شانه جدا شده
شانه جدا شده (separated shoulder) یا جابجایی آکرومیوکلاویکولار (AC) عبارت است از آسیبی که به محل اتصال ترقوه و شانه وارد می شود. این آسیب معمولا به بافت نرم یا لیگامان وارد می شود اما ممکن است شکستگی استخوان هم وجود داشته باشد. در جدای های شدید شانه لیگامان کوراکوکلاویکولار (CC) نیز آسیب می بیند. بر اساس میزان آسیب وارد شده به مفصل، دسته بندی های مختلفی برای شرح میزان آسیب وجود دارد:
- نوع یک لیگامان AC به طور نسبی پاره شده است اما لیگامان CC آسیبی ندیده است.
- نوع دو لیگامان ACبه طور کامل پاره شده است اما لیگامان CC یا آسیب ندیده است یا به طور نسبی پاره شده است. استخوان ترقوه به طور نسبی از آکرومیون جدا شده است.
- نوع سه هر دو لیگامان AC و CC به طور کامل پاره شده است و استخوان ترقوه و آکرومیون به طور کامل از هم جدا شده اند.
- نوع چهار تا شش انواع آسیب های غیر شایع می باشند که سبب پارگی عضلاتی از شانه یا گردن می گردد.
جابجایی شانه یا مفصل گلنوهمورال (GH)
جابجایی شانه زمانی اتفاق می افتد که ارتباط بین هومروس و گلنوئید ( مفصل گوی کاسه موجود در شانه) بی ثبات می شود. با شانه جدا شده آسیبی به لیگامان های ثابت کننده مفصل وارد می شود. در اغلب موارد لایه مفصلی روی استخوان گلنوئید که محلی برای اتصال لیگامان ها می باشد، پاره می گردد. در برخی موارد نیز لیگامان ممکن است از قسمت همورال آن آسیب ببیند که در این حالت به آن ضایعه HAGL (فرسایش همورال لیگامان گلنوهمورال) گفته می شود. افراد مبتلا به این عارضه اغلب دچار بی ثباتی قدامی شانه می شوند که طی آن قسمت سر هومورال به سمت جلو منتقل می شود. البته در برخی موارد نیز بی ثباتی خلفی ایجاد می شود که طی آن قسمت سر همورال به سمت خلف بدن منتقل می شود. بی ثباتی چند وجهی نیز ممکن است ایجاد شود که طی آن شانه در جهات مختلف تغییر می کند. وقتی پارگی قدامی (قدام حفره گوی و کاسه ای) لایه مفصلی استخوان گلنوئید دچار پارگی می شود به آن پارگی بنکارت می گویند. اگر پارگی در قسمت فوقانی گلنوئید باشد به آن پارگی SLAP می گویند که اغلب در ورزشکاران و شناگران دیده می شود. جابجایی قدامی رایج ترین نوع می باشد. افراد مبتلا به این عارضه ممکن احساس کنند که شانه دچار لغزش یا قفل شدگی خارج از محل عادی شده است. در برخی موارد به هنگام وقوع آسیب در مسابقات، مربی ممکن است بتوانند قسمت سر همورال به موقعیت صحیح خود برگردانند که انجام این فرآیند با نام “جا اندازی” در ارتوپدی رایج می باشد.به دلیل دردناک بودن فرآیند جااندازی، انجام آن اغلب طی بیهوشی وریدی در محیط بیمارستانی امکان پذیر می باشد. جابجایی شانه اغلب در افرادی که ورزش – حرفه ای یا عادی – انجام می دهند به وقوع می پیوندد. با این حال سایر اشکال ترومای غیرنافذ مانند سقوط از پله یا ضربه ناشی از امواج اقیانوسی نیز می تواند جابجایی شانه گردد. جابجایی خلفی ممکن است به دنبال تصادفات دوچرخه سواری، وسایل نقیه و یا اسب سواری اتفاق بیافتد. دکتر کورداسکو بیان می کند که “جابجایی شانه می تواند با اختلال تشنج نیز مرتبط باشد. وقتی که بدن تحت تشنج یا شوک الکتریکی قرار می گیرد، انقباض عضلات ممکن است سبب خروج بازو از مفصل گوی و کاسه گردد وآن را به جای عقب به سمت جلو براند.”علت بروز شانه جدا شده
شانه جدا شده زمانی اتفاق می افتد که ضربه سخت یا سقوط سبب می شود کلاویکل یا ترقوه از استخوان شانه (قسمت آکرومیون اسکاپولا) جدا گردد. شانه جدا شده اغلب ناشی از آسیب ورزشی ورزش هایی مانند فوتبال، راگبی، هاکی و کشتی می باشد و همچنین تصادف با خودرو یا سقوط نیز ممکن است سبب آسیب گردد.عوامل خطر برای بروز شانه جدا شده
تعدادی از عوامل خطر بروز شانه جدا شده عبارتند از:- شرکت در ورزش های تماسی مانند فوتبال، هاکی روی یخ و راگبی
- شرکت در ورزش های که سقوط در آنها رایج می باشد مانند اسکی سرعت، دوچرخه سواری یا ژیمناستیک
- تصادفات
- سقوط
- شانه جدا شده قبلی
جنسیت
احتمال بروز شانه جدا شده در مردان بیش از زنان می باشد.سن
این عارضه اغلب در نوجوانان و جوانان اتفاق می افتد. شاید به این دلیل که افراد جوان مشارکت بیشتری در ورزش های خشن دارند.آناتومی
عضلات شانه ای ضعیف، مفاصل گوی و کاسه ای ضعیف و لیگامان های ضعیف
علایم و نشانه های شانه جدا شده
علایم و نشانه های زیر در ارتباط با شانه جدا شده می باشد:- درد قسمت فوقانی شانه
- تورم، بریدگی یا کبودی ممکن است در قسمت بالای شانه وجود داشته باشد.
- در موارد شدید شانه جدا شده برآمدگی مشخصی در قسمت فوقانی شانه دیده می شود که ناشی از قرارگیری نادرست ترقوه (استخوان کلاویکل) بر اثر ضربه سقوط بر روی بازوی آسیب دیده می باشد.
- تندرنس یا درد در محل اتصال یا مفصل بین ترقوه و شانه احساس می شود. تندرنس در محل مفصل آکرومیوکلاویکلار به وجود می آید.
- اگر آسیب عصبی ایجاد شود، ممکن است در بازوی آسیب دیده بی حسی یا ضعف عضلانی دیده شود. در صورت بروز چنین علایمی حتما به پزشک مراجعه کنید.
- در موارد شدید محدودیت حرکتی در شانه دیده می شود.
چه زمانی باید شخص دچار عارضه شانه جدا شده به دنبال دریافت مراقبت های پزشکی باشد؟
اغلب تشخیص جدایی شدید شانه از شکستگی یکی از استخوان های شانه، آسیب روتاتور کاف، پارگی لیگامان نگهدارنده شانه یا جایجایی شانه (حالتی که طی آن قسمت فوقانی بازو (هومروس) از مفصل شانه خارج می گردد) سخت می باشد. علایم جدایی شدید شانه شامل درد شدید، کاهش میزان حرکت یا انگشتان سرد و کرخت می باشد. در برخی موارد آسیب شدید شانه ممکن است علایمی نظیر درد خفیف یا کاهش میزان حرکت بروز دهد. افراد مبتلا به آسیب شانه اغلب نیازمند معاینه پزشک و تصویربرداری اشعه ایکس می باشد. تندرنس خفیف و کبودی محدودی ممکن است در قسمت فوقانی شانه دیده شود. اگر این علایم با یخ، استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (موترین) از بین رود، احتمال ایجاد مشکلات جدی و مزمن بسیار کم است. درد شدید، انگشتان سرد یا بی حس شده، کاهش حرکت مداوم و شدید و بدشکلی شانه نشانگر آسیب جدی شانه می باشد. در صورت وجود این علایم و نشانه ها، فرد باید جهت تشخیص و درمان به مرکز اورژانس بیمارستان مراجعه کند.چه متخصصانی به درمان شانه جدا شده می پردازند؟
به طور اولیه شانه جدا شده می تواند توسط مراقبین سلامت اولیه از قبیل پزشک، اینترن یا متخصص اطفال تشخیص داده شود. همچنین یک متخصص اورژانس مستقر در مرکز اورژانس نیز می تواند در تشخیص نقش داشته باشد. به احتمال زیاد شما به یک متخصص ارتوپدی ارجاع داده خواهی شد، پزشکی که در زمینه اختلالات عضلانی-اسکلتی دارای تخصص می باشد. در صورت نیاز به جراحی، جراح ارتوپدی متخصصی خواهد بود که به ویزیت شما خواهد پرداخت. فیزیوتراپی هم ممکن است جزو روند درمانی برای شانه جدا شده باشد.شانه جدا شده چگونه تشخیص داده می شود؟
- بررسی علایم موجود و ظاهر شانه آسیب دیده
- بررسی سابقه پزشکی
- معاینات بالینی
تصویربرداری
اشعه ایکس، سونوگرافی و MRI. طی این تصویربرداری ها از بیمار خواسته می شود تا وزنه ای را در دست خود نگه دارند تا در عکس های گرفته شده، نقاط آسیب دیده بهتر مشخص گردد. پزشک بعد از معاینه می تواند میزان شدت شانه جدا شده را با استفاده از درجه بندی های رایج طبقه بندی های آسیب مفصل آکرومیوکلاویکولار مانند راکوود تخمین بزند. این درجه بندی از آسیب های نوع یک ( آسیب فقط به کشیدگی لیگامان آکرومیوکلاویکولار محدود می شود و تغییری در مفصل وجود ندارد) تا نوع شش (جدایی شدید لیگامان و جابجایی مفصل) متغیر می باشد. این طبقه بندی سبب تعیین درمان پزشکی مناسب از قبیل نیاز به جراحی می گردد و برای بیمار مدت زمان لازم جهت درمان و اثرات طولانی مدت احتمالی آن را بیان می کند.آیا درمان های خانگی خاصی برای شانه جدا شده وجود دارد؟
مشابه با سایر مشکلات استخوانی و مفصلی، اولویت اول جلوگیری از آسیب اضافی و کاهش درد با استفاده از بی حرکت سازی مفصل و استفاده از یخ می باشد.- اسلینگ شانه ای جهت بی حرکت سازی بسیار مناسب می باشد.
- به کارگیری یخ سبب کاهش تورم ناحیه می گردد. یخ سبب کاهش درد و تسریع بهبودی می گردد.
- کیسه یخ موثر خانگی را می توان با پر کردن کیسه پلاستیکی بزرگی با تکه های یخ ساخت. کیسه یخ را داخل حوله یا پارچه ای قرار دهید و سپس روی شانه قرار دهید. کیسه های یخ زده سبزیجاتی مانند لوبیا را نیز می توان به عنوان کیسه های یخی که توان هم شکلی با شانه دارند، به کار برد.
- اگر پوست به طور کامل بی حس گردد یا احساس سوزش ایجاد گردد، باید کیسه یخ را برداشت. بعد از 10 تا 15 دقیقه و گرم شدن پوست، کیسه یخ مجدد استعمال می شود.
- یخ باید هر ساعت به میزان 15 تا 20 دقیقه یا به میزان تحمل فرد استفاده شود.
- در اغلب جدای های شانه، یخ باید 48 ساعت اول استفاده شود.
- استامینوفن ( تیلونل) یا ایبوپروفن (موترین) یا داروهای مشابه را می توان جهت جلوگیری از درد یا تورم استفاده کرد.
درمان شانه جدا شده چیست؟
- یخ درمان مهمی برای اغلب آسیب های حاد بافت نرم می باشد.
- اسلینگ ابزاری کمک کننده برای چند روز اول بروز آسیب می باشد چون به تحمل وزن بازو کمک می کند و حرکت را محدود می کند. پزشک ممکن است به محض اتمام درد، تعدادی تمرین ورزشی مثل کشش و کار با وزنه های سبک را توصیه کند.
- داروهای بدون نسخه ممکن است تجویز شود.
- به محض توقف درد ممکن است فیزیوتراپی آغاز گردد. لازم به ذکر است که تمرینات بازتوانی بعد از چندین جلسه ویزیت توصیه می شود.
- پارگی کامل لیگامان آکرومیوکلاویکولار ممکن است به ترمیم جراحی نیاز داشته باشد. جراحی می تواند به روش باز یا آرتروسکوپی ( با استفاده از برش و دوربینی کوچک )
- پروسیجر Weavver Dunn مداخله جراحی قابل استفاده برای آسیب های شدید جدایی لیگامان آکرومیوکلاویکولار می باشد.
درمان های غیر جراحی شانه جدا شده
درمان های غیر جراحی مانند اسلینگ، کیسه های یخ و دارو اغلب می تواند به کنترل درد کمک کند. به ندرت ممکن است پزشک از حمایت های پیچیده جهت کاهش حرکت و درد مفصل آکرومیوکلاویکولار استفاده کند. اغلب افراد مبتلا به این آسیب علی رغم وجود بدشکلی یا تورم دائمی و چشمگیر، عملکرد نسبی و نزدیک به کامل مفصل خود را باز می یابند. در برخی افراد علی رغم وجود بدشکلی خفیف، درد در ناحیه مفصل آکرومیوکلاویکولار ادامه می یابد. که علل آن عبارتند از:- تماس غیرطبیعی بین استخوانی حین حرکت مفصل
- بروز آرتروز
- آسیب به قطعات شبه دیسک موجود در انتهاهای استخوان های موجود در این مفصل
درمان های جراحی شانه جدا شده
جراحی زمانی کاربرد دارد که درد ممتد یا بدشکلی شدید وجود داشته باشد. توصیه جراح ممکن است مبنی بر این باشد که انتهای استخوان ترقوه برداشته شود تا از سایش آن به قسمت شانه ای کتف (آکرومیون) جلوگیری شود. در صورتی که بدشکلی چشمگیری وجود داشته باشد، بازسازی لیگامان ها جهت اتصال به قسمت تحتانی ترقوه کمک کننده خواهد بود. این نوع از جراحی حتی برای مواردی به کار می رود که عارضه به تازگی ایجاد شده است. این جراحی ها می تواند به صورت باز یا آرتروسکوپی انجام شود. گاهی اوقات از پلیت ها جهت کمک به درمان شانه جدا شده استفاده می شود که بعد از بهبودی کامل مکن است آن را خارج کنند. در هر صورت درمانی، جراحی و یا روش سنتی، برای بازگشت حرکت، قدرت و انعطاف شانه تمرینات بازتوانی نیاز می باشد.پیگیری لازم جهت شانه جدا شده
پزشک ممکن است توصیه هایی مبنی پیگیری داشته باشد و شاید هیچ نیازی به مراقبت های پیگیری وجود نداشته باشد. موارد پیگیری شامل انجام فیزیوتراپی یا مشاوره های ارتوپدی می باشد.آیا من به جراحی نیازمندم؟
بسته به شدت جدایی مفصل، ممکن است نیاز به عمل جراحی ضروری باشد. جراحی همچنین گزینه ای برای آن دسته از جدایی های مفصل AC است که به خوبی با درمان های غیر جراحی بهبود نیافته است. برای تثبیت مفصل AC جدا شده، می توان انواع روشهای جراحی را در نظر گرفت که تمام این موارد بطور جداگانه توسط جراح برای شما شرح داده خواهد شد. امروزه در روشهای معمول تکنیک های جراحی بازسازی از پیچ یا حلقه بخیه استفاده می شود و در بعضی موارد از لیگامان مصنوعی استفاده می شود. مطالعات متعددی بررسی کرده اند که پس از آسیب، در مفاصل AC چه اتفاقاتی می افتد. به نظر می رسد بسیاری از افراد، خواه این مفصل را جراحی کرده اند یا نه، در آینده نیاز به یک عمل دارند. مفصل مجروح سریعتر از حد طبیعی تخریب می شود. با گذشت زمان آن مفصل دچار التهاب و دردناکی می شود. این روند جهت توسعه ممکن است سالها طول بکشد اما گاهی اوقات طی یک یا دو سال اتفاق می افتد.بعد از جراحی و بازتوانی
اگر نیازی به جراحی نباشد به دنبال برنامه های تقویتی، ورزش های افزایش دامنه حرکتی انجام می شود. برای بهبودی کامل جدایی های نوع دو به شش هفته و برای جدایی های نوع سه حدود دوازده هفته زمان نیاز می باشد. افراد می توانند هر حرکتی که قادر به تحمل آن باشد انجام دهند اگر چه خطر بدتر شدن وضعیت وجود دارد. بعد از عمل، جراح ممکن است از فرد بخواهد که چند روز برای حمایت و محافظت از شانه از اسلینگ استفاده کند. احتمالاً فرد فیزیوتراپ برنامه بهبودی شما را هدایت می کند. فیزیوتراپیست ها معمولاً قبل از شروع تمرینات حرکتی، چهار هفته صبر می کنند. برای شروع معمولا از تمرینات انفعالی استفاده می شود که سبب حرکت مفصل شانه و استراحت عضلات آن می گردد. فیزیوتراپیست به آرامی مفصل را حرکت می دهد و به تدریج یازو را کشش می دهد. انجام حرکات انفعالی جهت انجام در خانه به شما آموزش داده می شود. تمرینات فعال شش یا هشت هفته بعد از جراحی و هنگامی که لیگامان ها ترمیم شوند، آغاز می شود. تمرینات فعال افزایش دامنه حرکتی سبب برگشت حرکت شانه از طریق قدرت عضلانی می گردد. حرکات ابتدایی با انجام تمرینات سبک ایزومتریک آغاز می گردد و به تدریج حرکات فعال تقویت کننده افزایش می یابد. بهبودی کامل از جراحی شانه نیازمند گذر زمان می باشد پس نیازمند صبوری و انجام برنامه درمانی فیزیوتراپی است.ورزش های شانه جدا شده
ورزش های شانه جدا شده سبب کاهش درد و تورم بعد از آسیب می گردد. همچنین سبب تقویت عضلانه شانه ای و بازو می گردد. در صورت احساس درد، ادامه ورزش را متوقف کنید.- حرکت پاندولی به یک میز تکیه دهید. بازوی سالم خود را در لبه بیرونی میز قرار دهید. بازوی آسیب دیده خود را به آرامی به جلو و عقب، کنار به کنار و دایره وار بچرخانید. در هر جهت 20 بار تکرار کنید. با انجام ورزش منظم، دامنه چرخش را افزایش دهید.
- حرکت شراگ دست های خود را چسبیده به خود نگه دارید. شانه های خود را تا گوش خود بلند کنید و 1 ثانیه نگه دارید. سپس شانه های خود را به عقب بکشید و کتف های خود را به هم بچسبانید. به مدت 1 ثانیه نگه دارید. شانه های خود را آرام کنید و این کار را 20 بار تکرار کنید.
- حرکت پانچ به پشت دراز بکشید و بازوهای خود را به سمت سقف دراز کنید. بدون خم کردن آرنج، شانه های خود را از روی زمین بلند کنید. شانه های خود را به سمت زمین پایین بیاورید. این کار را 30 بار تکرار کنید.
- چرخش به سمت داخل به پشت روی زمین دراز بکشید و بازوی آسیب دیده خود را در پهلوی خود نگه دارید. آرنج خود را به صورت 90 درجه خم کنید تا دستان شما به سمت سقف قرار گیرد. وزنه یک یا دو پوندی را در دست بگیرید. بازوی خود را به سمت پایین آورید و سپس به همان حالت قبلی باز گردانید. بازو را به خود بچسبانید و ساعد خود را به صورت 90 درجه نگه دارید و این تمرین را 20 بار تکرار کنید.
- چرخش به سمت خارج این ورزش مشابه تمرین چرخش به سمت داخل می باشد اما در جهت مخالف انجام می شود. به پهلوی قسمت سالم خود دراز بکشید. آرنج خود را به صورت 90 درجه خم کنید تا اگر چیزی در دستان شما قرار بگیرد، به سمت جلو باشد. وزنه یک یا دو پوندی را در دست بگیرید. به آرامی بازوی خود را به حالت اصلی باز گردانید. بازو را به خود بچسبانید و ساعد خود را به صورت 90 درجه نگه دارید و این تمرین را 20 بار تکرار کنید.
حرکت اول: چرخش شانه
- ایستاده یا نشسته پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کنید.
- شانه خود را به سمت بالا، عقب و پایین بچرخانید.
- این حرکت دو تا چهار بار تکرار کنید.
حرکت دوم: چرخش گردن
- به طور مستقیم بایستید یا بنشینید، سر خود را به یک طرف بچرخانید و برای 15 تا 30 ثانیه نگه دارید.
- سرتان را به طرف دیگر بچرخانید و برای 15 تا 30 ثانیه نگه دارید.
- این حرکت را برای دو تا چهار بار تکرار کنید.
حرکت سوم: انقباض کتف ها
- در حالی که دست هایتان به کنارتان چسبیده است، کتف های خود را به هم نزدیک کنید.
- همین حالت را برای 6 ثانیه حفظ کنید سپس برای 8 تا 12 ثانیه تکرار کنید.
حرکت چهارم: کشش شانه ها
- درحالی که ایستاده اید میله ای نازک را محکم در پشت تان بگیرید.
- دست ها باید هم عرض شانه ها قرار بگیرد سپس کف دستها از بدن دور شود.
- تا جایی که می توانید میله را از بدن خود دور کنید.
- میله را در همین حالت برای 6 ثانیه حفظ کنید و سپس برای 8 تا 12 بار تکرار کنید.
چه زمانی مراجعه به پزشک نیاز می باشد؟
- به هنگام ورزش درد و تورم شما افزایش می یابد.
- وجود درد به هنگام استراحت
- وجود احساس ضعف فراوان در بازو یا دست
- وجود حس کرختی یا سوزش در بازو یا دست
- وجود سوالاتی درباره تمرینات توصیه شده جدایی جهت شانه
رضایت از مراقبت
شما حق کمک به برنامه مراقبتی خود را دارا می باشید. آگاهی لازم را درباره وضعیت سلامتی خود و نحوه درمان آن کسب کنید. درباره گزینه های درمانی خود با پزشک صحبت کنید تا برنامه مناسب برای شما را پیشنهاد کند. شما همیشه حق خودداری از درمان را دارا می باشید. اطلاعات ذکر شده تنها محتوای آموزشی و کمکی می باشد و توصیه های پزشکی جهت وضعیت های فردی و خاص نمی باشد. قبل از بکار بردن برنامه درمانی خود مشاوره ای با پزشک، پرستار یا داروساز خود داشته باشید تا از ایمنی و موثر بودن آن اطمینان حاصل کنید.چه زمانی شانه جابجا یا جدا شده بهبود می یابد؟
سرعت بهبودی به میزان آسیب وارد شده به شانه بستگی دارد. شانه جدا شده ممکن است طی 6 هفته بهبود یابد در حالی که بهبودی شانه جابجا شده به مدت زمان بیشتری بین 3 تا 12 هفته نیاز دارد. به دلیل بهبودی افراد با سرعت های متفاوت، زمان های اعلام شده تخمینی می باشد. برخس علایم مانند سفتی مکن است زمان زیادی وجود داشته باشد. شانه جدا شده ممکن است برآمدگی بزرگ ولی بدون دردی بر روی شانه شما باقی بگذارد. به محض رفع علایم حاد ممکن است پزشک توصیه هایی برای شروع بازتوانی داشته باشد. این تمرینات سبب تقویت قدرت عضلانی شانه و نرمش آن می گردند که هر دوی این نتایج سبب کاهش احتمال آسیب های شانه می گردد. تمرینات بازتوانی با حرکات کششی آرام آغاز می گردد و با افزایش بهبودی، شدیدتر می گردد ولی هیچگاه تمرینات خود را بدون مشورت پزشک آغاز نکنید. در انجام هیچ کاری عجله نکنید و به تدریج فعالیت های ورزشی خود را آغاز کنید. اگر بیسبال بازی می کنید، با پرتاب توپ آغاز کنید و تا زمان پرتاب سرعتی به تمرین خود ادامه دهید. افرادی که بازی های فیزیکی انجام می دهند به دقت بیشتری نیازمند هستند.به سطح فعالیت جسمانی قبلی خود برنگردید مگر اینکه:
- بتوانید بازوی آسیب دیده خود را همانند بازوی سالم حرکت دهید.
- بازوی آسیب دیده قدرتی برابر با بازوی سالم داشته باشد.