. و شکلی شبیه لوله دارد و مو را تا سطح پوست می رساند. پاپیلا برجستگی مخروطی شکل است و در عمق پیاز مو قرار دارد. موها در ماه ۱ الی ۱/۵ سانتیمتر رشد می کنند و در تابستان و بهار رشد موها بیشتر از زمستان و پاییز است.