ریتالین، دارویی مفید که در عین حال بسیار مضر است...

ریتالین در اصل نام تجاری متیل فنیدات با نیمه عمر 4 ساعته است و برای درمان اختلالات کم توجی و بیش فعالی (ADHD) مورد استفاده قرار می‌گیرد. با خبرگزاری سلامت همراه باشید تا دیگر موارد کاربرد و عوارض جانبی آن آشنا شوید.

موارد مصرف ریتالین

همانطور که اشاره شد، مهم‌ترین کاربرد این دارو برای درمان اختلالات کم توجی و بیش‌فعالی یا ADHD هست. اما این دارو کاربردهای دیگری نیز دارد. درمان اختلالات افسردگی، درمان نارکولپسی (معروف به حمله خواب) و ایجاد تمرکز از دیگر کاربردهای ریتالین هستند.

چرا ریتالین معروف شد؟

ریتالین با توجه به کاربردهایش موجب افزایش تمرکز برای افراد مبتلا به ADHD و همین‌طور افراد عادی می‌شود. بنابرین دیده شده است بسیاری از دانش‌آموزان و دانش‌جویان برای افزایش تمرکز در هنگام درس ‌خواندن و آمادگی برای امتحان از این دارو استفاده می‌کنند که به طور کلی استفاده از این دارو بدون نسخه و دستور پزشک به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

چه چیزی موجب سوءمصرف ریتالین می‌شود؟

همانطور که پیش‌تر ذکر شد، نیمه عمر این دارو چهار ساعت است، بنابرین اثرات آن دائمی نبوده و برای مدت طولانی مثلا چند روز ماندگار نیست. همین موضوع موجب سو مصرف ریتالین یا Abuse می‌شود. سو مصرف باعث افزایش بیش از حد این دارو و در نهایت وابستگی به آن یا عوارض جدی در بدن می‌شود. ریتالین و دارویی با کاربرد مشابه به نام Adderall که آن هم برای درمان ADHD است و کاربردهای مشابه دارد بسیار در ایالات متحده میان دانش آموزان و دانش جویان معروف بود و در چندین سال اخیر میان دانش جویان و دانش آموزان ایرانی نیز محبوب شده است.

عوارض جانبی ریتالین

مصرف این دارو همانند دیگر داروها ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. این عوارض جانبی در موارد نادر رخ می‌دهند. اما آشنایی با آن‌ها به شما کمک می‌کند در صورت بروز آن‌ها را شناسایی کرده و از آن‌ها جلوگیری کنید. از جمله عوارض جانبی ریتالین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کهیر
• تحریک پذیری
• خارش پوست
• حرکات غیر ارادی
• افزایش زخم‌های غیرعادی روی پوست
• احساس خواب آلودگی شدید
• بی‌خوابی
• مشکلات بینایی
• تحریک پذیری
• حالت تهوع
• استفراغ
• پرخاشگری
• اختلالات مربوط به فشار خون
• نوسانات خلقی
• عصبانیت
• کاهش اشتها
• تپش قلب
• کاهش وزن

البته این نکته شایان ذکر است که موارد بالا کامل نبوده و شامل تمام عوارض جانبی ریتالین نیستند. در صورت مصرف و مشاهده علائم غیرعادی با پزشک خود مشورت کنید. در صورت تجربه علائم تهدید کننده سریعا با اورژانس (115) تماس بگیرید.

• نکته قابل توجه است که ذکر این عوارض جانبی به این معنی نیست که پس از مصرف درست این دارو حتما این موارد را تجریه می‌کنید. بلکه این موارد نتیجه تحقیقات فراوان بوده و شامل علائم احتمالی عوارض جانبی در صورت بروز هستند. بنابرین در صورت تجویز پزشک می‌توانید بدون نگرانی این دارو را مصرف کنید.

موارد احتیاط و منع مصرف ریتالین

گاه ممکن است مصرف این دارو برای یکسری از بیماری‌ها و مشکلات پزشکی شما مضر باشد و برای شما مشکل ایجاد کند. در صورتی که به بیماری‌ها یا مشکلات پزشکی زیر مبتلا هستید، حتما قبل از مصرف به پزشک خود اطلاع دهید:

• ناراحتی قلبی
• ضربان قلب نامنظم
• فشار خون بالا
• افسردگی
• کودکان زیر 6 سال

این لیست شامل همه موارد منع مصرف ریتالین نیست. برای آشنایی با تمام این موارد با پزشک خود مشورت کنید. به شما توصیه می‌شود در صورت ابتلا به بیماری‌ یا مشکلات پزشکی خاص، لیستی از آن‌ها را به پزشک خود تحویل دهید.

دو نکته درباره مصرف ریتالین

مصرف این دارو در کودکان باعث عقب افتادن رشد آن‌ها می‌شود، به این معنی که وزن و قد آن‌ها نسبت به هم‎‌سالان‌شان کمتر و کوتاه‌تر خواهد ماند. همچنین همانطور که ذکر شد، کودکان زیر 6 سال نباید از این دارو استفاده کنند، زیرا باعث ایجاد هزیان گویی و توهم خواهد شد. مصرف ریتالین در برخی مردان باعث ایجاد مشکلات جنسی، مخصوصا نعوظ دردناک می‌شود، بنابرین در صورت بروز این مشکل باید به پزشک خود اطلاع دهید.

چرا ریتالین باعث اعتیاد می‌شود؟

همانطور که ذکر شد سو مصرف این دارو باعث ایحاد وابستگی به این دارو می‌شود. دلیل این انفاق، وجود ماده‌ای به نام آفتامین که یک ماده محرک است، بوده و مصرف بیش از اندازه آن باعث اعتیاد و یا وابستگی به این دارو می‌شود. آمفتامین ساختاری همانند شیشه  و عوارض کمتری‌ نسبت به آن دارد.

• این نکته شایان ذکر است که مصرف آمفتامین موجود در این دارو به معنای مصرف شیشه یا ماده مخدر نیست. این ماده در مقادیر کم بسته به دوز دارو در ریتالین موجود است. اعتیاد و وابستگی به این دارو تنها با سو مصرف و Abuse اتفاق می‌افتد. اما به این نکته توجه کنید، با این که این دارو اعتیاد آور نیست، اما نباید مصرف آن را به صورت ناگهانی قطع کنید. چرا که این دارو به تنظیم برخی از مواد شیمایی مغز مانند دوپامین کمک می‌کند و قطع ناگهانی آن مضر است.

در پایان ریتالین را مصرف کنیم یا از مصرف آن اجتناب کنیم؟

شاید پس از خواندن این متن به این فکر باشید که باید این دارو را مصرف کنید یا نکنید. در صورتی که پزشک ریتالین را برای شما تجویز کرده است، حتما آن را طبق دستورالعمل او و به صورت منظم مصرف کنید. اما مصرف خودسرانه این دارو به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و ممکن است با خطرات بسیار زیادی همراه باشد.   این مطلب را نیز مطالعه کنید: بتامتازون، دارویی با کاربردهای متفاوت…

نویسنده: معین حبیبی