به گزارش گروه بهداشت و درمان خبرگزاری سلامت(طبنا)بر اساس آمارهای رسمی سازمان نظام پرستاری و وزارت بهداشت، تعداد پرستار مورد نیاز برای تخت‌های بیمارستانی در کشور، فاصله خیلی زیادی دارد؛ به طوری که حداقل ۱۰۰ هزار نیروی پرستاری لازم است تا شرایط مراقبت‌های پرستاری به وضعیت استانداردهای جهانی و بین المللی برسد.
وضعیت استاندارد نیروی پرستاری
شمس الدین شمسی رئیس شورای عالی نظام پرستاری، با عنوان این مطلب که در اغلب کشورهای دنیا، سه پرستار به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت وجود دارد، گفت: در ایران طبق آمار ۱.۵ پرستار به ازای هر ۱۰۰۰ جمعیت در سال ۱۴۰۰ بوده و قطعاً الان این آمار نهایتاً ۱.۵ تا ۲ پرستار به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت است.
وی افزود: اگر شاغلین را حساب کنیم قطعاً ۱.۵ و یا کمتر از ۱.۵ پرستار به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت در کشور داریم، در حالی که در کشورهای اطراف ما این تعداد نسبت به هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت در قطر ۷ پرستار، امارات ۶ پرستار، عمان ۴ پرستار، ترکیه ۳ و در قزاقستان ۷ پرستار وجود دارد و تنها کشورهای هم رده ما، افغانستان، سوریه، یمن و پاکستان هستند.
شمسی ادامه داد: تعداد پرستار نسبت به تخت بیمارستانی باید ۲.۵ پرستار باشد، اما در کشور ما یک پرستار به ازای هر تخت است و در بعضی از استان‌ها کمتر از یک است که باعث فشار کاری بسیار زیاد به جامعه پرستاری می‌شود و کیفیت کار پرستاران ما را پایین می‌آورد.
پرستار بیکار داریم
در حالی که با کمبود شدید نیروی پرستاری در مراکز درمانی کشور مواجه هستیم که محمد میرزابیگی رئیس کل سازمان نظام پرستاری، از وجود پرستاران بیکار خبر می‌دهد.
وی گفت: حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار پرستار بیکار در کشور داریم و این در حالی است که با کمبود بیش از ۱۰۰ هزار نیروی پرستاری مواجه هستیم.
مشکل عدم صدور مجوز استخدام
شاید مهم‌ترین چالش بیمارستان‌ها برای جذب نیروی پرستاری، عدم صدور مجوز استخدام است. به طوری که رئیس کل سازمان نظام پرستاری، گفت: به دلیل عدم صدور مجوز استخدام، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به سمت قراردادهای کوتاه مدت رو آورده‌اند.
میرزابیگی یادآور شد: در سال ۹۸ و ۹۹، تعداد ۵۲ هزار و ۲۰۰ مجوز استخدامی صادر شد که ۵۰ درصد از این مجوزهای استخدام، مربوط به جذب پرستاران و ۵۰ درصد نیز مربوط به جذب سایر کارکنان سلامت بود. در برخی از مقاطع زمانی تعداد مناسبی مجوز صادر شد اما در برخی سال‌ها مجوز استخدامی صادر نشد در حالی که همواره معضل بازنشستگی نیروها و گسترش تعداد تخت‌های بیمارستانی وجود دارد.
وی درباره استاندارد نیروی پرستاری، افزود: سازمان امور اداری و استخدامی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت بهداشت باید در خصوص سرانه پرستار به جمعیت، تخت یا بیمار به اتحاد نظر برسند. تعداد ۲.۵ پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی مورد توافق بوده اما متأسفانه رفتارهای سلیقه‌ای و تعارض‌های ساختاری که بین این سه دستگاه وجود دارد؛ باعث شده رسیدگی به موضوع رفع کمبود نیروهای پرستاری دچار مشکل شود.
در حال حاضر به ازای هر تخت بیمارستانی کمتر از یک نفر نیروی پرستاری در ۲۴ ساعت در هر بیمارستان داریم و باید تعداد پرستاران دو برابر تعداد فعلی شود تا به عدد استاندارد برسیم.
سهم پرستاری از آزمون استخدامی در وزارت بهداشت
در حالی که قرار است مهر ۱۴۰۲، آزمون استخدامی وزارت بهداشت برای جذب ۲۵ هزار و ۱۰۰ نیروی انسانی برگزار شود، سهم نیروهای پرستاری از این آزمون در حدود ۱۲ هزار نفر است.
اما، واقعیت امر این است که با جذب این تعداد پرستار، هیچ اتفاق مثبتی در جهت کاهش سختی‌های حرفه پرستاری رخ نخواهد داد. زیرا، در شرایط کنونی برای تأمین نیروهای پرستاری در دو کلان بیمارستان حضرت مهدی و غدیر در تهران، گفته می‌شود حداقل ۴۰۰۰ نفر نیروی پرستاری لازم است.
به گفته محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار، به ازای هر تخت معمولی، ۲ نفر کادر پرستاری نیاز است که ۲۰ تا ۲۵ درصد آن از طریق کمک پرستار یا بهیار تأمین شود و ۷۵ درصد آن، نیروی پرستاری است. در واقع به ازای هر تخت بیمارستانی در بخش‌های عادی، ۱.۸ پرستار باید داشته باشیم تا بتوانیم مراقبت خوب و با کیفیت به بیماران بستری ارائه بدهیم.
وی افزود: در بخش‌های ICU و CCU، شرایط فرق می‌کند و ما می‌بایست حداقل ۵ تا ۶ پرستار در شبانه روز برای هر تخت داشته باشیم. همچنین، برای هر تخت CCU، بین ۳ تا ۴ پرستار نیاز است.
این در حالی است که عباس عبادی معاون پرستاری وزارت بهداشت، گفته که از ۲۵ هزار و ۱۰۰ نفر مجوز استخدامی، ۵۰ درصد سهم گروه پرستاری است و ۸۸۸۰ نفر پرستار مستقیم در بخش درمان استخدام خواهند شد.
آنچه مسلم است، جذب قطره چکانی نیروی پرستاری در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور، مشکل کمبود پرستار را حل نخواهد کرد و این در حالی است که پروژه احداث کلان بیمارستان‌ها در اولویت برنامه‌های دو سال پایانی عمر وزارت بهداشت در دولت سیزدهم قرار دارد. یعنی، با احداث و افتتاح هر کلان بیمارستان، نیازمند صدها پرستار خواهیم بود که توانایی جذب نیروهای پرستاری را نخواهیم داشت.
تبعات کمبود پرستار، منجر به اضافه کاری‌های اجباری و چند شیفت کار کردن پرستاران خواهد شد. کار زیاد، از قدرت ذهنی و جسمی پرستار خواهد کاست و در نتیجه، شاهد خطاهای پرستاری و اُفت کیفیت مراقبت‌های بالینی خواهیم بود که در نهایت، این بیمار است که آسیب می بیند و البته، هزینه‌های نظام سلامت؛ افزایش خواهد یافت.
در واقع، پرستار خسته از ساعت‌ها کار، نمی‌تواند آن طور که لازم است از بیمار بستری مراقبت کند و در نهایت؛ شاهد افزایش خطاهای پرستاری خواهیم بود که به بیمار آسیب می‌زند.