آمار ابتلا به سرطان روده بزرگ طی دهه‌های گذشته افزایش قابل توجهی داشته است. یکی از هشداردهنده‌ترین جنبه‌های این مسئله این است که جوانان زیاد به این بیماری دچار می‌شوند؛ اما تعداد موارد ابتلا به این بیماری در میان افراد سنین بالاتر در حال کاهش است.
سرطان روده بزرگ که به آن سرطان کولون نیز می‌گویند شامل انواع متفاوتی از سرطان می‌شود که رکتوم، روده بزرگ یا کولون را درگیر می‌کند. سرطان روده بزرگ یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌هاست. در واقع پزشکان تخمین می‌زنند از هر بیست نفر یک نفر در طول زندگی خود دچار سرطان روده بزرگ می‌شود.
همچنین تعداد زیادی از موارد سرطان روده بزرگ، آن را به دومین عامل مرگ ناشی از سرطان در دنیا تبدیل کرده است.
علائم سرطان روده بزرگ
بیشتر اوقات، سرطان روده بزرگ با تشکیل توده‌های کوچکی از سلول‌ها در رکتوم یا روده بزرگ شروع می‌شود. علائم سرطان روده بزرگ می‌تواند در ابتدا نامحسوس باشد، خصوصا در افراد جوان‌تر:
. خونریزی از رکتوم، با درد یا بدون درد
. خون در مدفوع، حین یا بعد از دفع
. خون در توالت
. تغییر در الگوی دفع؛ این تغییر می‌تواند یبوست، اسهال یا هر دو باشد
. تغییر در شکل یا اندازه‌ی مدفوع، خصوصا اگر مدفوع باریک‌تر شده باشد
. نیاز به تلاش بیشتر برای خارج کردن مدفوع در صورتی که قبلا چنین مشکلی وجود نداشته
. کاهش وزن بدون دلیل واضح
. افزایش احساس خستگی و کاهش تمایل به ورزش کردن
. احساس پُری، نفخ یا گرفتگی در ناحیه شکم
علت‌ها و ریسک فاکتورهای سرطان روده بزرگ
دانشمندان همچنان در حال مطالعه روی این مسئله هستند که چرا موارد سرطان روده بزرگ در میان جوانان رو به افزایش است. آن‌ها تخمین می‌زنند تنها 10 تا 20 درصد از موارد، ناشی از فاکتورهای ژنتیکی و وراثتی‌اند، مثلا سندرم لینچ (سرطان کولون غیرپولیپی ارثی) و پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی.
دانشمندان می‌گویند وقتی یک بیماری الگوی خود را از نسلی به نسل بعدی تغییر می‌دهد، علت آن بیشتر در فاکتورهای محیطی نهفته است تا عوامل ژنتیکی. ضمنا آن‌ها دریافته‌اند دو ریسک‌فاکتور آشکار برای سرطان روده بزرگ وجود دارد.
رژیم غذایی، باکتری‌ها و التهاب
طبق تحقیقات گوناگون، رژیم‌های غذایی ناسالم مستقیما با بروز زودهنگام سرطان روده بزرگ ارتباط دارند. مثلا رژیم غذایی که پُر از چربی‌ها و گوشت‌های فرآوری شده است در کنار مصرف اندک میوه‌ها و سبزی‌ها، یک ریسک فاکتور است.
چاقی اغلب با یکجانشینی و بی‌تحرکی مرتبط است و ضمنا می‌تواند موجب سرطان روده بزرگ شود.
همچنین تغییرات در میکروبیوم روده، مثلا وجود انواعی از باکتری‌ها، ریسک فاکتوری در خیلی از افراد زیر پنجاه سال محسوب می‌شود.
رژیم غذایی نامناسب و تغییرات در میکروبیوم روده می‌تواند التهاب ایجاد نماید. این التهاب، مواد شیمیایی مضری تولید می‌کند که گاهی سبب جهش‌های DNA شده و رشد سرطان را تقویت می‌نمایند. در نتیجه سیستم ایمنی مهار شده و نمی‌تواند با سرطان بجنگد.
آلودگی‌های شیمیایی
برخی از مواد شیمیایی موجود در محیط هم می‌توانند سبب سرطان روده بزرگ شوند. مثلا خیلی از سموم موجود در هوا، آب، خاک و غذا می‌توانند در این بیماری دخیل باشند.
برخی از شواهد در دسترس نشان می‌دهند این مواد شیمیایی می‌توانند DNA را تغییر بدهند. همچنین این مواد می‌توانند سبب جهش‌های مضری در سلول‌های رکتوم و کولون شوند. این مواد قادر به ایجاد تغییراتی در باکتری‌های روده نیز می‌باشند.
محصولات سمی می‌توانند مضر باشند، حتی اگر در معرض این مواد بودن زمانی اتفاق بیفتد که جنین در رحم مادر است. قرار گرفتن در معرض انواع مواد شیمیایی به طور همزمان می‌تواند منجر به فعل و انفعالات بسیار خطرناکی بشود.
مطالعات روی موارد سرطان روده بزرگ چگونه انجام شده‌اند؟
انجمن سرطان آمریکا گزارشی منتشر کرد که در آن اطلاعاتی از یک مطالعه‌ی گسترده که در سال 2020 انجام شده وجود دارند. این مطالعه نشان می‌دهد افزایش قابل توجهی در موارد سرطان کولورکتال در میان افراد زیر پنجاه سال وجود دارد. این اطلاعات توسط سازمان‌ها و موسسات مرتبط زیادی ارائه شده است.
این مطالعه از اطلاعات جمع آوری شده بین سال‌های 1995 و 2016 استفاده کرده است که 95 درصد از جمعیت ایالات متحده را پوشش می‌داده و ضمنا شامل اطلاعات از دیگر نواحی دنیا نیز می‌شده است. این تحقیق تا سال 2016 را شامل می‌شود زیرا اطلاعات به دست آمده از سال‌های بعدی نیازمند گذشت یک دوره‌ی دو تا چهار ساله است تا پردازش و منتشر شود. اما دانشمندان تخمین‌هایی زده‌اند که تا سال 2020 را پوشش می‌دهد.
مطالعات چه چیزی را نشان می‌دهند؟
نتیجه‌ی تحقیقات نشان می‌دهد که موارد سرطان کولورکتال در افراد بالای 65 سال رو به کاهش است. ضمنا موارد این بیماری در میان افراد جوان‌تر رو به افزایش می‌باشد. محققان تخمین می‌زنند که سرطان روده بزرگ، 12 درصد از افراد زیر پنجاه سال را در سال 2020 درگیر کرده است.
موارد ابتلا به سرطان روده بزرگ در میان افراد 20 تا 39 سال از سال 1980 افزایش داشته است و در مورد افراد 40 تا 54 سال، این افزایش از سال 1990، چشمگیرتر بوده است. اما طی بیست سال اخیر، آمار سرطان کولورکتال در افراد پنجاه سال و بالاتر کاهش یافته است. موارد ابتلا با سرعت 2.2 درصد در هر سال در میان افراد زیر پنجاه سال روند افزایشی داشته‌اند. در مورد نرخ مرگ و میر نیز یافته‌ها به شرح زیرند:
. در افراد بالای 65 سال: نرخ مرگ و میر از سال 2008 با سرعت 3 درصد در هر سال شروع به کاهش کرده است.
. در افراد 50 تا 64 سال: نرخ مرگ و میر با سرعت 0.6 درصد در هر سال کاهش یافته است.
. در افراد زیر 50 سال: نرخ مرگ و میر با سرعت 1.3 درصد در هر سال افزایش یافته است.
طبق تحقیقات گوناگون، رژیم‌های غذایی ناسالم مستقیما با بروز زودهنگام سرطان روده بزرگ ارتباط دارند. مثلا رژیم غذایی که پُر از چربی‌ها و گوشت‌های فرآوری شده است در کنار مصرف اندک میوه‌ها و سبزی‌ها، یک ریسک فاکتور است
جزئیاتی در مورد مطالعه
در این مطالعات به طور دقیق مشخص نشده است که تفاوت‌های مشاهده شده که مرتبط با نژاد هستند واقعا به خود نژاد مربوط اند یا سبک زندگی.
یافته‌های مهمی دیگری نیز از این مطالعات به دست آمد. محققات دریافتند 66 درصد از افراد پنجاه سال و بالاتر در سال 2018 نسبت به تست‌های غیربالگری خود دقیق و پیگیر بوده‌اند. یک واقعیت تکان دهنده‌ی دیگر نیز این که بیشتر از نیمی از موارد سرطان کورلورکتال ناشی از ریسک فاکتورهایی هستند که می‌توان آن‌ها را تغییر داد، یعنی خارج از کنترل نیستند.
مثل همیشه پیشگیری بهتر از درمان است
محققان دریافته‌اند خیلی از موارد سرطان روده بزرگ قابل پیشگیری‌اند. برای پیشگیری از این بیماری لازم است سبک زندگی سالمی داشته باشید؛ باید مرتبا ورزش کنید، وزن بدنتان را کنترل نمایید و رژیم غذایی سالمی داشته باشید.
همچنین باید تست‌های غیربالگری خود را به موقع انجام دهید. همانطور که گفتیم این مسئله شامل همه‌ی افراد می‌شود، نه فقط افراد سنین بالاتر. تشخیص سرطان کولورکتال در مرحله‌ی ابتدایی می‌تواند تفاوتی به اندازه‌ی تفاوت مرگ و زندگی ایجاد کند.
منبع:تبیان