استامینوفن (Acetaminophen) یکی رایج‌ترین داروهایی است که برای تسکین درد و کاهش تب استفاده می‌شود. این دارو را در اشکال مختلف می‌توان بدون نسخه از داروخانه‌ها تهیه کرد. در ادامه با خبرگزاری سلامت همراه باشید تا موارد کاربرد و عوارض جانبی این داروی محبوب بیش‌تر آشنا شوید.

استامینوفن یا پاراستامول...

استامینوفن یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) بوده که همانند دیگر داروهای متعلق به این گروه، ضد درد، ضد التهاب و تب بر است. این دارو با نام دیگر پاراستامول نیز شناخته می‌شود. استامینوفن یکی از داروهای قدیمی است و برای اولین بار در اواخر دهه هفتاد میلادی ساخته شده است.

انواع مختلف استامینوفن

این دارو در شکل‌های مختلفی وجود دارد، از جمله آن‌ها می‌توان به قرص، شیاف، آمپول، قطره، سوسپانسیون، شربت و ویال اشاره کرد. قرص‌های استامینوفن در دوزهای 325میلی‌گرم، 325 میلی‌گرم کدئین، 500 میلی گرم، 500 میلی‌گرم کدئین و ... موجود است. برای جذب سریع سریع این دارو ممکن است دکتر قطره استامینوفن را برای بیمار تجویز کند. جذب قطره این دارو بسیار سریع است، اما به دلیل طعم بسیار تلخی که دارد خیلی از افراد، مخصوصا کودکان از مصرف آن خودداری می‌کنند. در حالتی که سرعت جذب برای کودک حیاتی نباشد، پزشک عموما سوسپانسیون استامینوفن را برای او تجویز می‌کند. شیاف استامینوفن نیز جذب بسیار سریعی دارد و می‌تواند به عنوان جایگزینی برای قطره آن در نظر گرفته شود.

موارد کاربرد استامینوفن

این دارو اگر به میزان مناسب مصرف شود و در مصرف آن زیادروی نشود یکی از داروهای موثر با عوارض کم است. از کاربردهای مختلف این دارو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تسکین سردرد
• تسکین دندان‌درد
• درمان سرماخوردگی (ترکیب استامینوفن عموما در اکثر داروهای سرماخوردگی قرار دارد)
• کاهش تب
• تسکین دردهای روماتیسمی
• تسکین دردهای قاعدگی

موارد منع مصرف استامینوفن چیست؟

در صورت مصرف روزانه نوشیدنی‌های الکل‌دار توسط بیمار، استفاده از این دارو می‌تواند به کبد او آسیب برساند. افرادی که به بیماری فاویسم مبتلا هستند، بهتر است از مصرف این دارو خودداری کنند. مادران باردار و شیرده قبل از مصرف این دارو باید با پزشک خود مشورت کنند. در صورت حساسیت به استامینوفن و یا داروهای مشابه قبل از مصرف با پزشک متخصص در این مورد صحبت کنند. مصرف این دارو برای افراد دارای مشکلات کلیوی و کبدی ممکن است با عوارض همراه باشد، بنابرین مشاوره با پزشک و یا داروساز قبل از مصرف ضروری است.

عوارض جانبی کلی استامینوفن

استامینوفن همانند همه‌ی داروهای دیگر ممکن در برخی افراد با عوارض جانبی همراه باشد. موارد زیر برخی از عوارض جانبی احتمالی ناشی از مصرف انواع استامینوفن هستند:

• مشکلات تنفسی
• ورم لب‌ها
• ورم صورت
• تیرگی و کاهش حجم ادرار (در صورت مصرف زیاد)
• خستگی بیش از حد
• زردی صورت
• زردی چشم
• شکم درد شدید
• خشکی و التهاب چشم
• بروز لکه‌های قرمز روی پوست
• حالت تهوع شدید
• اسهال
• استفراغ

این نکته شایان ذکر است که موارد ذکر شده شامل همه‌ی عوارض این دارو نمی‌شوند و در صورت مشاهده علائم غیرعادی پس از مصرف به پزشک خود اطلاع دهید و اگر علائم شدید و تهدید کننده بودند فورا با اورژانس (115) تماس بگیرید.

استامینوفن کدئین برای چیست؟

کدئین یک مسکن مخدر است که برای تسکین دردهای متوسط تا شدید مورد استفاده قرار می‌گیرد. استامینوفن کدئین با فروش بیش از یک میلیارد عدد در سال پرمصرف‌ترین دارو در ایران است. در صورتی که بیمار در کنار تب و علائم سرماخوردگی، سردرد و بدن درد شدید داشته باشد، معمولا این دارو برای او تجویز می‌شود. البته خیلی از افراد در خوددرمانی برای تسکین سردردهای خفیف تا متوسط یا دردهای مختلف از این دارو استفاده می‌کنند. در حالی که استامینوفن یک داروی بسیار مفید است، در صورت استفاده نابجا و بیش از حد با عوارض بسیار جدی و مسمومیت همراه خواهد بود. در صورت تداوم درد پس از مصرف این دارو پس از سه روز حتما به دکتر متخصص مراجعه کنید.

آیا فروش قرص استامینوفن کدئین بدون نسخه آزاد است؟

این قرص در دوزهای مختلف در داروخانه‌ها موجود است. در حالی که فروش بدون نسخه استامینوفن کدئین ممنوع است، اما این قانون توسط داروخانه‌ها رعایت نمی‌شود.

نحوه مصرف

اگر استامینوفن را با نسخه پزشک مصرف می‌کنید، آن را مطابق دستورالعمل پزشک استفاده کنید. در صورت مصرف بدون نسخه و برای خوددرمانی قبل از مصرف با داروساز برای آشنایی با دوز و نوع مناسب این دارو برای مشکل و بیماری خود مشورت کنید. حتما تمام اطلاعات روی بسته و بروشور این دارو را مطالعه کنید و به موارد هشدار آن توجه کنید.

توصیه‌های مصرف

مصرف این دارو برای کودکان زیر سه سال ممنوع است و تنها با دستور و زیر نظر پزشک از آن برای کودکان استفاده کنید. بهتر است از مصرف این دارو بیش از سه روز، مگر به دستور پزشک خودداری کنید. در صورت فراموش دوز مصرفی آن را در اولین فرصت مصرف کنید، اما اگر نزدیک به زمان استفاده از دوز بعدی بود، تنها دوز مقرر شده را مصرف کرده و از مصرف دو برابر آن اجتناب کنید.

در پایان، استامینوفن مضر است یا مفید؟

مصرف به اندازه و مناسب استامینوفن درست مانند دیگر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) برای شما مفید است. این دارو معمولا با عوارض جانبی بسیار کم همراه بوده و این عوارض در موارد نادر اتفاق می‌افتند. این نکته را در نظر داشته باشیدکه مصرف بیش از اندازه این دارو، مخصوصا استامینوفن کدئین نه تنها با مشکلات جدی همراه خواهد بود، بلکه ممکن است اعتیاد آور نیز باشد، بنابرین در مصرف این دارو زیاده‌روی نکنید.  

نویسنده: معین حبیبی