به گزارش گروه بهداشت و درمان خبرگزاری سلامت به نقل از روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی،  دکتر محمد حسین خوشنویسان با اشاره به تاریخچه روز دندانپزشک و علت نامگذاری آن اظهار کرد: از اولین روزهای پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، طرحی با هدف تربیت بهداشت کاران دهان ودندان به تصویب مجلس شوراي اسلامي رسید که بر اساس آن افراد داوطلب بومي آموزش های لازم را دریافت و با مدرک فوق دیپلم به مناطق مختلف، علی الخصوص مناطق محروم و روستايي كشور اعزام شدند.

وی ادامه داد: طرح تربیت بهداشت کاران دهان ودندان برای پیشگیری از بیماری های دهان و دندان و رفع نیاز مردم خصوصا در مناطق محروم اجرا شد.

مدیر گروه سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی  با بیان این که اختصاص اين روز در تقویم به نام روز دندانپزشک در سال ۱۳۶۰ به تصویب هييت دولت رسید، خاطرنشان کرد: بر اساس اين مصوبه روز ٢٣ فروردين و سپس آخرین هفته فروردین ماه به عنوان روز دندانپزشك و هفته سلامت دهان نامگذاری شد.

 دکتر خوشنویسان با بیان این که تا قبل از انقلاب اسلامی، تنها ٥ دانشکده دندانپزشکی در ایران فعاليت داشتند افزود: این مراکز بطور كاملا محدود نسبت به تربیت دندان پزشک عمومي و متخصص اقدام مي كردند كه به هیچ عنوان پاسخگوی نیاز های کشور نبود. به تدريج تعداد دانشكده هاي دندانپزشكي و رشته‌های تخصصی نيز  افزايش يافت. به نحوي كه امروزه بيش از ٤٠ دانشكده دندانپزشكي و بیش از ۱۱ رشته تخصصي در كشور فعال مي باشند. هم اکنون دانشكده هاي  دندانپزشکی زیر نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دندانپزشکان برجسته ای را تربیت می کنند.

وضعیت نامطلوب سلامت دهان و دندان ایران

وی وضعیت سلامت دهان و دندان ایران با استناد آمار را مورد ارزیابی قرار داد و افزود: با وجود تمام اقدامات انجام شده برای افزایش دندانپزشك، هنوز سلامت دهان و دندان در كليه گروه‌های سنی نه تنها وضعیت مطلوبی ندارد بلكه در وضعيت اپيدمي مي باشد.

 عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان این که پیمایش سراسری سلامت دهان ودندان در سال ۱۳۹۱ توسط وزارت بهداشت و با همکاری مرکز تحقیقات دندانپزشکی پیشگیری که یکی از مراکز تحقیقاتی پژوهشکده علوم دندانپزشکی شهید بهشتی مي باشد، ٥ گروه سني پيشنهادي سازمان بهداشت جهاني را مورد ارزيابي قرار داد تا امكان اجراي طرح هاي ملي سلامت دهان بر اساس آمار هاي بومي ميسر گردد.

دکتر خوشنویسان با بیان اینکه در این مطالعه بيش از ۴۴ هزار نمونه از ۵ گروه سنی پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی (۶ - ۵ سال، ۱۲، ۱۵، ۳۵ تا ۴۴ و ۶۵ تا ۷۴ سال) از کل کشور شرکت کردند، افزود: از این تعداد ۴۶ درصد آقايان و ۵۴ درصد خانمها از كليه استانها اعم از مناطق شهري و روستايي مورد پایش قرار گرفتند.

 وضعیت بهداشت دهان و دندان کودکان زیر شش سال نامطلوب است

مدیر گروه سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی دانشگاه  علوم پزشکی شهید بهشتی  ضمن ارزیابی وضعیت بهداشت دهان و دندان کودکان خاطرنشان کرد: برمبنای نتیجه پیمایش سال ۹۰-۹۱ مشخص شد، وضعیت بهداشت دهان و دندان کودکان ٥-٦ساله بسیار نامطلوب است، به شکلی که بیش از ۸۰ درصد این گروه سنی به طور متوسط داراي ٥ دندان  پوسیده مي باشند.

وی  با اشاره به این که طبق يافته هاي پیمایش کشوری، وضعيت سلامت دهان بر اساس شاخص dmftكه نشاندهنده ميانگين تعداد دندانهاي شيري پوسیده، کشیده شده و پر شده کودکان شش ساله کشور مي باشد برابر ٥/١٦ است، گفت: با توجه به اينكه بيش از ٨٥ درصد اين شاخص مربوط به تعداد دندانهاي پوسيده است، گفت به طور متوسط هر کودک ۶ ساله در بدو ورود به مدرسه داراي ۵ دندان شيري پوسیده مي باشد.

 دکتر خوشنویسان تاکید کرد: تنها حدود ۱۲ درصد از کودکان گروه سنی پنج تا شش ساله فاقد پوسیدگی دنداني هستند، به این معنی که بیش از ۸۷ درصد کودکان ایرانی دارای پوسیدگی دندان مي باشند، يعني این معضل به یک اپیدمی در بین کودکان كشور مبدل شده است.

وی عدم رسیدگی و مراقبت روزانه از دندان ها را مهمترین چالش پیش روی سلامت دهان و دندان کودکان کشور ذکر کرد و توضیح داد: بیماری پوسیدگی دندان یک بیماری عفونی است كه فاكتورهاي متعددي در بروز آن دخالت دارند ولي کاملا قابل پیشگیری می باشد چرا که میکروب ها عامل اصلی بروز بیماری هستند، بنابراین اگر چنانچه فضای دهان و دندان ها را پاکیزه نگه داریم و میکروب ها را کنترل کنیم، قطعا می توانیم پوسیدگی را از محیط دهان و دندان به طور کلی از بین ببریم.

وی شاخص DMFTیا سلامت دهان مربوط به دندان های دايمي کودکان ۱۲ ساله کشور را بر اساس يافته هاي پيمايش كشوري به طور متوسط ٢/٠٩ اعلام کرد و تصریح کرد: رويش دندانهای دائمی از سن ۶ سالگی در دهان شروع شده و تا سن ۱۲ سالگی رويش اين دندانها كامل مي شود. لذا  با توجه به مراقبت بهتر، طبیعی است که این شاخص پایین تر از شاخص دندانهاي شيري باشد.

دکتر خوشنویسان ضمن اشاره به شاخص وضعيت سلامت دهان کودکان ۱۲ ساله ایرانی افزود: بر اساس آمار ذكر شده فوق، هر کودک ۱۲ ساله ايراني داراي دو دندان پوسیده مي باشد. البته حدود ۲۷/۴ درصد از کودکان اين گروه سني کاملا فاقد پوسیدگی دندان مي باشند. ولی نكته بسيار مهم  اینجاست که بعد از گذشت فقط سه سال زمانی که اين کودکان ۱۲ ساله به سن ۱۵ سالگی مي رسند ۲۷ درصد از دندان های سالم آنها دچار پوسیدگي مي شود و فقط ٠/٤ درصد از كودكان اين گروه در سن ١٥ سالگي بدون پوسيدگي باقي مي مانند!

ارتباط سن با افزایش تعداد دندان های پوسیده

 عضو هیئت علمی دانشگاه، پوسیدگی دندانی را بیماری پیشرونده دانست و ادامه داد: به هر میزان که سن بالاتر می رود به دليل عدم انجام مراقبت هاي لازم، تعداد دندان های پوسیده نیز بیشتر می شود.

وی اهمیت مراقبت از سلامت دندان ها را یادآور شد وتاکید کرد: بالا رفتن سن و درادامه افزایش روند پوسیدگی و تخریب دندان ها می تواند منجر به کشیدن و از دست دادن دندان ها شود.

دکتر خوشنویسان با اشاره به این که یکی از مهمترین شاخص های ارزیابی سلامت دهان و دندان ابتلا به بیماری های لثه است، توضیح داد: مشکلات مربوط به لثه نیز از جمله بیماری های پیشرونده محسوب می شوند، این بیماری در عین این که در سنین پایین تر درصد ابتلای کمتری دارد ولی پس از سن ١٥ سالگي شیوع آن با افزايش سن بالا تر مي رود.

عضو هیئت علمی دانشگاه یکی از مهمترین دلایل از بین رفتن دندان ها در افراد سالمند را ابتلا به بیماری های لثه دانست و تاکید کرد: این بیماری نیز یک بیماری عفونی محسوب می شود که عامل اصلی آن میکروب ها و عدم توجه به پاکیزه نگه داشتن فضای دهان و سطوح بين دنداني است.

دکتر خوشنویسان ارتباط افزایش سن‌ با مراقبت از دندان‌ها را مورد توجه قرار داد و افزود: توجه به تمیز نگه داشتن فضای دهان و دندان در تمام سنين بايستي به دقت رعايت شود.

اگر از دندان‌هايمان خوب مراقبت كنيم، دندان‌ها براي تمام طول زندگی سالم می‌مانند

 مدیر گروه سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی دانشگاه  با بیان این که تصورعادی بودن از دست دادن دندان‌ها درسنین بالا تصوری غلط و رایج است خاطرنشان کرد: این تصور از ديدگاه علمي صحيح نیست، چرا که اگر به درستی از دندان‌ها مراقبت شود، دندان‌ها در تمام طول زندگی سالم می‌ مانند و نقش خود را در عمل تغذيه، صحبت كردن، زيبايي و غيره به خوبي انجام مي دهند. بنابراین مراقبت های روزانه باید به خوبي انجام شود تا این مشکل بروز نکند.

دکتر خوشنویسان تاکید کرد: مهمترین مسله این است که پوسیدگی دندان و بیماری های مربوط به لثه ها می تواند باعث از بین رفتن دندان ها شود و نکته مهم اینجاست که به همين دليل در کشور ما بیش از ۵۲ درصد از افراد بالای ۶۵ سال کاملا همه دندان های خود را از دست داده اند.

عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به این که حفظ بهداشت دهان ودندان باعث می‌شود تا به راحتی غذا بخوريم و كيفيت زندگی بهتری داشته باشيم، خاطرنشان کرد: دندان های سالم باعث می شوند كه ما بتوانيم از گروه هاي مختلف غذايي مخصوصا ميوه و سبزيجات و منابع پروتييني كه براي بدن لازم و ضروی است، استفاده كنيم.

 وی ادامه داد: بیماری های مربوط به دهان و دندان فقط محدود به محيط دهان نبوده و عوارض آنها ارتباط مستقیمی با بیماری های سیستمیک دارند چراکه بیماری های لثه بیماری عفوني هستند و فاکتورهای التهابی دراین بیماری ها می تواند باعث بروز و يا تشدید بیماری های سيستميك مثل دیابت، بیماری های گوارشی، ريوي كليوي، قلبی، سكته مغزي و یا بروز عوارضي در دوران بارداری مثل تولد نوزاد نارس و یا کم وزن شود.

دکترخوشنویسان گفت: باید دقت کنیم اگر مراقبت هاي روزانه را به درستی و منظم انجام دهیم می توانیم از بروز و تشدید بسیاری از بیماری های سیستمیک جلوگیری نموده و تخت ها ی بیمارستانی را خالی کنیم.

وی با تاکید بر این که بروزمشکلات التهاب لثه و پخش فاكتورهاي التهابي در بدن می تواند خطر ابتلا به عفونت ثانوي اعم از ميكروبي يا ويروسي را نيز هموار سازد، افزود: میکروب ها و فاکتورهای التهابی می توانند از نسج لثه ملتهب داخل دهان وارد جریان خون شده و آثار زیانباری ایجاد کنند، این اثرات مخرب در كليه نقاط بدن مخصوصا قلب و ریه  بیش از ساير دستگاههاي بدن خودنمایی می کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه ارتباط بین بیماری لثه و عفونت های کشنده در کرونا را مورد توجه قرار داد و افزود: اگر چنانچه هر میکروب و یا ویروس دیگری هم نظیر کرونا از طریق محیط دهان و لثه وارد جریان خون شود می تواند از همین مکانیسم استفاده کرده و از طریق گردش خون  وارد ارگان های مختلف بدن شود.

مسواک زدن چه زمانی مناسب است؛ صبح یا شب؟

 دکتر خوشنویسان تمیزنگه داشتن محیط دهان و دندان را یکی از ضروریات تضمین سلامت بدن دانست و گفت: اولین نکته برای داشتن دندان های سالم استفاده از مسواک به صورت منظم و حداقل دوبار در روز است. وی افزود: مسواک کردن دندان ها حداقل دو بار در روز، شب قبل از خواب و صبح بعد از صرف صبحانه به مدت دو دقیقه در هر نوبت ضروری است. همچنين استفاده از نخ دندان بعد از مسواك شب براي تميز كردن سطوح بين دنداني لازم مي باشد.

وی عنوان كرد: در شرايط عادي، اگر فردی روزی دو بار یعنی صبح و شب به طور صحيح مسواک بزند می‌تواند از بروز پوسیدگی دندان كاملا جلوگيري كند.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادامه داد: در هنگام شب ترشح بزاق كم و حتی متوقف می‌شود و میكروب های دهان از مواد غذایی موجود در بين دندان تغذیه می‌كنند. اين ميكروبها ضمن تكثير تصاعدي، با جمعيتي ميلياردي با تخمير قندها اسيد توليد مي‌ كنند. تكرار پروسه تخمير و توليد اسيد  ميتواند مینای دندان را تخریب كند كه در صورت عدم مراقبت و استمرار تخريب مينا، پوسيدگي دندان بوجود مي آيد.

مدیر گروه سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی دانشگاه  ضمن تاكيد بر استفاده روزانه از مسواک، اضافه كرد: مسواك زدن شب قبل از خواب، باعث جلوگيري از تخریب دندان ها مي شود؛ ضمنا مسواك صبح بعد از صرف صبحانه كمك به بازسازي ميناي دندان مي كند. همچنين وي افزود: بعد از صرف صبحانه زمينه بازسازي ميناي دندان فراهم مي شود.  به اين ترتيب كه ترشح بزاق دهان بعد از صرف صبحانه ادامه دارد و حتی افزایش می یابد. در اين زمان املاح از بزاق دهان به سطح مينا منتقل شده و در حضور فلورايد موجود در محيط دهان، جذب بافت ميناي دندان شده و آنرا تقويت و باز سازي مي كند. به اين ترتيب با مسواك شب از تخريب دندانها جلوگيري مي كنيم و با مسواك صبح ميناي محافظ دندان را تقويت يا بازسازي كنبم. به اين ترتيب ميتوانيم براي هميشه از داشتن دندانهاي سالم و زيبا لذت ببريم.

کاهش مصرف مواد قندی، مراجعه منظم سالانه براي بالغين و مراجعه شش ماهه براي كودكان، به دندانپزشک و استفاده از نخ دندان و دهانشویه از دیگر مواردی بود که عضو هیئت علمی دانشگاه با هدف کاهش مشکلات دهان و دندان به آن اشاره کرد و گفت: هر فردی که روزی دوبار از مسواک استفاده می کند باید سالی یکبارهم برای جرم گیری دندان ها به دندانپزشک مراجعه کند.

مراقبت از سلامت دندان های کودکان بر عهده والدین است

وی در بخش دیگری به بیان این نكته پرداخت كه مراقبت از دندانها بايستي از زمان رويش آنها در دهان آغاز شود و تمیز نگه داشتن محیط دهان و دندان کودکان تا سن سه سالگي بر عهده والدین است توضیح داد: لثه و دندانهاي شيري کودکان را بعد از هر نوبت شیردهی با گاز استریل مرطوب پاک کنید و از سن یکسالگی با استفاده از مسواک انگشتی و بدون خمیردندان، دندان های كودكان را تمیز كنيد.

دکتر خوشنویسان به والدین توصیه کرد: از سن دوسالگی با استفاده از مسواک کودک و مقدار كمي  خمیردندان مخصوص كودكان ( به اندازه يك دانه برنج) حداقل دوبار در روز استفاده شود. وی ادامه داد: کودکان باید از ۳ تا ۶ سالگی بطور خانوادگي همراه با پدر و مادر به صورت مسمتر و دوبار در روز عمل مسواک زدن را انجام دهند به شکلی كه كودكان در شش سالگی کاملا قادر باشند به طرز صحیح دندان های خود را مسواک بزنند.

 اما يكي از نيازهاي قطعي ارتقاء سلامت دهان در كشور تربيت و توسعه نيروي انساني حد واسط است كه به عنوان عضو مهمي از تيم دندانپزشكي

مسوليت خطير ارتقاء سلامت و پيشگيري از بروز بيماري هاي دهان در جامعه را به عهده دارد.  اين موضوع كه در حال حاضر جزء دستور كار وزارت بهداشت مي باشد، اميد است هر چه سريع تر تصويب و عملياتي شود.

وي در خاتمه با اشاره به طرح های مناسب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در راستای ارتقاء سلامت دهان گروههاي هدف جامعه، ضرورت حمايت انجمن هاي علمي، تخصصي و مراكز تحقيقاتي را براي تقویت زیرساخت ها و ارزيابي نتايج حاصل از اجراي طرح تحول سلامت دهان را به منظور رفع مشكلات و رسيدن به هدف ايران بدون پوسيدگي دندان از همه همكاران و سياستگزاران خواستار شد.