در اغلب موارد پارگی روتاتور کاف در افرادی که از شانه خود زیاد استفاده می‌کنند مانند ورزشکاران یا برخی مشاغل مانند نجاران ایجاد می‌شود. به همین دلیل درمان این آسیب از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا بعد از درمان بیمار باید بتواند مانند سابق از بازوی خود استفاده کند. در ادامه این مطلب به بررسی علت، علائم، تشخیص و درمان پارگی روتاتور کاف خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

عضله روتاتور کاف چیست؟

روتاتور کاف (rotator cuff) گروهی از عضلات و تاندون‌ها در شانه است. این گروه عضلانی و تاندونی به شما کمک می‌کنند که دست‌های خود را بلند کنید و از بدن خود دور نگه دارید. همچنین باید اشاره کنیم که روتاتور کاف توپ استخوان بازو را در حفره تیغه شانه نگه می‌دارد.

پارگی روتاتور کاف چگونه ایجاد می‌شود؟

مفصل شانه از جمله مفاصل توپ و کاسه‌ای در سیستم اسکلتی بدن است. در این حالت سر استخوان بازو نقش توپ و حفره شانه نقش کاسه را بازی می‌کند. پارگی روتاتور کاف زمانی اتفاق می‌افتد که تاندون‌ها از استخوان بازو جدا می‌شوند. این پارگی ممکن است ناشی از استفاده بیش از حد یا آسیب دیگری به‌وجود آید. در ادامه با انواع پارگی روتاتور کاف آشنا خواهیم شد.

انواع پارگی روتاتور کاف که باید بشناسید

پارگی در روتاتور کاف به صورت‌های مختلفی ایجاد می‌شود که عبارتند از:

• پارگی جزئی: در حالتی که پارگی ناقص یا جزئی باشد، تاندون‌ها تا حدودی به استخوان بازو متصل هستند.
• پارگی کامل: در پارگی کامل، تاندون به طور کامل از استخوان جدا می‌شود. در این وضعیت یک سوراخ یا شکاف در تاندون وجود خواهد داشت.

تشخیص نوع پارگی در روتاتور کاف در تعیین روش درمان موثر است.

پارگی روتاتور کاف چقدر شایع است؟

طبق آمار منتشرشده هر ساله بیش از ۲ میلیون آمریکایی مشکل در روتاتور کاف را تجربه می‌کنند. این عارضه در افراد با سنین مختلف رخ می‌دهد، اما در بزرگسالان بیشتر شایع است.

علت پارگی روتاتور کاف چیست؟

حوادثی مانند زمین خوردن باعث شکستگی استخوان ترقوه یا دررفتگی در شانه می‌شود. این عوارض منجر به پارگی در روتاتور کاف نیز خواهند شد. البته به‌طور معمول پارگی روتاتور کاف در طول زمان رخ می‌دهد. زیرا تاندون‌ها با افزایش سن و استفاده بیش از حد دچار تحلیل می‌شوند که به آن پارگی دژنراتیو می‌گویند. به همین دلیل این عارضه در بین افراد بالای ۴۰ سال بیشتر رخ خواهد داد.

علل پارگی دژنراتیو در روتاتور کاف عبارتند از:

• خارهای استخوانی باعث آسیب به بافت‌ها می‌شوند

گاهی رشد استخوانی نامناسب در بالای استخوان شانه ایجاد می‌شود. در این حالت زمانی که بیمار بازوی خود را بلند می‌کند، این خارهای استخوانی به تاندون‌ها برخورد می‌کنند. این برخورد باعث افزایش اصطلاک بین استخوان و تاندون‌ها شده و در نهایت پارگی جزئی یا کامل ایجاد خواهد کرد.

• کاهش جریان خون به بافت‌ها آسیب می‌زند

با افزایش سن، جریان خون به روتاتور کاف کاهش می‌یابد. این درحالی است که عضلات و تاندون‌ها برای ترمیم خود به یک منبع خون سالم نیاز دارند. اگر خون تاندون‌ها را تغذیه نکند، این بافت‌ها تحلیل می‌روند و به‌مرور زمان دچار آسیب و پارگی می‌شوند.

• استفاده بیش از حد بافت

حرکات مکرر شانه در حین ورزش یا کار به عضلات و تاندون‌ها فشار وارد می‌کند و باعث پارگی می‌شود. این آسیب در بین ورزشکاران رشته‌های بدمینتون، تنیس، والیبال و بسکتبال زیاد دیده خواهد شد.

عوامل خطر برای پارگی روتاتور کاف چیست؟

هر شخصی ممکن است پارگی روتاتور کاف را تجربه کند، اما در این بین افراد خاصی بیشتر در معرض خطر هستند. برخی از این افراد عبارتند از:

• داشتن سابقه خانوادگی در مشکل یا آسیب در روتاتور کاف
• وضعیت بدن ضعیف و نامناسب
• سیگار کشیدن
• افراد بالای ۴۰ سال

پارگی‌های دژنراتیو در بین افرادی که حرکات تکراری شانه را انجام می‌دهند، شایع‌تر است، مانند:

• نجاران
• مکانیک‌ها
• نقاشان

در این گروه ورزشکاران رشته‌های گفته شده نیز جای دارند.

آیا پارگی روتاتور کاف روی هر دو شانه تاثیر می‌گذارد؟

در اغلب موارد آسیب در روتاتور کاف در یک شانه رخ می‌دهد. اما امکان دارد آسیب در هر دو شانه نیز ایجاد شود. توجه داشته باشید که پارگی در یک شانه، احتمال آسیب در شانه مقابل را افزایش خواهد داد. به‌همین دلیل پزشکان بعد از تشخیص پارگی در یک شانه، از بیمار می‌خواهد که مراقب شانه سالم خود باشند.

علائم پارگی روتاتور کاف چیست؟

پارگی ناگهانی ناشی از تصادف باعث درد فوری و شدید شانه و ضعف بازو می‌شود. اما در مواردی که پارگی جزئی باشد ممکن است که بیمار درد خفیفی را تجربه کند که با مصرف مسکن‌های بدون نسخه بهبود یابد. توجه داشته باشید که همه افراد درد را تجربه نمی‌کنند، اما بیشتر افراد درجاتی از ضعف بازو و شانه را تجربه می‌کنند.

از شایع‌ترین علائم پارگی روتاتور کاف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سختی و درد ناشی از بالا بردن بازو
• شنیدن صدای کلیک در بازو هنگام حرکت دادن آن
• افزایش درد در شب یا هنگام استراحت دادن به بازو
• ضعف شانه و تلاش برای بلند کردن وسایل

شدت این علائم بستگی به میزان آسیب و درد بیمار دارد.

پارگی یا آسیب روتاتور کاف چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشکان با یک معاینه فیزیکی میزان حساسیت شانه، دامنه حرکتی، قدرت بازو و درد بیمار را بررسی می‌کنند. سپس برای تایید تشخیص خود ممکن است راه‌های تشخیصی زیر را تجویز کنند:

• تصویربرداری با اشعه ایکس برای بررسی آرتریت یا خار استخوان
• انجام MRI یا سونوگرافی برای بررسی میزان پارگی تاندون

با انجام این روش‌های تشخیصی به راحتی پارگی روتاتور کاف و میزان آن تشخیص داده می‌شود. البته باید اشاره کنیم که پزشکان از تست‌های خاصی برای تشخیص آسیب در شانه استفاده می‌کنند. برخی از این تست‌ها عبارتند از:

• تست نیر (Neers test)

با استفاده از این تست میزان گرفتگی در شانه مشخص می‌شود. در این تست فیزیوتراپیست از بیمار می‌خواهد که شانه خود را بالا ببرد و سپس فشار زیاد در انتهای دامنه حرکتی ایجاد کند. درصورتی‌که در محدوده انتهایی دامنه حرکتی بیمار درد حس کند، این تست مثبت است و احتمالا گرفتگی در شانه ایجادشده است.

توجه داشته باشید که این تست نشان نمی‌دهد که کدام یک از ساختارهای شانه درگیر هستند.

• تست اسپیدز (speeds test)

در قسمت بالای بازو تاندون عضله دوسر بازویی وجود دارد که احساس درد در این محل ممکن است نشان‌دهنده التهاب در تاندون باشد. تست اسپیدز یک تست ویژه برای بررسی التهاب تاندون عضله دوسر بازویی است.

برای انجام این تست فیزیوتراپیست بازوهای بیمار را تا زمانی که هم راستا با زمین قرار گیرند، بالا می‌برد. سپس درحالی‌که کف دست بیمار رو با بالا است، فیزیوتراپیست با وجود مقاومت بیمار، بازو را به سمت پایین فشار می‌دهد.

درصورتی‌که احساس درد در قسمت جلوی شانه با مقاومت در برابر فشار فیزیوتراپیست ایجاد شود، احتمال دارد که تاندون عضله دوسر بازویی دچار التهاب شده باشد.

• تست وحشت و دررفتگی

درحالتی‌که فیزیوتراپیست به بی‌ثباتی مفصل شانه یا پارگی مفصل شک کند، امکان دارد تست وحشت را انجام دهد. برای انجام این تست بیمار روی کمر می‌خوابد، سپس فیزیوتراپیست آرنج بیمار را تا ۹۰ درجه خم می‌کند و بازو را به سمت پهلو حرکت می‎دهد.

سپس شانه بیمار را می‌چرخاند تا پشت دست او به سمت زمین حرکت کند. به این چرخش، چرخش خارجی شانه می‌گویند. اگر در این وضعیت بیمار حس کند که شانه در شرف خارج شدن از مفصل است یا مفصل از جای خود خارج شود، این تست مثبت خواهد شد.

• تست سولوس (sulcus test)

درصورتی‌که فیزیوتراپیست به بی‌ثباتی مفصل ناشی از پارگی لابروم (مفصل شانه) مشکوک شود، تست سولوس را انجام می‌دهد. در این تست بیمار باید دست خود را به راحتی در کنار خود آویزان کند. سپس فیزیوتراپیست به آرامی اما با قدرت بازو را به سمت پایین بکشد. درصورتی‌که مفصل مشکل داشته باشد، با انجام این کار شکاف کوچکی در بالای مفصل شانه ایجاد می‌شود.

از دیگر تست‌های موجود برای بررسی وضعیت شانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تست فشرده‌سازی مفصل AC
• تست هاوکینز- کندی
• تست رها کردن بازو
• تست خالی کردن قوطی کنسرو

هر کدام از این تست‌ها به تشخیص مشکل یا آسیب در روتاتور کاف یا شانه کمک می‌کنند.

عوارض پارگی روتاتور کاف برای افراد مبتلا به آن چیست؟

پارگی در روتاتور کاف بدون درمان بدتر می‌شود. درصورتی‌‎که این پارگی درمان نشود حرکت دادن بازو تقریبا غیرممکن خواهد شد. همچنین بدون درمان درد شانه افزایش یافته و استفاده از دست و بازو را برای بیمار دشوار خواهد کرد.

درمان پارگی روتاتور کاف با روش‌های مختلف

پارگی‌های روتاتور کاف بدون جراحی به خودی خود بهبود نمی‌یابند. اما بسیاری از بیماران می‌توانند با درمان غیرجراحی و با تقویت عضلات شانه، عملکرد خود را بهبود ببخشند و درد خود را کاهش دهند. توجه داشته باشید که فقط به این دلیل که پارگی وجود دارد، جراحی لازم است.

تقریبا از هر ۱۰ نفری که پارگی جزئی در روتاتور کاف دارند، ۸ نفر آن‌ها با درمان‌های غیر جراحی بهبود می‌یابند. لازم به ذکر است که بهبود این آسیب حدود یک سال طول می‌کشد. در ادامه با روش‌های مختلف درمان این عارضه آشنا خواهیم شد.

۱- معرفی درمان‌های غیر جراحی پارگی روتاتور کاف

درمان‌های غیر جراحی برای پارگی در روتاتور کاف عبارتند از:

• بستن بازو و استراحت دادن به شانه برای بهبودی آسیب
• مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای به حداقل رساندن درد و تورم
• فیزیوتراپی برای یادگیری تمرینات کششی و تقویتی
• تزریق استروئید برای کاهش درد و تورم

در مواردی پزشک ترکیبی از این روش‌های درمانی را برای بیمار درنظر می‌گیرد.

۲- درمان با آرتروسکوپی؛ جراحی پارگی روتاتور کاف با دوران نقاهت کوتاه

درصورتی‌که پارگی کامل باشد یا درمان‌های غیرجراحی به پارگی جزئی کمک نکنند، پزشک جراحی را برای بیمار توصیه می‌کند. همچنین جراحی روتاتور کاف برای ورزشکاران و افرادی که برای ادامه شغلشان به دامنه حرکتی کامل بازو خود نیاز دارند توصیه خواهد شد.

جراحی که برای درمان پارگی روتاتور کاف تجویز می‌شود، آرتروسکوپی است. در این جراحی از برش‌های کوچکی در اطراف بازو برای فرستادن ابزارآلات خاص به محل آسیب استفاده می‌شود. این ابزارآلات شامل یک دوربین، لامپ و ابزارهای ظریفی برای برداشتن و ترمیم بافت‌هاست. جراح پس از بررسی میزان آسیب با کمک دوربین، اقدام به ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده می‌کند. بهبودی بعد از جراحی آرتروسکوپی به دلیل زخم‌های کوچک، نسبت به سایر جراحی‌ها کمتر است. معمولا دوران بهبودی یک سال یا بیشتر طول می‌کشد.

البته توجه داشته باشید که برخی از پارگی‌ها به دلیل اندازه یا سن بیمار قابل ترمیم نیستند. در این موارد امکان دارد جراحی تعویض معکوس شانه، انتقال تاندون یا پاکسازی بافت اسکار بدون ترمیم صورت گیرد.

۳- ترمیم تاندون با جراحی باز

در برخی شرایط ممکن است ترمیم تاندون به‌صورت باز گزینه بهتری برای بیمار باشد. در این نوع جراحی‌ها، جراح از طریق یک برش بزرگ‌تر روی شانه به محل آسیب وارد می‌شود. با این کار تاندون آسیب‌دیده را دوباره به استخوان می‌چسباند.

۴- انتقال تاندون در شرایطی که تاندون به شدت آسیب‌دیده است

زمانی جراحی انتقال تاندون انجام می‌شود که تاندون بیش از حد آسیب‌دیده است و امکان وصل شدن آن به استخوان وجود ندارد. در این حالت احتمال دارد که جراح تصمیم بگیرد که از تاندون دیگری در نزدیکی محل آسیب، به عنوان تاندون آسیب‌دیده استفاده کند.

۵- جراحی تعویض شانه برای درمان پارگی روتاتور کاف شدید

امکان دارد که آسیب‌های بزرگ روتاتور کاف به جراحی تعویض شانه نیاز داشته باشند. در این روش برای پایداری مفصل مصنوعی از روش آرتروپلاستی معکوس شانه استفاده خواهد شد. در این روش قسمت توپی مفصل مصنوعی را به تیغه شانه و قسمت حفره را روی استخوان بازو نصب می‌کنند.

چشم انداز افرادی که دچار پارگی روتاتور کاف شده‌اند

اکثر افرادی که پارگی و آسیب در روتاتور کاف را تجربه می‌کنند، با درمانی‌های غیرجراحی بهبود می‌یابند. دوره بهبودی زمانی زمان‌بر خواهد شد که پارگی شدید باشد و بیمار به جراحی نیاز پیدا کند.

اکثر افرادی که برای ترمیم روتاتور کاف جراحی می‌شوند، عملکرد شانه و بازوی خود را دوباره به دست می‌آورند. اما امکان آسیب‌دیدگی در همان تاندون، به ویژه اگر پارگی روتاتور کاف بیش از ۲.۵ سانتیمتر باشد، وجود دارد.