توان بخشی همزمان با معالجه و درمان انجام می شود تا تأثیرات آسیب به حداقل برسد. ممکن است هدف تسریع درمان نباشد، بلکه سعی شود تا حد ممکن از کند شدن روند درمان جلوگیری شود. عوامل مؤثر در توانبخشی ورزشی عبارتند از: شدت آسیب، مرحله درمان، نوع درمان طبی یا جراحی، قدرت عضلانی عضو آسیب دیده.
مراحل توانبخشی ورزشی
- در صورتی که مفصل ثابت و بی حرکت است بر انقباضات ایزومتریک و آمادگی های قلبی و عروقی تأکید شود، تمرینهای عضو قرینه باعث واکنش متقاطع شده و مانع آتروفی عضو آسیب دیده می شود.تلاش برای حرکت محدود ممکن است در معالجه عضو مصدوم مؤثر باشد.
- بعد از رهایی از وسایل ثبات مفصلی، دامنه حرکتی لازم با استفاده از تمرینهای تدریجی و پیش رونده، الگوهای تسهیل کننده عصبی-عضلانی عمقی (PNF) و تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS) و یخ درمانی به دست می آید. منظور از تمامی این تکنیکها غلبه بر وقفه های عصبی است که اغلب باعث محدودیت پیشرفت می شود.
- بعد از برگشت حرکت و انعطاف پذیری مفصلی، تمرینهای مقاومتی افزایش می یابد و برنامه ها با انقباضات و تمرینهای ایزوتونیک و بر مبنای دامنه حرکتی محدود مفصلی شروع می شود استفاده از دستگاههای ایزوکتیک بر اساس دامنه حرکتی محدود، مقاومت کم و شدت لازم نتایج سریع تر و فوق العادهای را به بار می آورند
- بعد از مراحل فوق، اندازه گیری قابلیتهای عضو آسیب دیده و مقایسه با عضو قرینه انجام و نواقص موجود برطرف می شود. در پایان بر اساس رشتهٔ ورزشی ورزشکار و نیاز موقعیت خاصی وی تمرین ها باید با آن همخوانی داشته باشد، تا فرد ورزشکار به جایگاه خود بازگردد.
نکته های مهم در مراحل پایانی توانبخشی ورزشی
پس از توان بخشی، فیزیوتراپیست، باید قابلیتهای عضو آسیب دیده را با عضو قرینه از نظر موارد زیر بررسی کرده و نسبت به رفع آن اقدام کند:
- قدرت گروههای عضلانی
- استقامت گروه های عضلانی
- توان گروههای عضلانی
- تعادل گروههای عضلانی مخالف هم
- انعطاف پذیری
- ادراک عمقی مفاصل و عضو
- استفاده عملی عضو در رشته ورزشی ورزشکار
گرما درمانی در توانبخشی ورزشی
آثار گرما درمانی زمانی حاصل می شود که دمای بافت مورد نظر بین ۴۰ تا ۴۵ درجه سانتیگراد باشد و ۵ دقیقه ادامه یابد، در این دما متابولیسم افزایش یافته، گردش خون افزایش مییابد و کاهش درد، افزایش قابلیت ارتجاعی بافت کلاژن و کاهش اسپاسم عضلانی صورت میگیرد. افزایش یک درجه سانتی گراد در دمای بافت اسیب دیده، ۱۳ درصد متابولیسم را افزایش میدهد و در ضمن چنانچه دمای بافتی از ۴۵ درجه سانتیگراد فراتر رود، باعث تخریب پروتئینها و انهدام بافتها می شود. گرما دادن به بافت آسیب دیده نباید زیاد طولانی باشد؛ زیرا بر اثر زیاد شدن زمان گرمادرمانی، تراوش خون از مویرگهای اتساع یافته سبب تورم می شود.
دیاترمی یا گرما درمانی
دیاترمی بر سه نوع موج بلند، موج کوتاه و مایکروویو است. دیاترمی برای درمان بافتهای عمقی و موضعی استفاده می شود. دیاتر می موج کوتاه از جریان برق با فرکانس بالا برای گرما رسانی به بافتهای عمقی بهره می گیرد. دیاتر می سبب افزایش خون رسانی و کاهش درد و گرفتگی عضلات می شود. دیباترمی موج کوتاه در درمان ں کشیدگی ھای عضلات وتری به کار میرود. در دیاترمی مایکروویو امواج الکترومغناطیسی، با تبدیل اشعه الکترومغناطیسی به گرما، در درمان بافتهای عمقی، استفاده می شود.میزان تأثیر امواج بر بافتهای عمقی یا سطحی از راه انتخاب فرکانس است. هر چه میزان فرکانس کمتر باشد، آثار عمقی آن بیشتر است تأثیرات فیزیولوژیکی و درمانی و موارد استفاده، مشابه دیاترمی موج کوتاه است.
هیدروکلاتور و حمام پارافین
کیسه آب داغ یا هیدروکلاتور وسیله ای است که برای گرما رساندن بعد از آسیبهای بافت نرم مثل کوفتگی ها، کشیدگیها گرفتگی عضلات استفاده می شود و سبب تسکین، کاهش اسپاسم و افزایش گردش خون موضعی می شود. دمای مورد نظر ۶۵ درجه سانتیگراد و مدت زمان لازم ۲۰ تا ۳۰ دقیقه است.
حمام پارافین نوعی گرما درمانی است که بعد از آسیبهای مفاصل کوچک (مثل دست) به خصوص زمانی که خونریزی فعال وجود ندارد، استفاده می شود و در تسریع گردش خون و تسکین درد بسیار مفید است. دمای حمام پارافین بین ۵۲ تا ۵۸ درجه سانتیگراد است. لایه های پارافین جامد تشکیل شده روی پوست مانند عایق مانع به هدر رفتن گرما می شود.
هیدروتراپی یا آب درمانی سرد و گرم
در آب درمانی سرد و گرم عقیده بر این است که استفاده متناوب از آب سرد و گرم مناسب باعث تسریع گردش خون و کاهش تورم و افزایش دامنه حرکتی محل آسیب و درمان آن می شود. آب درمانی سرد و گرم در بهبود آسیب های شدید به خصوصی پیچ خوردگیها بسیار مفید است. مدت نگهداری عضو در محیط سرد دو دقیقه و در محیط گرم ۳۰ ثانیه و در کلی تا ۱۵ دقیقه به دفعات است. دمای آب گرم کمی پایین تر از دمای بدن (۳۴ تا ۳۶/۷ درجه سانتیگراد) و شروع و پایان درمان همیشه با سرمادرمانی است.
نظر شما