به گزارش خبرگزاری سلامت (طبنا) گیلان: دکتر محمد زینلی در پاسخ به مباحثی درباره شیوع شپش (پدیکولوز) در فصل سرما بویژه در مدارس و دانش آموزان، با بیان اینکه شیوع شپش (پدیکولوز) در تمام ماه های سال وجود دارد، اظهار کرد: بررسی ها بیانگر این است که شیوع شپش فقط به یک ماه خاص محدود نمی شود و شیوع شپش در فصول گرم و سرد سال گزارش می شود. البته شیوع این موضوع با بازگشایی مدارس افزایش می یابد و شیوع آن در دوران سال تحصیلی نسبت به زمان تعطیلی مدارس بیشتر است.

با اتفاق خاصی مواجه نیستیم

این متخصص انگل شناسی افزود: پدیکولوز با بازگشایی مدارس به ویژه در مدارس دخترانه به دلیل مسائلی مانند بلندبودن موی سر نسبت به پسران بیشتر است. اینطور نباید تصور کرد که با اتفاق خاصی در زمینه شیوع شپش در مدارس مواجه هستیم؛ اما به دلایل مختلف که اغلب در مسائل بهداشتی و رعایت نکردن بهداشت فردی ریشه دارد با شیوع شپش مواجه هستیم.

علائم ابتلا به پدیکولوز

وی وضعیت شیوع پدیکولوز در کشور گفت: آمار دقیقی درباره تعداد مدارس یا دانش آموزان درگیر در اختیار نداریم اما سالانه ۶۰۰هزار نفر درگیر می شوند. مدت زمان درگیری می تواند از ۲ روز آغاز شود و تا حدود دو هفته زمان بر باشد که به مسائلی مانند پایبندی به روش های درمانی بستگی دارد. خارش سر، مهم ترین علامت برای تشخیص شپش قلمداد می شود که می تواند ضایعات و خراش جدی با عفونت یا بدون عفونت ایجاد کند.  

زینلی با بیان اینکه شپش، یک حشره کوچک خون خوار بدون بال است، افزود: شپش، گونه های مختلفی مانند «شپش سر»، «شپش بدن» و «شپش عانه» دارد که می تواند به همراه «رشک» یعنی تخم خود در بین موها، روی پوست سر و پشت گوش ها قرار گیرد و خون خواری کند. دمای ۲۲ تا ۳۴ درجه، محیط مناسب برای شپش و رشک محسوب می شود. هنگامی که شپش به بلوغ برسد، می تواند تخم گذاری کند و افزایش یابد.  

روش های انتقال

این متخصص انگل شناسی با بیان اینکه شپش به دو روش «مستقیم» و «غیرمستقیم» منتقل می شود، خاطرنشان کرد: منظور از انتقال مستقیم این است که فرد آلوده با افراد دیگر ارتباط برقرار می کند و شپش از فرد آلوده به دیگران منتقل می شود؛ انتقال مستقیم در مدارس بواسطه ارتباط دانش آموزان با یکدیگر رایج است. مسائل اقتصادی و اجتماعی در انتقال مستقیم شپش، حکمفرما نیست و این بیماری فقط در دهک های پایین جامعه حکفرما نیست. متاسفانه، فقر بهداشتی در شیوع شپش بسیار نقش دارد و موضوع فقر بهداشتی برای وزارت بهداشت بسیار حائز اهمیت قلمداد می شود.  

این انگل شناس درباره انتقال غیرمستقیم شپش توضیح داد: شپش می تواند از طریق برخی وسایل و اشیا مانند لباس، حوله، شانه، کلاه، روسری، لباس خواب، برس مو و بالش منتقل شود و انتقال شپش از طریق وسایل به عنوان انتقال غیرمستقیم درنظر گرفته می شود.  

اقدامات درمانی و ضرورت پایندنی به نکات بهداشتی

او درباره روش های درمانی شپش گفت: اساس درمان بر پایه رعایت بهداشت فردی مانند استحمام مرتب، تعویض لباس، استفاده از وسایل شخصی و در دسترس بودن وسایل شخصی است. افرادی که درگیر شپش می شوند، می بایست از برخی اقلام بهداشتی به ویژه شامپو و لوسیون های مخصوص استفاده کنند. شامپو «پرمترین ۱ درصد» برای درمان شپش توصیه می شود. شامپو پرمترین یک درصد به صورت متمرکز در اختیار دانشگاه های علوم پزشکی قرار داده ایم. همچنین دانشگاه های علوم پزشکی این شامپو را برای افرادی که در معرض خطر قرار دارند یا گزارش های مبنی بر شیوع شپش واصل شده به صورت رایگان در اختیار مردم قرار می دهند.  

او ادامه داد: شامپو پرمترین یک درصد، گران نیست و همچنین به دلیل اینکه شیوع شپش اغلب در مناطق شهری اتفاق می افتد، این شامپو در داروخانه ها در دسترس است. هنگامی که موی سر مرطوب است، این شامپو باید به مدت ۱۰ دقیقه روی سر بماند و سپس موی سر را به وسیله شانه دندانه ریزی که درون بسته های شامپو قرار دارد با فشار آب زیاد شست. افرادی که به شپش مبتلا شده اند، می بایست ۲بار در هفته سر و موهای خود را با شامپو پرمترین یک درصد شست وشو دهند.   

این متخصص انگل شناسی درباره دیگر روش های درمانی شپش توضیح داد: استفاده از لوسیون «دایمیتیکون ۴ درصد» از دیگر روش های درمانی است که سبب خفه شدن شپش می شود و به طور معمول، افراد درگیر این بیماری می بایست از این لوسیون گیاهی استفاده کنند. همچنین از مخلوط آب و سرکه به میزان ۵۰ - ۵۰ می توان برای رشک زدایی استفاده کرد؛ به نحوی که موهای سر را می بایست با این محلول ماساژ داد و سپس با شانه دندانه ریز شست وشو داد. 

وی درباره روش های پیشگیری از شپش گفت: امکان گرفتاری تمام جوامع به ویژه مدارس با شپش وجود دارد. بررسی ها بیانگر این است که فقر بهداشتی در شیوع شپش بسیار نقش دارد؛ به طور مثال، افرادی که فاصله زمانی بین هر استحمام آنها زیاد است؛ احتمال آلودگی در  افرادی که لباس های خود را دیر به دیر تعویض می کنند؛ افرادی که ملحفه تخت خواب خود را دیر تعویض می کنند بسیار زیاد است. 

نقش موثر آموزش در صورت ابتلا

زینلی با بیان اینکه شناسایی منابع آلودگی برای وزارت بهداشت از اهمیت فراوانی برخوردار است، تصریح کرد: خانواده ها می بایست هرگونه آلودگی فرزندان خود به شپش را گزارش دهند و اگر فرزند دیگری دارند، فرزند آلوده خود را می بایست از سایر فرزندان خود جدا کنند. معلمان و مربیان بهداشت در شناسایی و گزارش افراد آلوده بسیار نقش دارند. 

رئیس گروه بیماری های منتقله از آب و غذا وزارت بهداشت گفت: هرگونه مکان عمومی که افراد مختلف در آن تجمع می کنند، امکان انتقال شپش در صورت عدم رعایت نکات بهداشتی وجود دارد. استحمام مرتب، شانه کردن موها، تمیز کردن شانه و برس مو، شست وشوی لباس و اجتناب از  استفاده از وسایل دیگران در پیشگیری از انتقال شپش بسیار اهمیت دارد. نکته مهم و اساسی در مواجهه با شپش این است که خانواده ها در ارتباط با چگونگی پیشگیری و درمان آن به خوبی آموزش ببینند و این مولفه ها را به فرزندان خود آموزش دهند. 

وی درباره انتقال شپش در سرویس مدارس گفت: برخی گزارش ها بیانگر این است که امکان آلودگی افراد در سرویس های مدارس وجود دارد؛ به عبارت دیگر، صندلی های سرویس مدارس می توانند آلوده شوند و شپش را منتقل کنند.