رژیم کتوژنیک

در رژیم کتوژنیک (ketogenic diet) فرد موادی با قند بسیار پایین، پروتئین لازم و کافی برای رشد و چربی بالا مصرف می‌کند. در واقع نظریه پشت این رژیم غذایی، ایجاد حالت روزه داری یا ورزش سخت برای بدن بدون تاثیر منفی بر رشد بدن است. این کاهش کربوهیدرات بدن شما را به یک وضعیت متابولیکی به نام کتوسیس تبدیل می کند. هنگامی که این اتفاق می افتد، بدن شما فوق العاده برای سوختن چربی برای تولید انرژی کار می کند ؛ همچنین در کبد، چربی را به کتون تبدیل می کند که می تواند انرژی را برای مغز فراهم کند. این رژیم ها می تواند باعث کاهش شدید قند خون و انسولین شود همراه با افزایش کتون ها، مزایای سلامتی فراوانی دارد.

انواع مختلف رژیم های کتوژنیک

• رژیم استاندارد کتوژنیک (SKD): این یک رژیم حاوی کربوهیدرات بسیار کم، پروتئین متوسط ​​و چربی بالا است. به طور معمول حاوی 75٪ چربی، %20 و پروتئین و %5 کربوهیدرات است.
• رژیم کتوژنیک سیکلی (CKD): این رژیم شامل دوره هایی از کربوهیدرات بالاتر، مانند میزان کربوهیدرات 5 روز کتوژنیک را در 2 روز دریافت کرد.
• رژیم غذایی هدفمند کتوژنیک (TKD): این رژیم غذایی شما را قادر به اضافه کردن کربوهیدرات در کنار تمرینات می کند.
• رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا: این یک رژیم مشابه استاندارد کتوژنیک است، اما پروتئین بیشتری دارد. این نسبت غالبا 60% چربی، پروتئین %35 و 5% و کربوهیدرات است.

مزایای استفاده از این رژیم غذایی

کمک به ایجاد کاهش وزن

کار تبدیل چربی به انرژی نیازمند زمان بیشتری نسبت به تبدیل کربن به انرژی می‌باشد و همین مسئله می‌تواند در کاهش وزن موثر واقع شود و از آنجایی که این رژیم حاوی مقادیر پروتئین بالایی است، باعث خواهد شد که شما دچار احساس گرسنگی نشوید. محققان بر اساس 13 مدل آزمایش انجام شده در رابطه با تاثیرات رژیم کتوژنیک بر روی لاغری متوجه نتایج بسیار مثبت آن در 5 مورد شده‌اند.

آکنه را کاهش خواهد داد

ایجاد آکنه در بدن افراد مختلف می‌تواند به دلایل گوناگونی باشد که یکی از آن‌ها مربوط به رژیم غذایی و قند خون است، مصرف رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات می‌تواند موجب ایجاد تغییراتی در باکتری‌های روده و همچنین میزان قند موجود در خون گردد که تمامی آن‌ها می‌توانند بر روی سلامت پوست اثرگذار باشند، بنابراین با کاهش مصرف کربوهیدرات جای هیچگونه تعجبی نیست که اگر یک رژیم کتوژنیک بتواند موارد مربوط به آکنه را کاهش دهد.

کاهش خطر ابتلا به سرطان

دانشمندان به تازگی رژیم کتوژنیک را مورد آزمایش‌های دقیقی قرار داده‌اند، موضوع آزمایش تاثیرات این رژیم غذایی بر روی روند درمان سرطان و یا پیشگیری آن بوده است. بر اساس یکی از مطالعات صورت گرفته مشخص شده است که رژیم کتوژنیک می‌تواند به عنوان یک مکمل درمانی برای بیماران در معرض شیمی درمانی و اشعه ایکس به حساب آید، دلیل آن هم فشار اکسیداتیوی بیشتری بوده که بر روی سلول‌های سرطانی به نسبت سلول‌های طبیعی وارد خواهد کرد. یکی دیگر از نظریه‌های موجود نشان می‌دهد که چون رژیم کتوژنیک قند خون را در افراد مختلف کاهش خواهد داد بنابراین می‌تواند عوارض انسولین را نیز به پایین‌ترین حد بکشاند، ماده‌ای که احتمالا همراه با سرطان خواهد بود.

بهبود سلامت قلب

هنگامی که افراد از رژیم کتوژنیک در سالم‌ترین وضعیت آن بهره می‌گیرند، بر اساس آزمایش‌های صورت گرفته می‌توان اظهار داشت که کلسترول نیز با کاهش مواجه خواهد شد. یکی دیگر از مطالعات صورت گرفته توسط دانشمندان به خوبی حکایت از آن دارد که افراد دارای رژیم غذایی کتوژنیک از مقادیر بالای کلسترول خوب یا همان HDL بهره‌مندند و به دنبال آن سطح کلسترول بد یا همان LDL خونشان با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شده است.

حفاظت از عملکرد مغز

بهتر است بدانید که در رابطه با رژیم غذایی کتوژنیک و ارتباط آن با عملکرد مغز به آزمایش‌های بیشتری نیاز است. برخی تحقیقات صورت گرفته به خوبی نشان داده‌اند که رژیم غذایی کتوژنیک مزایای بسیار زیادی در رابطه با پیشگیری و یا درمان بیماری پارکینسون، آلزایمر و حتی اختلالات خواب خواهد داشت، یکی دیگر از تحقیقات نیز بیانگر افزایش هوشیاری و عملکرد شناختی کودکانی بود که از رژیم کتوژنیک استفاده می‌کردند.

کاهش تشنج‌ها

اینگونه تصور می‌گردد که ترکیب چربی، پروتئین و کربوهیدرات می‌تواند موجب ایجاد تغییراتی در ساختار بدن شود، این مسئله در ادامه کتوز را شکل خواهد داد. افرادی که مبتلا به بیماری‌هایی همچون صرع هستند می‌توانند با استفاده از رژیم کتوژنیک تشنج‌ها را کاهش دهند، البته برای تایید این موضوع باید تحقیقات بیشتری صورت گیرد.

بهبود زنان مبتلا به PCOS

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک نوع اختلال غدد درون‌ریز بوده که می‌تواند موجب تخریب کیست شود، استفاده از یک رژیم غذایی حاوی کربوهیدرات بالا قادر است تاثیرات منفی بر روی این دسته از زنان و مشکل سندرم تخمدان پلی کیستیک داشته باشد. هنوز مطالعات بالینی در رابطه با رژیم کتوژنیک و PCOS وجود ندارد اما مشاهدات صورت گرفته بر روی 5 زن که به مدت 24 هفته انجام شد، نتایج زیر را مشخص نموده است:

• افزایش میزان کاهش وزن
• برقراری تعادل هورمونی
• وضعیت هورمون‌های LH و FSH بهبود پیدا کرده است
• بهبود وضعیت انسولین در ناشتا

بهتر است بدانید که در رابطه با هر کدام از موارد ذکر شده کماکان باید آزمایش‌های بیشتری انجام شود تا بتوان نتایج را با قاطعیت اعلام کرد.  

خطرات و عوارض احتمالی

با اینکه رژیم کتوژنیک یکی از بهترین رژیم‌های غذایی موجود در جهان به حساب می‌آید و تاثیراتی همچون کاهش وزن سریع را به دنبال خواهد داشت اما باید توجه داشته باشید که این رژیم غذایی در طولانی‌مدت می‌تواند عواقب ناگواری برای سلامت شما ایجاد نماید. برخی از این موارد عبارتند از:

• تشکیل سنگ کلیه
• اسیدوز (وجود سطح بالایی از اسید در خون)
• کاهش شدید وزن و یا انحطاط عضلانی

عوارض این رژیم در دو مرحله بوده که یک مرحله آن مربوط به علائم آنی می‌باشد، یعنی در کوتاه‌مدت خودشان را نشان خواهند داد، از جمله:

• یبوست
• تنش
• میزان قند خون پایین

بهتر است بدانید که منبع اصلی انرژی مغز و بدن شما از گلوکز می‌آید و به همین دلیل حذف شدید کربوهیدرات روشی پایدار برای رسیدن به سلامتی محسوب نمی‌شود و برعکس، می‌تواند مشکلات بسیار جدی را نیز برایتان به وجود آورد، بنابراین در این زمینه باید با پزشک تغذیه مشورت‌های لازم را انجام دهید تا بتوانید در روشی کاملا حساب‌شده و دقیق، بدون رساندن کوچکترین آسیبی به خود کار را به انجام برسانید.