به گزارش خبرگزاری سلامت (طبنا) گیلان: دکتر مرتضی فلاح کرکان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در یادداشتی نوشت؛
بر اساس بیانیه سازمان جهانی بهداشت که در ژانویه ۲۰۲۳ منتشر شد، هیچ مقداری از مصرف الکل برای سلامت انسان ایمن نیست. هیچ شکلی از مصرف انواع نوشیدنی‌های الکلی بدون خطر وجود ندارد. حتی مصرف کم‌الکل نیز خطراتی را به همراه دارد.
الکل یک ماده سمی، روانگردان و اعتیادآور است و دهه‌ها پیش توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان در گروه ۱ سرطان‌زایی طبقه‌بندی شده است.
طبق آمار جهانی، ۲.۶ میلیون مرگ ناشی از مصرف الکل در سال ۲۰۱۹ ثبت شده است. داده‌های مربوط به مصرف جهانی الکل در سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که حدود ۴۰۰ میلیون نفر در سن ۱۵ سال و بالاتر با اختلالات مصرف الکل زندگی می‌کنند و تخمین زده می‌شود که ۲۰۹ میلیون نفر اعتیاد به نوشیدن الکل دارند.
تفاوت‌های جنسیتی هم در مصرف الکل و هم در مرگ و میر و عوارض ناشی از الکل وجود دارد. در سال ۲۰۱۹ نیز ۵۲ درصد از مردان مورد مطالعه در کشورهای اتحادیه اروپا مصرف کننده الکل بودند. مصرف سرانه الکل برای مردان به طور متوسط ۸.۲ لیتر در مقایسه با ۲.۲ لیتر برای زنان بود. در سال ۲۰۱۹، مصرف الکل عامل ۶.۷ درصد از کل مرگ و میر در میان مردان و ۲.۴ درصد از کل مرگ و میر در میان زنان بوده است.
مشخص شده است که مصرف الکل در بیش از ۲۰۰ بیماری نقش دارد. نوشیدن الکل با خطر ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر مانند بیماری‌های کبد، بیماری‌های قلبی و انواع سرطان‌ها و همچنین سلامت روان و شرایط رفتاری مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات مصرف الکل همراه است.
تخمین زده می‌شود که ۴۷۴ هزار مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی به دلیل مصرف الکل در سال ۲۰۱۹ بوده است.
بخش قابل توجهی از بار بیماری‌های ناشی از الکل ناشی از صدماتی مانند تصادفات جاده‌ای است. در سال ۲۰۱۹ نیز ۲۹۸ هزار مورد مرگ ناشی از تصادفات جاده‌ای ناشی از مصرف الکل توسط راننده بوده است. مصرف الکل موجب صدماتی همچون افتادن از ارتفاع، غرق شدن، سوختگی، تجاوز جنسی، خشونت نسبت به اعضا خانواده و خودکشی است.
الکل یک عامل سرطان‌زا است و مصرف الکل خطر ابتلا به چندین سرطان از جمله سرطان سینه، کبد، سر و گردن، مری و روده بزرگ را افزایش می‌دهد. در سال ۲۰۱۹ نیز ۴. ۴ درصد از سرطان‌های تشخیص داده شده در جهان و ۴۰۱ هزار مرگ ناشی از سرطان به مصرف الکل نسبت داده شده است.
الکل بر سلامت انسان هم آثار سوئی دارد:
۱) مصرف الکل به طور علّمی با بیش از ۲۰۰ بیماری از جمله بیماری‌های کبدی، صدمات جاده ای، خشونت، سرطان ها، بیماری‌های قلبی عروقی، خودکشی، سل و اچ آی وی/ایدز مرتبط است. هر چه الکل بیشتری بنوشید، خطر بالاتری دارد.
۲) حداقل ۳۰ بیماری وجود دارد که بدون مصرف الکل وجود نخواهد داشت، مانند بیماری کبد الکلی، اختلالات طیف الکل جنین، پانکراتیت الکلی یا مسمومیت با الکل.
۳) مصرف الکل مستقیماً بر مغز در حال رشد تأثیر می‌گذارد، به ویژه نواحی درگیر در توانایی تصمیم گیری، تنظیم تکانه و خودکنترلی. مغز انسان تا حدود ۲۵ سالگی به رشد خود ادامه می‌دهد و در این دوره به ویژه در برابر اثرات الکل آسیب‌پذیر است.
۴) مصرف الکل می‌تواند با افزایش خطر اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب و بدتر شدن شرایط موجود، بر سلامت روان تأثیر بگذارد. این می‌تواند منجر به نوسانات خلقی، رفتارهای تکانشی و افزایش خطر آسیب به خود و خودکشی شود. علاوه بر این، الکل می‌تواند الگوهای خواب را مختل کند و بر عملکرد اجتماعی و شغلی تأثیر بگذارد، که می‌تواند مسائل مربوط به سلامت روان را تشدید کند.
برنامه اقدام جهانی کنترل مصرف الکل (برای اجرا در سال‌های ۲۰۲۲-۲۰۳۰) که توسط کشورهای عضو سازمان بهداشت جهانی تأیید شده است، با هدف کاهش استفاده الکل از طریق استراتژی‌های مؤثر و مبتنی بر شواهد در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی است. این طرح شش حوزه کلیدی را برای اقدام ترسیم می‌کند: استراتژی‌ها و مداخلات موثر، حمایت و آگاهی، مشارکت و هماهنگی همه نهادها، پشتیبانی فنی و ظرفیت‌سازی، تولید دانش و سیستم‌های اطلاعاتی، و بسیج منابع.
آنچه در ساختار فعلی ضروری به نظر می‌رسد، بررسی دقیق آماری ویژگی‌های افراد مصرف کننده الکل برای شناخت عوامل موثر در گرایش به مصرف آن است. نکته دوم نگارش برنامه‌ای جامع برای آموزش مضرات مصرف این ماده در سطوح مختلف جامعه است. نکته بعدی، بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌ها و افراد شاخص جامعه برای فرهنگ‌سازی در این باب می‌باشد. گسترش تفریحات سالم مانند ورزش همگانی از سیاست‌های کم هزینه بسیاری از کشورهاست که می‌تواند جهت پیشگیری از گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف الکل مفید باشد. برخورد قاطعانه قضایی با تولید و پخش کنندگان این ماده از دیگر امور ضروری بنظر می‌رسد.