به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری سلامت(طبنا) «صفدر نیازی شهرکی» افزود: اجرای آبیاری زیرسطحی را چندین سال است که در کشور آغاز کرده‌ایم و آخرین روشی که در آبیاری نوین مد نظر ماست، همین شیوه آبیاری زیرسطحی است.
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی اظهارداشت: با آبیاری زیرسطحی راندمان آبیاری در کشاورزی را حتی تا دو برابر هم می‌توان افزایش داد، در این شیوه بحث ازن‌دهی مطرح است که میزان جذب نیترات، پتاسیم و فسفات خاک چند برابر می‌شود.
وی اضافه کرد: توسعه آبیاری زیرسطحی در دستور کار جدی ما قرار دارد، این روش مدیریت‌طلب است و مقداری هم هزینه‌های آن در هکتار نسبت به سایر روش‌ها بالاتر است.
به گفته وی، در حال حاضر یک پروژه ۱۲۰ هکتاری آبیاری زیرسطحی در نیشکر کارون اجرا کرده‌ایم و این پروژه در مراحل انتهایی کار و تحویل قرار دارد. همچنین یک پروژه ۱۰۰ هکتاری در پارس‌آباد مغان را پیگیری می‌کنیم و یک پروژه ۵۰ هکتاری نیز در خراسان اجرا شده است.
نیازی شهرکی بیان کرد: با آبیاری زیرسطحی تبخیر و نفوذ به لایه‌های پایین‌دست گیاه حذف و با این شیوه کل آب در اختیار ریشه گیاه قرار داده می‌شود.
بخش آب و خاک در انتظار ابلاغ ردیف‌های فرعی بودجه
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با بیان این که ردیف‌های عمومی بودجه آب و خاک ۶ درصد کاهش یافته است، گفت: بحث اصلی بر سر دو ردیف اعتباری است که سال قبل علاوه بر ردیف‌های عمومی داشتیم. در سال گذشته برای قنوات حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان از محل تهاتر نفت ابلاغ شد و برای بقیه پروژه‌ها از محل‌های دیگر ابلاغ‌هایی داشتیم که امسال وجود ندارد.
وی افزود: بدین ترتیب رقم بودجه ابلاغی حوزه آب و خاک از هفت هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی سال گذشته، به سه هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان در سال جاری رسیده است که امیدواریم در آینده ردیف‌های متفرقه به ما ابلاغ شود، تا با ابلاغ این ردیف‌های متفرقه، شاید میزان اعتبارات معادل سال گذشته شود و اگر این مهم انجام نگیرد، باید تمهیدات دیگری اندیشیده شود.
نیازی شهرکی یادآور شد: سال گذشته نزدیک به دو هزار میلیارد تومان اعتبار از محل ردیف‌های متفرقه به حوزه آب و خاک ابلاغ شد.
وی درباره تاثیر کاهش اعتبارات بر پروژه‌های آب و خاک بیان کرد:عملیات آب و خاک بر اساس منابع اعتباری و بودجه تخصیص یافته اجرا می‌شود.
برنامه‌ریزی برای دستیابی به اهداف سند بهره‌وری بخش کشاورزی
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی به افزایش نرخ تورم اشاره کرد و گفت: امسال فهرست بهای ابلاغی از سوی سازمان برنامه و بودجه حدود ۴۰ درصد افزایش داشته است و این بدین معناست که اجرای خدمات در حوزه آب و خاک ۴۰ درصد گران‌تر تمام می‌شود و حتی اگر همان اعتبارات سال گذشته را در اختیار قرار دهند، کارکردمان کاهش خواهد داشت.
به گفته وی، امسال هنوز تخصیص اعتباری نداشته‌ایم و به محض تخصیص، عملیات اجرایی را شروع می‌کنیم.
نیازی شهرکی با اشاره به مباحث مرتبط با تغییر اقلیم، پدیده خشکسالی و تبدیل بارش برف به باران و تغییر پراکنش بارندگی، اعلام کرد: این پدیده‌ها سبب شده است که منابع آبی در اختیار بخش کشاورزی خیلی کم شود.
وی با بیان این که با توجه به کاهش منابع آبی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، سال گذشته سند بهره‌وری بخش کشاورزی را ابلاغ کرده است، تصریح کرد: در این سند گفته شده که تا سال ۱۴۱۱ باید مصرف آب در کشور به ۵۱ میلیارد مترمکعب؛ بهره‌وری آب از ۱.۷ کیلوگرم به ۲.۷ کیلوگرم؛ و پوشش سامانه‌های نوین آبیاری به ۶ میلیون هکتار رسانده شود؛ همچنین براساس این سند بالادستی باید میزان خاک‌هایی که دارای مواد آلی زیر یک درصد هستند به نصف تقلیل پیدا کند و کربن آلی خاک ارتقا یابد.
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به ابلاغ این سند توسط رئیس جمهور یادآور شد: باید برای دستیابی به اهداف سند تدوین شده توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی برنامه‌ریزی کنیم. بخشی از این اهداف مربوط به کاهش مصرف آب و رساندن حجم مصرف به ۵۱ میلیارد متر مکعب است که برای دستیابی به این هدف، در محورهای مختلف باید برنامه‌ریزی شود.
وی اضافه کرد: یک‌سوم بهره‌وری آب در حوزه آب و خاک مربوط به اجرای عملیات آب و خاک؛ به‌نژادی و به‌زراعی و سایر موراد مثل مکانیزاسیون و مبارزه با آفات و غیره است.
رساندن راندمان آبیاری به ۶۰ درصد
نیازی شهرکی میزان راندمان آبیاری در کشور را حدود ۴۶ درصد اعلام کرد و افزود: براساس سند شورای عالی انقلاب فرهنگی باید این میزان آبیاری را ارتقا داده و در افق تعریف شده به ۶۰ درصد برسانیم.
وی ادامه داد: وقتی درباره راندمان آبیاری صحبت می‌کنیم باید یکسری اقدامات انجام دهیم تا آب به‌صورت مستقیم در اختیار ریشه قرار گیرد. زیرا فقط بخشی از آبی که در آبیاری استفاده می‌شود در اختیار ریشه قرار می‌گیرد و مابقی یا تبخیر می‌شود یا نفوذ می‌کند و به اعماق زمین می‌رود.
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی گفت: بنابراین باید نفوذ و تبخیر را به حداقل برسانیم، این اتفاق در سه مرحله رخ می‌دهد. یک مرحله در بحث تامین و انتقال است. آب توسط سدها تامین و به وسیله کانال‌های اصلی وزارت نیرو انتقال انجام می‌شود، در این مرحله تبخیر داریم و بهبود راندمان را باید در اینجا دنبال کنیم.
وی اضافه کرد: مرحله بعد مربوط به توزیع است. یعنی وقتی آب از وزارت نیرو تحویل گرفته شده و در مزارع توزیع می‌شود، توسط کانال بتنی و لوله این توزیع انجام می‌شود. برای بهبود بهره‌وری باید کانال‌های خاکی را تبدیل به بتنی کنیم یا کانال‌ها را پوششی کنیم؛ اگر امکانش باشد انتقال آب باید با لوله انجام شود که نفوذ را به صفر برسانیم.
این مقام مسوول ادامه داد: مسئله بعدی بهره‌وری در داخل مزرعه است، یعنی ما در داخل مزرعه چگونه آبیاری کنیم که بهترین راندمان را داخل مزرعه داشته باشیم که اصطلاحا راندمان کاربرد نامیده می‌شود. در این راستا چند کار در حوزه آب و خاک تعریف کردیم، یکی اجرای سامانه آبیاری تحت فشار و شبکه‌ها است.
نیازی شهرکی با بیان این که در جاهایی که امکان اجرای آبیاری نوین نداریم، شبکه روباز اجرا می‌کنیم، گفت: در شبکه روباز تسطیح اراضی، اجرای کانال بتنی، اجرای زهکش، ساخت جاده بین مزارع انجام می‌شود، اصطلاحا در مزارع تجهیز و نوسازی و اجرای شبکه‌ها را انجام می‌دهیم.
به گفته وی، تامین آب موضوع دیگر در حوزه کاری ماست، امکان توسعه زیادی در کشور در رابطه با تامین آب نداریم اما در بیشتر جاهایی که تخصیص منابع از وزارت نیرو می‌گیریم، در حوزه تامین آب فعال می‌شویم.
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: توسعه باغات در اراضی شیب‌دار و یا بحث آب‌بندان‌ها در شمال کشور، اجرای هوتک‌ها و بندسارها در منطقه جنوب کشور شامل خراسان جنوبی، سیستان و بلوجستان و بخشی از هرمزگان پروژه‌هایی است که در این رابطه تعریف می‌شود و بر اساس میزان تخصیصی که می‌گیریم، این پروژه‌ها را اجرا می‌کنیم.
وی وضعیت آبیاری تحت فشار در کشور را مناسب ارزیابی کرد و گفت: از هشت میلیون هکتاری اراضی آبی کشور، در سطح دو میلیون و ۹۰۰ هزار هکتار آبیاری تحت فشار از سال ۷۰ به بعد اجرا شده، که دو میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار آن توسط کمک‌های دولتی در قالب تسهیلات و کمک‌های بلاعوض به کشاورز و ۳۰۰ هزار هکتار نیز توسط خود مردم انجام شده است.
افزایش راندمان با آبیاری هوشمند
نیازی شهرکی با اشاره به برنامه‌های تدوین شده در قالب برنامه هفتم توسعه گفت: در حال اجرای آبیاری هوشمند در مزارع هستیم، هم‌اکنون در ۲۷ مزرعه در کل کشور و در ۱۶ استان در حال اجرای این طرح هستیم. هدف از اجرای طرح در این مزارع استفاده از دانش شرکت‌های دانش‌بنیان است، مجریان ما در این طرح‌ها شرکت‌های دانش‌بنیانی هستند که در زمینه راندمان آبیاری کار می‌کنند.
به گفته وی، طرح‌های متعددی توسط شرکت‌های دانش‌بنیان کشور در خصوص آبیاری هوشمند انجام می‌شود که به زودی این طرح‌ها را عمومی کرده و آبیاری هوشمند را ترویج خواهیم کرد، زیرا با اجرای این شیوه ۱۰ تا ۲۰ درصد در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود.
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، با اشاره به نقش خاک در مصرف آب بیان کرد: برخی خاک‌ها سبک و برخی آبرفتی هستند و نیاز و نفوذ آب در آن متفاوت است. نشت آب، رطوبت خاک و تمام این موارد تعیین می‌کند که چگونه مزرعه را آبیاری کنیم. در برخی موارد اقلیم، سرعت باد، دمای هوا، میزان رطوبت هوا و ... از جمله عواملی هستند که نیاز آبی گیاه را تعیین می‌کنند، همه این موارد توسط سنجنده‌های داخل خاک و محیط بیرون در یک سیستم اتوماسیون بررسی می‌شود.