زمانی که سیگنال‌های الکتریکی تنظیم‌کننده ضربان قلب به درستی کار نکنند، آریتمی یا ریتم غیرطبیعی قلب رخ می‌دهد. ضربان قلب نامنظم ممکن است حسی مانند تپش قلب ایجاد کند.
بسیاری از انواع آریتمی قلبی بی‌ضرر هستند، با این حال، اگر آریتمی باعث ضربان بیش از حد نامنظم شود یا ناشی از آسیب یا ضعف قلب باشد، می‌تواند علائم و عوارضی شدید ایجاد کند. این علائم و عوارض آریتمی‌های خطرناک قلبی ممکن است تهدیدکننده جان بیمار باشند.
در این مقاله با آریتمی قلبی آشنا می‌شویم، انواع، علائم، خطرات و راه‌های درمان آن را می‌شناسیم و برای پیشگیری از آن پیشنهاداتی ارائه خواهیم کرد.
آریتمی قلبی چیست؟
پزشک در حال گرفتن نبض بیمار مبتلا به آریتمی قلبی|سیوطب
آریتمی قلبی به گروهی از شرایط اشاره می‌کند که باعث می‌شوند قلب نامنظم، خیلی آرام یا خیلی تند تپش کند.
انواع مختلفی از آریتمی کاردیاک وجود دارند که باعث ریتم غیرطبیعی قلب می‌شوند؛ از جمله:
برادی کاردی یا ضربان قلب کند تاکی کاردی یا ضربان قلب تند ضربان قلب نامنظم ضربان قلب زودهنگام یا انقباض زودرس
بیشتر انواع آریتمی، حاد نیستند و باعث ایجاد عارضه نخواهند شد. با این حال، برخی از آریتمی‌ها می‌توانند ریسک سکته مغزی و ایست قلبی را بالا ببرند.
برخی از افراد ممکن است حین صحبت درباره بیماری، واژه دیسریتمیا “dysrhythmia” را از پزشک‌شان شنیده باشند. این دو واژه در حقیقت یکی هستند، اما آریتمی یا همان آریتمیا رایج‌تر است. ضربان قلب نرمال چیست؟
پزشکان ضربان سالم قلب را با شمردن تعداد ضربان‌های قلب در دقیقه شناسایی می‌کنند. این کار در حالت استراحت انجام می‌شود و ضربان قلب به دست آمده، ضربان قلب در حالت استراحت نام دارد.
بازه سالم ضربان قلب در حالت استراحت، بین افراد مختلف، تفاوت دارد؛ اما انجمن قلب آمریکا، آن را بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه اعلام کرده است.
هرچقدر بیشتر روی فرم باشید، ضربان قلب‌تان در حالت استراحت کمتر می‌شود. به عنوان مثال، ورزشکاران المپیک، معمولا ضربان قلبشان در حالت استراحت کمتر از ۶۰ بار در دقیقه است. این موضوع، به کارآیی بالای قلب آن‌ها مربوط می‌شود.
قلب باید با ریتمی منظم و به صورت دو تپش نزدیک به هم و سپس اندکی فاصله کار کند. بین هر دو بار تپش نزدیک به هم نیز باید فاصله‌ای برابر وجود داشته باشد.
یکی از این ضربان‌ها، منقبض شدن قلب برای تامین اکسیژن خون در حال گردش و دیگری، تپشی برای پمپاژ خون اکسیژن‌دار به اقصی نقاط بدن است.
فرد می‌تواند ضربان قلب خود را با استفاده از نبض اندازه‌گیری کند. نبض را در نقاط مختلفی از بدن اندازه می‌گیرند. محل احساس نبض، جایی است که ضربان قلب و پمپاژ خون در رگ‌ها، از روی پوست قابل حس کردن باشد. بهترین نقاط بدن برای گرفتن نبض عبارت‌اند از: مچ‌ها بخش داخلی آرنج کنار گردن بالای پا
انواع مختلفی از آریتمی وجود دارند که باعث ریتم غیرطبیعی قلب می‌شوند.
در ادامه با انواع آریتمی قلبی و دلایل بروز آن‌ها آشنا می‌شوید. فیبریلاسیون دهلیزی
این مشکل شامل ضربان نامنظم حفره‌های دهلیزی است و تقریبا همیشه شامل تاکی کاردی می‌شود. فیبریلاسیون دهلیزی شایع بوده و بیشتر در بزرگسالان بالای ۶۵ سال ایجاد می‌شود. در این مشکل قلب به جای یک انقباض محکم، ضربان تند ایجاد می‌کند. فلاتر دهلیزی
در حالی که فیبریلاسیون باعث تکان‌های تصادفی و متفاوتی در دهلیز می‌شود، فلاتر دهلیزی از کار نکردن ناحیه‌ای در دهلیز ناشی می‌شود. این موضوع، یک الگوی ثابت ایجاد می‌کند که در این الگو، قلب به صورت غیرطبیعی هدایت می‌شود.
برخی از افراد ممکن است فیبریلاسیون و فلاتر را با هم تجربه کنند.
فلاتر دهلیزی می‌تواند شرایطی جدی باشد و اگر درمان نشود، در نهایت به فیبریلاسیون منجر خواهد شد.
تاکی کاردی فوق بطنی (SVT)
در این شرایط، ضربان قلب سریع اما منظم است. فرد دارای این مشکل، شتابی انفجارگونه در ضربان قلب را احساس خواهد کرد که می‌تواند به مدت چند ثانیه تا چند ساعت طول بکشد.
پزشکان فیبریلاسیون و فلاتر دهلیزی را جزئی از SVT ها در نظر می‌گیرند.
تاکی کاردی بطنی
این مشکل به شرایطی اشاره دارد که در آن ریتم ضربان قلب نامنظم است. در این شرایط قلب انقباضاتی سریع، ناهماهنگ و شبیه تکان خوردن دارد و بطن‌ها به جای پمپاژ خون، می‌لرزند. فیبریلاسیون بطنی از جمله آریتمی‌های خطرناک قلبی است که می‌تواند جان فرد را تهدید کند و معمولا به عارضه‌های قلبی وابسته است. حملات قلبی، اغلب این مشکل را تحریک می‌کنند.
سندرم QT طولانی
سندرم QT طولانی یکی از انواع آریتمی‌های خطرناک قلبی است که گاهی باعث ریتم غیرطبیعی قلب به صورت ضربان سریع و ناهماهنگ می‌شود. این اتفاق ممکن است به غش کردن منتهی شود که می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.
این سندرم که یکی از انواع آریتمی قلب در جوانان به حساب می‌آید می‌تواند به واسطه استعداد ژنتیکی یا مصرف داروهای خاص ایجاد شود.
با توجه به بروز این بیماری در سنین کم و بالا بودن میزان تهدیدکنندگی زندگی در این نوع از آریتمی، در صورت وجود سابقه بیماری‌های قلبی خانوادگی حتما پزشک کودکتان را در جریان قرار دهید.
علل ایجاد آریتمی قلبی چه هستند؟
هر اختلالی که در تکانه‌های الکتریکی قلب (تحریک‌کننده‌های انقباض قلب) رخ دهد، ممکن است به آریتمی قلبی منجر شود. عوامل زیادی می‌توانند باعث عملکرد نادرست قلب شوند، از جمله:
سوء مصرف الکل دیابت اختلالات مرتبط با مصرف مواد مخدر نوشیدن قهوه زیاد بیماری‌های قلبی مانند نارسایی احتقانی قلب فشار خون بالا پرکاری تیروئید استرس جراحت قلبی که معمولا در اثر حمله قلبی رخ می‌دهد سیگار کشیدن برخی مکمل‌های غذایی و گیاهی برخی داروها تغییرات ساختاری در قلب
فردی که قلبی سلامت داشته باشد، تقریبا هیچ وقت آریتمی طولانی‌مدت را تجربه نخواهد کرد، مگر اینکه عاملی بیرونی آن را تحریک کند.
با این حال، یک مشکل اساسی قلبی می‌تواند به این معنا باشد که تکانه‌های الکتریکی به درستی در قلب حرکت نمی‌کنند. این موضوع، ریسک ابتلا به آریتمی قلبی را افزایش می‌دهد.
با نشانه‌های انواع آریتمی قلبی آشنا شوید
آریتمی قلبی ممکن است نشانه‌های قابل توجهی ایجاد نکند. با این حال، پزشک ممکن است با یک معاینه معمول یا بعد از درخواست الکتروکاردیوگرام، آریتمی را شناسایی کند.
حتی اگر شخصی متوجه علائم خود شود، نمی‌توان گفت که آریتمی او حاد است. از سوی دیگر، برخی از افراد دارای آریتمی‌های خطرناک قلبی، هیچ نشانه‌ای ندارند.
نشانه‌ها بسته به نوع آریتمی، شامل موارد زیر می‌شوند:
نشانه‌های تاکی کاردی
نشانه‌های ضربان سریع قلب عبارت‌اند از:
تنگی نفس سرگیجه غش کردن یا احساس غش کردن احساس تکان خوردن در سینه درد قفسه سینه سبکی سر ضعف ناگهانی
نشانه‌های برادی کاردی
برادی کاردی می‌تواند علائم زیر را ایجاد کند:
آنژین یا درد سینه مشکل در تمرکز گیجی دشوارتر شدن ورزش سرگیجه خستگی سبکی سر تپش قلب تنگی نفس غش کردن یا احساس غش کردن تعریق زیاد
نشانه‌های فیبریلاسیون دهلیزی
وقتی این نشانه‌ها رخ می‌دهند، معمولا شروعی سریع دارند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
آنژین یا درد سینه تنگی نفس سرگیجه تپش قلب غش کردن یا احساس غش کردن ضعف
عوارض و خطرات آریتمی قلبی
برخی از مردم ممکن است نشانه‌های فعال آریتمی قلبی را تجربه نکنند؛ ولی با این حال، برای جلوگیری از عوارض بعدی، درمان اهمیت زیادی دارد. خطرات آریتمی قلبی وعوارض این بیماری می‌توانند شامل سکته مغزی و نارسایی قلبی شوند.
سکته مغزی: فیبریلاسیون دهلیزی به این معنا است که قلب خون را به درستی پمپاژ نمی‌کند. این شرایط می‌تواند باعث جمع شدن خون و ایجاد لخته شود.
اگر لخته جا به جا شود، ممکن است به شریان مغزی برسد و باعث انسداد بالقوه کشنده یا سکته مغزی شود. سکته مغزی می‌تواند باعث آسیب مغزی شود و بنابراین، به درمان اورژانسی نیاز دارد.
نارسایی قلبی: تاکی کاردی یا برادی کاردی طولانی‌مدت می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود. وقتی که قلب دچار نارسایی شود، نمی‌تواند خون کافی را به جاهای مختلف بدن برساند. درمان معمولا می‌تواند به بهبود این شرایط کمک کند.
با درمان انواع آریتمی قلبی آشنا شوید
درمان آریتمی قلبی تنها در صورتی ضروری است که این بیماری، باعث بدتر شدن خودش شود یا اینکه نشانه‌های آن حاد باشند.
آریتمی‌های مختلف، راه‌های درمانی متفاوتی دارند. درمان برادی کاردی
اگر برادی کاردی به دلیل مشکل زمینه‌ای به وجود آمده باشد، پزشک باید در ابتدا مشکل زمینه‌ای را رفع کند. اگر هیچ مشکل زمینه‌ای خاصی پیدا نشود، پزشک ممکن است قرار دادن یک ضربان‌ساز را پیشنهاد کند.
ضربان‌ساز، دستگاهی کوچک است که پزشک آن را زیر پوست سینه یا ناحیه شکمی قرار می‌دهد تا به کنترل ریتم غیرطبیعی قلب کمک کند.
ضربان‌ساز پالس‌های الکتریکی اصلاحی را به قلب می‌فرستد تا ضربان قلب به حالتی حداقلی از استاندارد برسد. درمان تاکی کاردی
برای درمان تاکی کاردی، راه‌های مختلفی وجود دارند که عبارت‌اند از:
مانورهای واگال: حرکات و تمریناتی خاص که فرد می‌تواند در منزل انجام دهد، ممکن است برخی از انواع آریتمی که در بالای نیمه پایینی قلب آغاز می‌شود را متوقف کنند. داروها: داروها آریتمی قلبی را درمان نمی‌کنند، اما در کاهش دادن دفعات بروز تاکی کاردی، اثربخش هستند. برخی از داروها نیز هدایت الکتریکی درون قلب را تقویت می‌کنند. کاردیوورژن: پزشک ممکن است از شوک الکتریکی یا دارو برای تنظیم دوباره ریتم ضربان قلب استفاده کند. درمان با از بین بردن بخشی از بافت قلب: در این روش، جراح ابزاری لوله‌مانند به نام کاتتر را به بخش‌های داخلی قلب می‌فرستد. معمولا از یک یا چند کاتتر در این جراحی استفاده می‌شود. کاتتر یا کاتترها به جایی هدایت می‌شوند که گمان می‌شود منشا آریتمی قلبی هستند. سپس جراح از کاتتر یا کاتترها برای از بین بردن قسمت‌های کوچکی از بافت آسیب‌دیده استفاده می‌کند. این روش معمولا آریتمی را متوقف می‌کند. کاردیوورتر-دفیبریلاتور قابل کاشت: جراح این عمل را در ناحیه ترقوه چپ انجام می‌دهد و طی آن، دستگاهی را در این منطقه قرار خواهد داد. این دستگاه، ضربان قلب را کنترل می‌کند. طرز کار دستگاه به صورتی است که در صورت تشخیص سرعت بالاتر از حد معمول ضربان قلب، آن را تحریک می‌کند تا به سرعت طبیعی خود بازگردد. روش مارپیچ: طی این روش، جراح یک سری برش‌های جراحی را در قلب ایجاد می‌کند. این زخم‌ها با بهبود یافتن و ایجاد جای زخم، بلوک‌هایی را ایجاد می‌کنند که باعث هدایت بهتر تکانه‌های الکتریکی و ضربان موثرتر قلب خواهند شد. جراحی آنوریسم بطنی: گاهی اوقات، وجود یک برآمدگی در رگ‌هایی که به قلب منتهی می‌شوند، می‌توانند ایجاد آریتمی کنند. اگر درمان‌های دیگر موثر نباشند، جراح ممکن است مجبور به برداشتن این برآمدگی شود. جراحی بای‌پس کرونر: در این جراحی جراح شریان‌ها یا وریدها را از جاهای دیگر بدن به عروق کرونر پیوند می‌زند. این کار باعث می‌شود خون نواحی تنگ‌شده را دور بزند و به این ترتیب، خون‌رسانی به عضله قلب بهبود داده می‌شود.
تشخیص آریتمی قلبی چگونه است؟
برای تشخیص آریتمی قلبی، پزشک باید ضربان غیرمعمول قلب را شناسایی کرده و سعی کند منبع یا محرک آن را پیدا کند. این فرآیند شامل یک مصاحبه دقیق و دارای جزئیات است که ممکن است در آن سابقه پزشکی، سابقه خانوادگی، رژیم غذایی و همچنین سبک زندگی بیمار مطرح شوند.
پزشک ممکن است آزمایشات زیر را برای تایید تشخیص خود، درخواست کند:
آزمایش خون و ادرار الکتروکاردیوگرام (ECG) مونیتور هولتر (وسیله‌ای پوشیدنی که روند کار قلب را برای ۱ تا ۲ روز ضبط می‌کند) اکوکاردیوگرام تصویربرداری از قفسه سینه با اشعه ایکس تستی برای کمک به تشخیص اینکه آیا کاهش ناگهانی فشار خون یا ضربان قلب علت مشکل است یا خیر آزمایشات الکتروفیزیولوژیک کاتتریزاسیون قلب
عوامل خطر و پیشگیری‌ها
موارد زیر، ممکن است خطر بروز آریتمی قلبی را در افراد افزایش دهند:
داشتن ۶۵ سال یا بیشتر داشتن ناهنجاری‌های ژنتیکی ارثی مشکلات زمینه‌ای قلبی کم‌کاری یا پرکاری تیروئید استفاده از برخی داروهای تجویزی یا بدون نسخه داشتن فشار خون چاق بودن داشتن دیابت کنترل نشده داشتن آپنه انسدادی خواب عدم تعادل الکترولیت‌ها در بدن مصرف منظم و زیاد الکل مصرف کافئین زیاد مصرف مواد مخدر
با این وجود که نمی‌توان تعدادی از این موارد را متوقف کرد یا از بین برد، اما این امکان وجود دارد که فردی بتواند ریسک ابتلا به آریتمی قلبی را در خود پایین بیاورد.
فعالیت داشتن، اجتناب از مصرف الکل (به‌خصوص مصرف منظم آن که بسیار خطرناک‌تر است)، استفاده نکردن از مواد مخدر و محدود کردن مصرف کافئین، همگی راه‌هایی هستند که همه ما می‌توانیم با استفاده از آن‌ها، خطر ابتلای کمتری داشته باشیم.
برخی از این کارها را به سادگی می‌توان انجام داد. کنار گذاشتن الکل و مواد مخدر به خاطر سلامتی قلب‌تان، به هیچ وجه سخت نخواهد بود. همچنین استفاده از قهوه بدون کافئین و رساندن فعالیت بدن به ۱۵۰ دقیقه تمرین با شدت متوسط در هر هفته نیز علاوه بر کاهش دادن خطر، باعث ساخته شدن سبک زندگی سالم‌تری برای شما خواهد شد.
آیا آریتمی قلب در جوانان هم اتفاق می‌افتد؟
در حالی که احتمال بروز فیبریلاسیون دهلیزی یا AFib با افزایش سن بیشتر می‌شود اما این یک اختلال قلبی است که می‌تواند در هر نقطه‌ای از زندگی رخ دهد. اگرچه اکثر تشخیص‌ها برای AFib در سن 60 سالگی اتفاق می‌افتند اما جوانان و حتی نوجوانان نیز ممکن است به این بیماری قلبی دچار شوند. علت بروز انواع آریتمی قلب در جوانان چیست؟
علاوه بر سوابق ژنتیکی و بیماری‌های زمینه‌ای دیگر، آریتمی‌ها ممکن است در اثر برخی داروها یا موادی مانند کافئین، نیکوتین، الکل، کوکائین، آئروسل‌های استنشاقی، قرص‌های رژیمی و داروهای مرتبط با سرفه و سرماخوردگی ایجاد شوند. همچنین حالات احساسی مانند شوک، ترس یا استرس نیز می‌توانند باعث نامنظم شدن یا ریتم غیرطبیعی قلب شوند. این موارد از عوامل شایع ایجاد آریتمی قلب در سنین کمتر از ۶۰ سال هستند.
آیا آریتمی قلب در خواب خطرناک است؟
خواب با طیف وسیعی از آریتمی قلبی همراه است؛ از برادی کاردی سینوسی خوش‌خیم گرفته تا اکتوپی بطنی مرتبط با هیپوکسی که باعث اختلال در اکسیژن‌رسانی خون می‌شود. بنابراین ممکن است آریتمی‌های متعددی در هنگام خواب اتفاق بیفتند و اکثر این آریتمی‌ها خوش‌خیم باشند اما اهمیت اکسیژن‌رسانی برای بدن، بررسی وضعیت بیمار مبتلا به آریتمی قلب در خواب را ضروری می‌کند. در صورت مشاهده علائم برای بررسی ضربان قلب خود هنگام خواب، میزان اکسیژن‌رسانی خون و جلوگیری از خطرات آریتمی قلبی به متخصص مراجعه کنید.
آنچه گفتیم
در این مطلب آریتمی قلبی و انواع آن را شناختیم، به دلایل ایجاد آن اشاره کردیم، علائم را به دقت بررسی کرده و در نهایت، عارضه‌ها و خطرات آریتمی قلبی و درمان‌های رایج انواع آن را معرفی کردیم. همان‌طور که گفته شد، آریتمی می‌تواند حس شود و خطرناک نباشد یا اینکه خطرناک باشد ولی متوجه آن نشویم. این موضوع یعنی باید آریتمی قلبی را جدی گرفت و در صورت داشتن عوامل خطر، برای بررسی و آزمایشات لازم، به پزشک مراجعه کرد.
منبع:سیو طب