به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری سلامت(طبنا)مسعود پزشکیان روز دوشنبه، در جلسه با مدیران رسانه‌های آمریکایی، در حالی که کنار چهره‌هایی همچون محمدجواد ظریف، سید عباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی، معماران توافق سال ۹۴ نشسته و همین مسئله مورد توجه خبرنگاران نکته‌سنج قرار گرفته بود، اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران برای بازگشت به تعهدات برجامی آمادگی دارد، اما تحت فشار و تحریم وادار به مذاکره نخواهد شد.
وی افزود: ما برای بازگشت به تعهدات خود در توافق صورت گرفته آمادگی کامل داریم، اما نمی‌شود که آمریکا و کشورهای اروپایی حاضر به اجرای تعهدات خود نباشند و در مقابل از ما بخواهند که به تعهدات خود بازگردیم.
رئیس‌جمهور یادآور شد: ما به همه تعهدات خود در این توافق نیز پایبند بودیم، اما این ترامپ بود که از برجام خارج شد و متأسفانه کشورهای دیگر نیز به جای کمک به احیای این توافق، به تعهدات خود عمل نکردند و روزبه‌روز بر دایره تحریم‌های ایران اضافه شد.
وی همچنین توضیح داد: بنا به فتوای رهبری معظم انقلاب اسلامی ساخت سلاح اتمی هیچ جایگاهی در دکترین دفاعی و امنیت ایران ندارد و در شرایطی که برخی کشورها به دروغ کشور ما را به تلاش برای ساخت سلاح اتمی متهم می‌کردند، بیشترین نظارت‌های آژانس انرژی اتمی در ایران در حال انجام بود.
این اظهارات رئیس‌جمهور کشورمان بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های خارجی داشت.
نیک شیفرین، خبرنگار امور خارجی و دفاعی شبکه پی‌بی‌اس با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران صبح امروز در نیویورک با خبرنگاران گفت‌وگو کرد. او در مورد مذاکرات هسته‌ای بار دیگر تاکید کرد که ایران برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای آمادگی دارد، اما درباره توافق جدید مذاکره نمی‌کند.
لورا روزن، خبرنگار آمریکایی که تحولات پرونده هسته‌ای ایران را دنبال می‌کند نیز با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: به نظرم نکته اصلی نخستین سفر مسعود پزشکیان، به نیویورک تیم دیپلماتی است که با خود آورده است.
وی افزود: این افراد شامل تیم قدیمی وزارت امور خارجه در دوران ظریف است که بر سر توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی مذاکره کردند. همه آن‌ها در دیدار پزشکیان با خبرنگاران حضور داشتند.
این خبرنگار آمریکایی اضافه کرد: به‌نظرم ایران تلاش می‌کند زمانی که طرف مقابل آماده است، خود را در موقعیتی قرار دهد که مذاکره کند. این مسئله در اظهارات پزشکیان مشهود بود که بر تمایل ایران برای مذاکره و تنش‌زدایی تاکید کرد.
تارنمای شبکه آمریکایی ان‌بی‌سی هم نوشت که رئیس‌جمهور ایران به رسانه‌ها گفت: اگر همه طرف‌ها به این توافق (برجام) پایبند باشند، تهران ممکن است مذاکرات جدید را مد نظر قرار دهد.
این شبکه آمریکایی افزود: ایران به عقد توافق جدید تمایلی ندارد، بلکه علاقه‌مند است به توافق برجام که آمریکا سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد بازگردد.
بر اساس گزارش گاردین پزشکیان در نشست با حضور خبرنگاران به‌طور عمده آمریکایی، به فتوای رهبر معظم انقلاب علیه سلاح هسته‌ای اشاره کرد و گفت که ایران مایل است مذاکرات برای احیای برجام را ازسربگیرد.
مذاکرات هسته‌ای همچنین یکی از محورهایی بود که در دیدار رئیس‌جمهور با شارل میشل، رئیس شورای اروپا نیز مورد توجه قرار گرفت. بر اساس گزارش‌ها، رئیس شورای اروپا آمادگی اتحادیه را برای ازسرگیری گفت‌وگوها با ایران اعلام کرده است.
آمادگی ایران برای آغاز مذاکرات هسته‌ای
سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه در یک گفت‌وگوی ویدئویی که در کانال تلگرامی خود منتشر کرد، گفت که آماده است در صورت تمایل طرف‌های مقابل، مذاکرات هسته‌ای را در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک آغاز کند.
وی گفت: تلاش ما این هست که دور جدیدی از مذاکرات در حوزه هسته‌ای آغاز شود، ما آمادگی این موضوع را داریم و اگر طرف‌های مقابل هم آمادگی داشته باشند می‌توانیم در همین سفر آغاز مجدد مذاکرات را داشته باشیم.
وزیر امور خارجه اضافه کرد: وظیفه ما در سیاست خارجی این است که اگر اختلافات و تخاصمی بین ما و برخی از کشورها و به خصوص آمریکا به‌وجود آمده است، آن را کاملاً رصد کرده و تدبیر کنیم که چگونه هزینه‌ها را برای کشور و مردم کاهش دهیم.
وی همچنین گفت: «من چند روز بیشتر از رئیس جمهور در نیویورک می‌مانم و دیدارهای بیشتری را با وزرای خارجه کشورهای دیگر خواهم داشت.» او در عین حال احتمال دیدار با همتای آمریکایی خود را در نیویورک رد کرد.
ایران با توجه به پایان مهلت اجرای بعضی بندهای برجام و نزدیک شدن به تاریخ انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، این آمادگی را دارد تا بر سر تعیین تاریخ‌های جدید با طرف‌های مقابل مذاکره کند.
عراقچی اوایل شهریور گذشته در گفت‌وگوی ویژه خبری گفته بود که برجام در شکل فعلی آن، قابل احیا نیست. «این سند حتماً باید دوباره باز شود و قسمت‌هایی از آن اصلاح شود.»
وی با اشاره به دشواری‌های باز شدن یک سند بین‌المللی گفت که این اقدام، «کار آسانی نخواهد بود ولی ما همه تلاش خودمان را خواهیم کرد.»
چندی بعد محمدجواد ظریف معاون راهبردی رئیس جمهور در تکمیل اظهارات وزیر امور خارجه توضیح داد: «آقای عراقچی یک نکته فنی درباره تاریخ‌های برجام مطرح کردند. مثلاً پارسال باید اتفاقاتی می‌افتاد و به‌جز اتفاقی که اتوماتیک بود و در سازمان ملل متحد تحریم‌های موشکی رفع شد بقیه اتفاقات انجام نشد، بنابراین باید تاریخ جدیدی توافق شود که آن اتفاقات بیفتد.»
بر اساس برنامه اعلام شده سید عباس عراقچی قرار است با جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک دیدار کند. مذاکرات هسته‌ای یکی از محورهایی است که در دستورکار گفت‌وگوها عنوان شده است.
در همین پیوند مجید تخت‌روانچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه دوشنبه شب با انریکه مورا معاون بورل و رئیس هیئت اتحادیه اروپا در مذاکرات هسته‌ای دیدار کرد.
تخت‌روانچی با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل، گفت‌وگویی صریح و سازنده با انریکه مورا داشتم. در این گفت‌وگو، به‌طور خاص، بر موضوعات مرتبط با رفع تحریم و هسته‌ای تمرکز داشتیم.
وی تاکید کرد: ایران، آماده است تا سهم خود را با حسن نیت انجام داده و به نگرانی‌ها و منافع متقابل از طریق دیپلماسی عزتمندانه بپردازد.
ضرورت برداشتن گام‌های معنادار غرب
برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران در وهله اول با ابزارسازی بی دلیل آمریکا تحت تأثیر رژیم صهیونیستی از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد و همدستی تروئیکا به یک بحران غیرضروری تبدیل شد.
غربی‌ها پیش از امضا توافق برجام، برنامه هسته‌ای ایران را بر اساس فصل هفتم منشور ملل متحد به‌عنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی مطرح و تلاش کردند با امنیتی‌سازی این موضوع، راه‌حل آن را با اقدام نظامی و تحریم پیوند بزنند.
در نتیجه تلاش‌های مذبوحانه آن‌ها، پرونده هسته‌ای ایران نزد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پی‌ام‌دی (مخفف ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران) نام‌گذاری شد و غربی‌ها به‌غایت ممکن تلاش کردند اثبات کنند که اقدامات مختلف علمی و صنعتی ایران، در راستای تولید سلاح هسته‌ای تعریف شده است.
همان زمان متخصصین هسته‌ای بین‌المللی اذعان می‌کردند که پرونده هسته‌ای ایران بسیار سنگین است و امکان حل‌وفصل آن جز از مسیرهای سخت و پرداخت هزینه‌های سنگین از سوی ایران، وجود ندارد. اما این پرونده در سال ۹۴ بسته شد و آژانس در قطعنامه‌ای به‌طور رسمی این مسئله را تأیید کرد. به این ترتیب مستند و مستمسکی که برای برخورد با ایران در حوزه نظامی و امنیتی طراحی شده بود، از دست غربی‌ها گرفته شد.
ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه، به عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مسئله در ۱۶ گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد تأیید قرار گرفت، اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید، تحریم‌هایی که به واسطه برجام رفع شده بود، با تصمیم یکجانبه وی برای خروج از این توافق در هجدهم اردیبهشت ۱۳۹۷ (هشتم می ۲۰۱۸) بازگردانده شد.
جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۸ سازوکار حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران امور خارجه اعضای باقی‌مانده در این توافق فعال کرد. در نتیجه این نشست، طرف‌های عضو برجام با صدور بیانیه‌ای، ۱۱ تعهد را برای جبران خسارت‌های اقتصادی ناشی از اقدام یکجانبه آمریکا مطرح کردند.
اما اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یک‌سال پس از خروج آمریکا از برجام، شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی را در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.
ایران تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد تا برای تحقق این وعده تلاش کنند، اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند، ایران نیز در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد.
دولت دموکرات جو بایدن پس از روی کار آمدن در ژانویه ۲۰۲۱، اقدام یکجانبه دولت سابق این کشور را برای خروج از توافق ایران و گروه ۱+۵ محکوم کرد، اما هرگز اقدام معتبری را برای جبران سیاست‌های نادرست دولت ترامپ صورت نداد.
ایران در ۸ دور مذاکرات وین حداکثر شجاعت و بصیرت خود را با موافقت برای گفت‌وگو درباره حفظ برجام نشان داد و از طرف‌های غربی انتظار داشت تا به‌طور متقابل رویکرد مسئولانه‌ای را در پیش بگیرند و مسیر تحریم‌های غیرقانونی را تغییر دهند.
اما تجربه گفت‌وگوها نشان داد که هرچقدر باراک اوباما (رئیس جمهوری پیشین آمریکا) برای عقد برجام و دونالد ترامپ درباره فسخ این توافق اراده داشتند، جو بایدن (رئیس‌جمهور آمریکا) اراده لازم را برای تصمیم‌گیری در این زمینه نداشت و به همین دلیل مذاکرات وین معطل ماند.
ایران به عنوان کشوری مسئولیت‌پذیر همواره اعلام کرده است که برای عقد توافقی پایدار و قابل اتکا که تحریم‌ها را به نحوی تضمین شده رفع کند و موضوعی به عنوان اهرم فشار جهت استفاده علیه ایران در آینده باقی نماند، آمادگی دارد.
مسعود پزشکیان تیرماه گذشته در یادداشتی برای نشریه تهران‌تایمز نوشت: من با وجود انحراف‌ها آماده برگزاری گفتگوهای سازنده با کشورهای اروپایی هستم تا با تلاش مشترک، روابطمان را بر پایه اصل برابری و احترام متقابل، به مسیر صحیح هدایت کنیم.
وی افزود: ایالات متحده آمریکا نیز باید به این درک رسیده باشد که ایران هرگز به زورگویی پاسخ نداده و نخواهد داد. ما در سال ۲۰۱۵ با حسن‌نیت وارد برجام شدیم و به تمام تعهداتمان به‌طور کامل عمل کردیم. اما ایالات متحده _به دلیل زاع‌ها و انتقام‌های مربوط به حوزه سیاست داخلی خو - به‌طور غیرقانونی از توافق خارج شد و با تحمیل تحریم‌های یکجانبه فراسرزمینی، به مردم ایران -به‌ویژه در دوران پاندمی کرونا- زیان‌ها، رنج‌ها و آسیب‌های بی شمار، و به اقتصاد ما صدها میلیارد دلار خسارت وارد کرد.
رئیس جمهوری کشورمان تصریح کرد: تصمیم‌گیران در واشنگتن باید حقیقت ایران را بپذیرند و از تشدید تنش‌های موجود پرهیز نمایند. مردم ایران به من یک مأموریت قوی داده‌اند تا با جدیت پیگیر تعامل سازنده در صحنه بین‌المللی - در حین پافشاری بر حقوق، عزت و نقش مستحقمان در منطقه و جهان - باشم. من از همه کسانی که مایل به پیوستن به این تلاش تاریخی هستند، دعوت به همکاری می‌نمایم.
از این‌رو، ضروری است که طرف‌های غربی به‌جای مقصرنمایی و انحراف افکار عمومی، اراده به‌خرج داد و با برداشتن گام‌های معنادار، تمایل معتبر خود را برای دستیابی به توافق نهایی و پایان دادن به یک مناقشه غیرضروری نشان دهند.