رنگ کردن مو: از چه زمانی انسان شروع به تغییر رنگ مو کرد؟

امروزه افراد فرایند بسیار طولانی و سختی را برای رنگ کردن موها طی می‌کنند. شاید شما که در حال خواندن این مطلب هستید نیز به تازگی موهای خود را رنگ کرده باشید. اما آیا می‌دانید رنگ کردن مو از چه زمانی شروع شد؟ با این مقاله از theAtlantic با خبرگزاری سلامت همراه باشید.

رنگ کردن مو، پدیده‌ای نه چندان جدید!

هزاران سال است که انسان‌ها موهای خود را رنگ کرده و برای دستیابی به یک رنگ موی جدید، فرمول‌های همیشه در حال تغییر و گاهی عجیب را آزمایش می‌کنند.

تاریخچه شیمیایی رنگ موهای مدرن نشان می‌دهد، در حالی که آن‌ها زمانی بخشی از یک صنعت نوآورانه بودند، پیشرفت آن‌ها متوقف شده است.

تمایلات زیبایی شناسی با بازاریابی و جریان‌های فرهنگی متوقف می‌شود، اما تلاش ما برای تغییر خودمان ثابت است.

همانطور که هری شاپیرو، انسان‌شناس نوشت: این تلاش جهانی برای بهبود طبیعت بسیار همه‌گیر است. انسان تقریباً وسوسه می‌شود که آن را غریزه تلقی کند.

آرایشگاه‌هایی از سراسر ایالات متحده، همه با رنگ موی خیره کننده و ریشه‌های بی‌عیب و نقص، زیرزمین هتل Marriott را در فرودگاه لس آنجلس عبور می‌کنند. آن‌ها در این مکان به مدت دو روز در جلسات مختص علم رنگ موها شرکت می‌کنند. به نظر می‌رسد متخصصان رنگ مو با زبانی متفاوت صحبت می‌کنند. آن‌ها در مورد حجم (غلظت) و بلند کردن (روشنایی) صحبت می‌کنند. خصوصیاتی که شاید افراد عادی از آن‌ها کاملاً اطلاعع نداشته باشند.

درک رنگ‌های مو

درک رنگ‌های به کار رفته در مو به اندازه درک چرخ رنگ (مجموعه از رنگ‌های اصلی و پرکاربرد) ساده نیست. همانطور که همه ما در کلاس هنر آموخته ایم، با مخلوط کردن سه رنگ اصلی قرمز، زرد و آبی می‌توان هر رنگی را بدست آورد. اگر رنگ نارنجی می‌خواهید، زرد و قرمز را مخلوط کنید. اگر بنفش می‌خواهید، قرمز و آبی را ترکیب کنید. و اگر قهوه‌ای می‌خواهید، هر سه را مخلوط می‌کنید. آرایش‌گران نیز  یاد می‌گیرند که رنگ مو قهوه‌ای ترکیبی از سه رنگ مختلف است. متخصصی به ما  گفت: این تنها اطلاعات ساختگی است. رنگ مو قهوه‌ای از دو ماده شیمیایی تشکیل شده است. او توضیح می‌دهد که هر دو ماده شیمیایی بی‌رنگ هستند، اما آن‌ها از طریق واکنش شیمیایی‌ای که هنگام ترکیب شدن رخ می‌دهد، رنگ قهوه‌ای تولید می‌کنند.

اولین رنگ موی غیرطبیعی: از داروی مالاریا تا رنگ موها

در اواسط دهه 1800، ویلیام هنری پرکین شیمیدان انگلیسی به طور رسمی اولین رنگ غیر طبیعی را تولید کرد. با شروع به کار با ذغال سنگ، او امیدوار بود که کوئینین داروی مالاریا را تولید کند، اما در عوض موهای خود را رنگی کرد. کشف او انقلابی در صنعت نساجی ایجاد کرد و صنعت پتروشیمی را راه‌اندازی کرد. رنگ‌های طبیعی قدرت ماندگاری و رنگ‌های واضح رنگ پرکین را نداشتند. قبلاً هرگز چنین رنگ ثابتی پیدا نشده بود. به زودی پس از آن، آگوست هافمن (استاد شیمی پرکین) متوجه شد که رنگی که از تار ذغال سنگ گرفته شده بود هنگام قرار گرفتن در معرض هوا، رنگی دیگر ایجاد می‌کند. مولکول مسئول پارا فنیلن دی آمین، یا PPD، پایه و اساس اکثر رنگ موهای مو امروزه است.

روند رنگ کردن مو

اگرچه مو مانند الیاف پروتئین است، روند رنگ آمیزی نساجی را نمی‌توان روی سر انجام داد. برای آماده کردن پشم برای رنگ آمیزی، باید پشم را به مدت یک ساعت در محلول اسیدی بجوشانید. این معادل شتن مو در آمونیاک شیمیایی برای آماده کردن آن است. آمونیاک لایه‌های پروتئینی محافظ را از هم جدا می‌کند و به ترکیبات رنگی اجازه می‌دهد تا به شافت مو نفوذ کرده و به رنگدانه زیرین، ملانین دسترسی پیدا کنند. ملانین همان چیزی است که به پوست ، چشم و مو انسان رنگ می‌بخشد. این نسبت دو نوع ملانینِ eumelanin و pemelelanin است که رنگ مو طبیعی شما را تعیین می‌کند. و این اندازه و شکل این ملانین هااست که رنگ پوست و موی شما را منحصر به فرد می‌سازد. به عنوان مثال، مو بور و برانت (همان رنگ قهوه‌ای است) تقریباً نسبت یکسان مولکول‌های اووملانین به مولکول‌‎های فوملانین را دارند، اما مو بورها در کل دارای مولکول‌های کمتری هستند. موهای بلوند طبیعی نیز حاوی خوشه‌های ملانین کوچکتر است، که نور را بیشتر از خوشه‌های بزرگتر موجود در موهای تیره منعکس می‌کند. همراه با آمونیاک، فرمول‌های رنگ مو حاوی پراکسید هیدروژن، ماده سفید کننده است. پراکسید دو هدف دارد: با ملانین در مو واکنش نشان می‌دهد، رنگ طبیعی آن را خاموش از بین برده و واکنش بین مولکول‌های PPD را برانگیخته می‌کند. مولکول انتشار رنگ به دام افتاده در موها باقی خواهند مان و رنگ طبیعی فقط با بلند شدن مو ظاهر می‌شوند.

تغییر کمی در ترکیبات برابر با انقلابی بزرگ

در اوایل، شیمی دانان رنگ مو متوجه شدند که اگر یک مولکول ثانویه به نام کوپلر اضافه کنند، می‌توانند مواد شیمیایی را دستکاری کنند. یک کربن در اینجا، یک جفت نیتروژن در آنجا  و انتخاب‌های رنگی که فقط با PPD در دسترس بود، چند برابر می شد. روش‌های مختلفی ارائه شده است، اما تولید کنندگان زیبایی هنوز فرمول رنگ موی دائمی را بدون PPD یا ترکیب مرتبط با آن، p-aminophenol نپذیرفته‌اند. برای 125 سال، واکنش اکسیداتیو PPD میزان فناوری رنگ مو  بوده است.

رنگ کردن مو چگونه اتفاق می‌افتد؟

یک مسئله این است که چگونه رنگ‌ها کار می‌کنند: لوئیس می‌گوید که مولکول‌های رنگ در طول راه ایجاد لکه‌های قهوه‌ای زیبا تبدیل به دستگاه‌های الکتریکی می‌شوند. این نیاز به الکترون‌ها به طور انحصاری توسط سایر مولکول‌های رنگی برآورده نمی‌شود، بنابراین دستگاه‌های محافظ الکترونی نیز به طرز تهاجمی پوست را دنبال کرده و باعث واکنش‌های آلرژیک و آسیب رساندن به DNA می‌شود. متخصصان نگران این هستند که صنعت زیبایی بیش از حد بر امنیت مصرف کننده قدرت دارد. دوران مدرن سازمان غذا و دارو از سال 1906 شروع شد. در سال 1930، این شرکت نامی را که امروز می‌شناسیم، پذیرفته است.   FDA از آن زمان انواع مختلفی از رنگ‌ها را ممنوع اعلام کرده است. اما همیشه به طور رسمی رنگ‌های زغال سنگ را به خصوص برای رنگ آمیزی مو ایمن می‌داند. البته تا زمانی که مصرف کنندگان مشکل پوستی پیدا نکنند. تا به امروز، رنگ‌های زغال سنگ تار (که اکنون از نفت حاصل می‌شوند) نیازی به گواهینامه FDA ندارند. در سال 1979 FDA متخصصی تلاش کرد که تولید کنندگان رنگ مو برچسب زیر را بر روی محصولات خود قرار دهند: هشدار: حاوی ماده‌ای است که می‌تواند به پوست شما نفوذ کند و مشخص شده است که باعث ایجاد سرطان در حیوانات آزمایشگاهی می‌شود. ماده ای که به آن اشاره شده است 4-MMPD ،4-methoxy-m-phenylenediamine، یک رنگ با ساختاری بسیار شبیه به PPD است که طبق گفته FDA شواهد علمی کافی از سرطان‌زا بودن را نشان داد. تولید کنندگان مخالف بودند و تهدید کردند که اگر تحت فشار قرار دهند تا برچسب بزنند، از FDA شکایت خواهند کرد. FDA عقب نشینی کرد. چند سال بعد، تولید کنندگان ترکیبات سرطان‌زا را از فرمول‎‌های خود حذف کردند، در حالی که حفظ 4-MMPD بی‌خطر است.

خطرات رنگ کردن مو

در مورد خطر احتمالی رنگ‌ها تحقیقاتی انجام شده است. در سال 2001، محققان در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی مقاله‌ای را در ژورنال بین المللی سرطان منتشر کردند. این مقاله نتیجه می‌گیرد زنانی که موهایشان را اغلب رنگ می‌کنند، دو برابر بیشتر از کسانی که از این کار خودداری می‌کنند، دچار سرطان مثانه می‌شوند. کمیسیون اروپا در مورد ایمنی مصرف کننده توجه داشت. یک هیئت علمی از دانشمندان این مقاله را ارزیابی کردند، آن را از نظر علمی معتبر دانستند و توصیه کردند که E.U مجدداً مقررات مربوط به رنگ مو را ارزیابی کند. طی یک دهه گذشته، کمیته علوم مربوط به کالاهای مصرفی (SCCP) کمیته کمیسیون اروپا موظف به ارزیابی و گزارش ایمنی محصول است. داده‌های تولیدکنندگان و نظرات خود را در مورد تعدادی از مواد رنگ مو جمع‌آوری و ارزیابی کرده است. این ارزیابی مجدد از ترکیبات رنگ مو توسط E.U. دو موضوع را برجسته کرده است.

ارزیابی از ترکیبات رنگ مو توسط  E.U

اولین مورد این است که حساسیت به مواد شیمیایی برای رنگ آمیزی رشد چشمگیری داشته است. اتحادیه اروپا 27 ماده موی رنگ را حساس کننده طبقه بندی کرده و 10 مورد از آن‌ها را شدید و 13 مورد را قوی معرفی کرده است. اگرچه اولین قرار گرفتن در معرض حساس کننده ممکن است اثر قابل ملاحظه‌ای نداشته باشد، اما قرار گرفتن در معرض همان مواد شیمیایی یا مواد شیمیایی مشابه در خال‌کوبی‌های موقت یا منسوجات، می‌تواند منجر به یک واکنش آلرژیک شود. در بدترین حالت، می تواند آنافیلاکسی، یک واکنش آلرژیک شدید و بالقوه کشنده را ایجاد کند. مسئله دوم فقدان اطلاعات در مورد آن‌چه مواد شیمیایی رنگ در بدن انسان انجام می‌دهند است. کمیسیون اروپا با شک و تردید، استفاده از یک ماده شیمیایی خاص را ممنوع اعلام می‌کند. در سال 2006، معاون رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، گونتر ورهوگن در بیانیه مطبوعاتی اظهار داشت: موادی که هیچ اثباتی در مورد ایمن بودن آن‌ها  نیست، از بازار ناپدید می‌شوند. استانداردهای ایمنی بالا فقط از E.U محافظت نمی‌کند. آن‌ها همچنین اطمینان قانونی به صنعت آرایشی و بهداشتی اروپا می دهند. تاکنون 22 ماده شیمیایی رنگ مو ممنوع شده است و احتمالاً موارد بیشتری به این لیست افزوده می‌شود که سالانه به روز می‌شود.

مطالعات خطر قابل توجهی را نشان نمی‌دهند!

دانشمندان شاغل در این صنعت همچنان خاطرنشان می‌كنند كه هیچ مطالعه اپیدمیولوژیكی غیرقابل انكاری خطر قابل توجهی از سرطان را در بین افرادی كه موهای خود را رنگ می‌كنند نشان نمی‌دهد. مگر اینکه به جمعیتی نگاه کنید که هر روز در معرض رنگ مو قرار دارد: آرایشگران. آرایشگاه‌ها نسبت به جمعیت عمومی 5 درصد بیشتر احتمال ابتلا به سرطان مثانه را دارند. البته، بررسی‌ها نشان داده است که پوشیدن دستکش به میزان زیادی ترکیبات رنگی جذب شده در بدن را کاهش می‌دهد. در دهه 1970، ژوستین کوردول انسان شناس، مقاله‌ای با عنوان هنرهای انسانی بسیار دگرگون نوشت. در آن مقاله، او نوشت: تجزیه و تحلیل مردم شناختی لباس و زینت باید بر اساس این فرض باشد که بشر، از همان زمان‌های اولیه، احتمالاً بدن انسان را به عنوان اصلی ترین شکل مجسمه در نظر گرفته است و به خصوص از آن‌چه دیده است خوشحال نیست.

اولین دوره‌ی رنگ کردن مو

در واقع، شواهد باستان شناسی نشان می‌دهد که استفاده از رنگ‌ها توسط انسان به دوره‌ی کهن سنگی باز می‌گردد.

انسان‌های اولیه از اکسید آهن موجود در خاک برای تزیین منازل، منسوجات و اجساد خود با رنگ قرمز استفاده می‌کردند. طولی نکشید که رنگ‌ها را روی سرشان بمالند.

مصریان باستان موهای خود را رنگ می‌کردند، اما به ندرت این کار را زمانی که مو داستند، انجام می‌دادند. آن‌ها موهای خود را تراشیده و سپس آن را بافته و آن‌را به کلاه گیس‌های مد روز تبدیل می‌کردند تا از سرهای طاس خود در برابر آفتاب محافظت کنند. رنگ مشکی محبوب ترین رنگ تا حدود قرن دوازدهم قبل از میلاد بود، هنگامی که از مواد گیاهی برای رنگ آمیزی کلاه گیس‌های قرمز، آبی یا سبز استفاده شده و از پودر طلا برای ایجاد  رنگ زرد استفاده می‌شد.

رنگ موی طبیعی

از رنگ‌های طبیعی، می‌توان حنا را مثال زد. در زمان‌های قدیم از زعفران، نیلی و یونجه نیز استفاده می‌کردند. اما رنگ‌های طبیعی فقط موها را به طور موقت می‌پوشانند و مردم خواهان اصلاح موهای شیمیایی بودند. تجزیه و تحلیل نمونه‌های مو نشان داد که یونانی‌ها و رومی‌ها هزاران سال پیش از رنگ موی سیاه دائمی استفاده می‌کردند.

رنگ کردن مو یک نماد یا یک مد بود!

آن‌ها موادی را كه امروزه به عنوان اكسید سرب و كلسیم هیدروكسید می‌شناسیم مخلوط می‌کردند تا نانوذره سولفید سرب را ایجاد كنند. روسپیان در سال‌های اولیه امپراتوری روم برای نشان دادن حرفه خود موظف به داشتن موهای زرد بودند. اکثراً کلاه گیس می‌پوشیدند، اما برخی موهای خود را در محلول تهیه شده از خاکستر گیاهان سوخته یا آجیل خیس می‌کردند تا به رنگ شیمیایی برسند. در همین حال، آلمانی‌ها با استفاده از مخلوط خاکستر چوب راش و چربی بزها موهایشان را قرمز می‌کردند. مد برای بلوندهای ایتالیایی، همانطور که روندهای رنگ مو انجام می‌شود، تکرار شد. چندین سال بعد، موی بلوند دیگر محدود به روسپی‌ها نبوده و به یک مد روز اروپا تبدیل شد.

در پایان...

در سطح جهان، محصولات مراقبت از مو بزرگترین بخش صنعت زیبایی هستند و نزدیک به یک چهارم از درآمد صنعت را تأمین می‌کنند. در ایالات متحده، در سالن‌های مو و ناخن، خدمات رنگ آمیزی مو 18 درصد از درآمد را به خود اختصاص می‌دهد. حدود 70 درصد از زنان در ایالات متحده از محصولات رنگ آمیزی مو استفاده می‌کنند. با تأمل بر میراث رنگ موها، شاید از خود بپرسید: چرا بسیاری از مردم هنوز موهای خود را رنگ می کنند؟ البته که جواب این است، آ‌ن‌ها از این کار لذت می‌برند.  

مترجم: سید محمد معین حبیبی پاسدار