برخی از افراد مبتلا به تپش قلب شدید فاقد علامت بوده و هیچ‌گاه عوارضی برای آن‌ها ایجاد نمی‌شود. با این حال تپش قلب سریع می‌تواند خطر سکته مغزی، نارسایی قلبی، ایست قلبی ناگهانی و درنتیجه مرگ را افزایش دهد.
تاکی کاردی یا تپش قلب سریع بسته به اینکه کدام قسمت از قلب مشکل دارد انواع مختلفی را شامل می‌شود.
این مقاله ، درباره علائم، علل و گزینه‌های درمانی مرتبط با تپش قلب شدید اطلاعات بیشتری را در اختیار خواننده قرار خواهد داد.
نگاهی به مقاله تپش قلب شدید:
- تپش قلب سریع یا تاکی کاردی چیست؟
- به چه دلایلی تپش قلب به وجود می‌آید؟
- با دیدن چه علائمی باید به دکتر مراجعه کرد؟
- انواع روش های درمان تپش قلب و روش های تشخیص آن
- عوامل خطرساز و عوارض این بیماری
تپش قلب سریع یا تاکی کاردی چیست؟
تاکی کاردی به ضربان قلب بالا در حالت استراحت اشاره دارد. در بزرگسالان، قلب معمولا بین ۶۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه می‌زند. پزشکان معمولا ضربان قلب بیش از ۱۰۰ مرتبه در دقیقه را بسیار سریع می‌دانند، اگرچه این میزان در افراد متفاوت است. عواملی مانند سن و سطح آمادگی جسمانی بر تپش قلب سریع تاثیر می‌گذارند.
در تاکی کاردی حفره‌های بالایی یا پایینی قلب به طور قابل‌توجهی سریع‌تر می‌زنند. هنگام تپش قلب شدید خون کمتری پمپاژ می‌شود و ماهیچه‌های آن به اکسیژن بیشتری نیاز دارند. با گذشت زمان، سلول‌هایی که دچار کمبود اکسیژن می‌شدند از بین رفته و حمله قلبی شکل می‌گیرد.
اعضای تشکیل‌دهنده قلب
- دهلیزها
- بطن‌ها
- مدار الکتریکی قلب
قلب انسان از چهار حفره تشکیل شده است: دهلیزها که دو حفره بالایی و بطن‌ها که دو حفره پایینی هستند. قلب یک ضربان‌ساز طبیعی به نام گره سینوسی دهلیزی در دهلیز راست دارد. این گره باعث تولید تکانه‌های الکتریکی شده و ضربان قلب فرد را تحریک می‌کند.
با خروج تکانه‌های الکتریکی از گره سینوسی دهلیزی، انقباض عضلات دهلیزی ایجاد می‌شود که این انقباض خون را به داخل بطن‌ها می‌راند. تکانه‌های الکتریکی تا گره دهلیزی بطنی (AV) که مجموعه‌ای از سلول‌ها است ادامه می‌یابد. گره AV سیگنال‌های الکتریکی را کُند کرده و سپس آن‌ها را به بطن‌ها می‌فرستد. با انجام این کار، زمان لازم برای پر شدن بطن‌ها از خون فراهم می‌شود. پس از آنکه ماهیچه‌های بطنی سیگنال‌های الکتریکی را دریافت کردند، منقبض شده و خون را به ریه‌ها یا بقیه بدن پمپاژ می‌کنند.
بروز مشکل در سیگنال‌های الکتریکی ممکن است منجر به تپش قلب شدید شود که این کنش و واکنش‌ها تاکی کاردی یا تپش قلب شدید نام دارد.
علل تپش قلب شدید
تاکی کاردی معمولا از اختلال در تکانه‌های الکتریکی طبیعی که عملکرد پمپاژ قلب یا سرعت آن را کنترل می‌کنند، ناشی می‌شود. بسته به نوع و علت تاکی کاردی، عوامل زیر باعث ایجاد آن خواهد شد:
- واکنش به داروهای خاص
- بی‌نظمی‌های مادرزادی قلب
- مصرف بیش از حد الکل یا کافئین
- استفاده از کوکائین یا سایر مواد مخدر تفریحی
- عدم تعادل الکترولیت
- خون‌رسانی ضعیف و آسیب به بافت‌های قلب به دلیل بیماری قلبی، بیماری عروق کرونر، بیماری دریچه قلب، نارسایی قلبی، بیماری عضله قلب، تومورها یا عفونت‌ها
- فشار خون بالا
- سیگار کشیدن
- برخی از بیماری‌های ریوی، مشکلات تیروئید، کم خونی
- خستگی
- خونریزی شدید
- استرس جسمی و روانی، از جمله بیماری و اضطراب
- جراحی قلب قبلی
با این حال، گاهی اوقات علت دقیق تپش قلب شدید ناشناخته می‌ماند.
درمان تپش قلب شدید
گزینه‌های درمانی تاکی کاردی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- علت تپش قلب شدید
- سن فرد
- سلامت کلی فرد
هدف درمان رفع علت است، اما پزشک در قدم اول برای کنترل تپش قلب شدید تلاش می‌کند که مراحل زیر را دنبال کند:
- کاهش ضربان قلب
- جلوگیری از اپیزودهای بعدی
- کاهش خطر عوارض
اگر علت اصلی روشنی وجود نداشته باشد، برای یافتن گزینه درمانی مناسب نیاز به زمان وجود دارد. راه‌های مختلفی برای کاهش ضربان قلب سریع در طول یک دوره وجود دارد که عبارتند از:
مانورهای واگال
عصب واگ به تنظیم ضربان قلب کمک می‌کند.
برخی از تکنیک‌ها یا مانورها بر عصب واگ تاثیر می‌گذارند و به کاهش ضربان قلب کمک می‌کنند. چنین تکنیک‌هایی عبارتند از:
- تحریک رفلکس گگ
- اعمال فشار شکمی
- مالیدن آب سرد به صورت فرد
- اعمال فشار ملایم به ناحیه گردن که در آن شریان کاروتید قرار دارد
- بسته نگه داشتن سوراخ‌های بینی در حالی که فرد از بینی بیرون می‌دمد
این تکنیک‌ها گاهی در مواقع اضطراری مفید واقع می‌شوند.
دارو
پزشک داروهای ضد آریتمی (ضربان نامنظم قلب) را به صورت خوراکی یا داخل وریدی تجویز می‌کند. هدف این داروها بازگرداندن ریتم طبیعی قلب و کنترل ضربان قلب است. برخی از نمونه‌های داروهای ضد آریتمی عبارتند از:
- آمیودارون (Cordarone)
- سوتالول (Betapace)
- مکزیلتین (Mexitil)
کاردیوورژن و دفیبریلاتورها
یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی الکترودها را به بدن فرد می‌چسباند و از دستگاه برای ایجاد شوک الکتریکی به قلب فرد بهره می‌گیرد. این مورد بر تکانه‌های الکتریکی در قلب تاثیر گذاشته و احتمال دارد ریتم طبیعی قلب را بازیابی کند.
روش‌های مختلفی برای انجام کاردیوورژن وجود دارد که عبارتند از:
در شرایط اضطراری
در حالی که شخص منتظر رسیدن کمک پزشکی است، اگر ضربان قلب او به طور نامنظم در حال تپش بود، استفاده از دفیبریلاتور خارجی خودکار کمک‌کننده خواهد بود.
در بیمارستان
متخصص قلب از کاردیوورژن به عنوان بخشی از یک درمان برنامه‌ریزی شده استفاده می‌کند.
درمان مداوم با دفیبریلاتور (defibrillators)
یک دفیبریلاتور کاردیوورتر قابل کاشت امکان کنترل مداوم ضربان قلب فرد را دارد. یک متخصص قلب با کاشتن دستگاه کوچک در قفسه سینه (جایی که ضربان قلب غیرطبیعی را تشخیص می‌دهد) برای بازگرداندن ریتم طبیعی در صورت نیاز یک شوک وارد می‌کند.
چگونه از تپش قلب شدید جلوگیری کنیم؟
برخی اقدامات به پیشگیری و مدیریت تاکی کاردی کمک خواهند کرد. برخی از این اقدامات با جزئیات بیشتری در ادامه آورده شده است.
عوامل سبک زندگی
برخی از راه‌های پیشگیری از تاکی کاردی و سایر مشکلات قلبی در خانه عبارتند از:
- اجتناب از مصرف دخانیات و مواد مخدر تفریحی
- محدود کردن مصرف الکل و کافئین
- کاهش استرس
- خواب کافی
- پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم
- داروها
داروهایی که به افراد در مدیریت تپش قلب شدید کمک می‌کنند عبارتند از:
داروها
- داروهای ضد آریتمی
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم، مانند دیلتیازم (کاردیزم) یا وراپامیل (کالان)
- بتا بلوکرها مانند پروپرانولول (ایندرال) یا متوپرولول (لوپرسور)
- رقیق کننده‌های خون، مانند وارفارین (کومادین) یا آپیکسابان (Eliquis)
- فرسایش کاتتر با فرکانس رادیویی، یک الکتروفیزیولوژیست می‌تواند کاتترها را از طریق رگ‌های خونی وارد قلب کند.
الکترودهای انتهایی کاتتر بخش‌های کوچکی از قلب را که مسئول ضربان غیرطبیعی قلب هستند، از بین می‌برند.
عمل جراحی
گاهی اوقات، پزشک جراحی را برای کاهش خطر تپش قلب شدید توصیه می‌کند. آن‌ها فقط در صورتی این کار را انجام می‌دهند که سایر روش‌های درمانی مؤثر واقع نشده باشند یا فرد دارای بیماری قلبی دیگری باشد.
علائم تپش قلب شدید
بسته به نوع و علت تاکی کاردی، علائم زیر ممکن است رخ دهد:
- نبض سریع
- درد قفسه سینه
- گیجی
- سرگیجه
- فشار خون پایین
- سبکی سر
- تپش قلب شدید
- تنگی نفس
- ضعف ناگهانی
- غش کردن
- از دست دادن هوشیاری
- ایست قلبی در برخی موارد
بسیاری از افراد بدون علامت و تنها طی یک معاینه معمول به داشتن تپش قلب شدید پی می‌برند.
عوارض احتمالی تپش قلب شدید
خطر عوارض به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- شدت و مدت تپش قلب شدید
- نوع تاکی کاردی
- سلامت کلی فرد
- هر بیماری قلبی دیگری که ممکن است وجود داشته باشد
شایع‌ترین عوارض تپش قلب شدید عبارتند از:
- لخته شدن خون: به طور قابل توجهی خطر حمله قلبی یا سکته را افزایش می‌دهد
- نارسایی قلبی: بدون درمان، قلب ضعیف‌تر شده و خطر نارسایی قلبی را بالا می‌برد
- غش: فردی با ضربان قلب سریع امکان دارد هوشیاری خود را از دست بدهد که در این حالت خطر سقوط یا حوادث دیگر دور از ذهن نیست
- مرگ ناگهانی: معمولا فقط با تاکی کاردی بطنی یا فیبریلاسیون بطنی رخ می‌دهد.
انواع تاکی کاردی یا تپش قلب شدید
بخش‌های زیر به تشریح برخی از انواع رایج تاکی کاردی می‌پردازد.
۱. تاکی کاردی سینوسی
در این نوع، ضربان قلب سریع‌تر از حد معمول است، اما ریتم منظم و تکانه از گره سینوسی دهلیزی برمی‌خیزد
دلایل تپش قلب شدید سینوسی عبارتند از:
- استرس روحی و جسمی
- تب
- استفاده از داروهای خاص
- برخی از شرایط سلامتی
۲. تاکی کاردی دهلیزی یا فوق بطنی
تاکی کاردی دهلیزی یا فوق بطنی یک ضربان قلب تسریع شده است که از حفره‌های فوقانی قلب شروع می‌شود و شایع‌ترین مشکل ریتم قلب در کودکان و جوانان است. بسیاری از افراد برای اولین بار آن را در سنین ۲۵ تا ۴۰ سالگی تجربه می‌کنند.
این نوع تپش قلب شدید احتمال دارد از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. معمولا جدی نیست، اما در موارد شدید، امکان دارد منجر به بی‌هوشی و ایست قلبی شود.
۳. فیبریلاسیون دهلیزی
گاهی اوقات، فعالیت الکتریکی در دهلیزها، ضربان‌ساز طبیعی قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این مورد باعث می‌شود محفظه‌ها به سرعت و به طور نامنظمی منقبض شوند که به اسم فیبریلاسیون دهلیزی (A-fib) شناخته می‌شود.
اکثر افراد مبتلا به A-fib معمولا یک بیماری قلبی دیگر نیز دارند. احتمال بروز این بیماری در افراد بالای 65 سال بیشتر است. مصرف الکل و استعمال دخانیات در افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی فشار خون بالا و آپنه خواب را تشدید می‌کند.
۴. فلوتر دهلیزی
این مورد نیز شبیه به A-fib است، اما ریتم‌ها منظم‌تر هستند. بسیاری از مردم هر دو نوع A-fib و فلوتر دهلیزی را دارند.
۵. تاکی کاردی بطنی
سیگنال‌های الکتریکی غیرطبیعی در حفره‌های پایین منجر به تپش قلب شدید می‌شوند. تاکی کاردی بطنی ناشی از مشکلات قلبی عروقی، مانند داشتن تجربه حمله قلبی و استفاده از برخی داروها خواهد بود.
سرعت ضربان قلب اجازه نمی‌دهد بطن‌ها به درستی پر و منقبض شوند و در نتیجه خون‌رسانی به بدن کاهش می‌یابد. علت و شدت علائم مشخص می‌کند که تپش قلب شدید چقدر جدی است.
۶. فیبریلاسیون بطنی
فیبریلاسیون بطنی (V-fib) یک اختلال جدی قلبی است که بطن‌ها به جای ضربان، می‌لرزند و در نتیجه خون‌رسانی به بدن بسیار ضعیف می‌شود.
V-fib یک اورژانس پزشکی است. اگر ریتم طبیعی قلب به سرعت برنگردد، امکان دارد گردش خون متوقف و منجر به مرگ شخص شود.
عوامل خطرساز تپش قلب شدید
عوامل زیر خطر تاکی کاردی را افزایش می‌دهند:
- سن، زیرا برخی از انواع آن بر گروه‌های سنی مختلف تاثیر می‌گذارد
- عوامل ژنتیکی
- سابقه بیماری قلبی در شخص یا خانواده او
- اضطراب
- مصرف زیاد کافئین و الکل
- فشار خون بالا
- استرس روانی
- سیگار کشیدن
- استفاده از مواد مخدر تفریحی
- بیماری تیرویید
تشخیص تپش قلب شدید
اگر فردی برای مشکل مشکوک ریتم قلب به دنبال مشاوره پزشکی باشد، پزشک موارد زیر را انجام می‌دهد:
- پرسش در مورد علائم
- معاینه فیزیکی
- انجام آزمایش
آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- الکتروکاردیوگرام: الکترودهای متصل به پوست، تکانه‌های الکتریکی تولید شده از قلب را اندازه‌گیری می‌کنند
- اکوکاردیوگرام: یک نوع آزمایش اولتراسوند است که تصویر متحرکی از قلب ایجاد می‌کند
- دستگاه‌های پوشیدنی: فرد مانیتور هولتر یا ضبط کننده رویداد را حمل کند. این دستگاه‌ها ریتم قلب یا تکانه‌های الکتریکی را کنترل خواهند کرد
- آزمایشات خون: آزمایشات به تعیین اینکه آیا تیروئید یا سایر مشکلات به تپش قلب شدید کمک می‌کند، می‌پردازد
- تست ورزش درجه‌بندی‌شده: به شناسایی اینکه چگونه فعالیت بدنی بر ریتم قلب تاثیر می‌گذارد کمک می‌کند
عوارض تپش قلب شدید
برخی از عوارض تاکی کاردی عبارتند از:
- غش و سرگیجه
- خستگی
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه و سفتی، یا آنژین
- فشار خون پایین و شوک
- نارسایی قلبی
- سکته