پزشکان برای افرادی که درد و اسپاسم عضلانی دارند، شل کننده‌های عضلانی را بر اساس عامل ایجادی آن توصیه می‌کنند.
شل کننده‌های عضلانی برای همه بی خطر نیستند. در این مقاله انواع قرص شل کننده عضلانی، دوزهای توصیه شـده برای بزرگسالان و عوارض جانبی احتمالی را شرح می‌دهیم.
انواع قرص شل کننده عضلانی در چند دسته قرار می‌گیرند؟
شل کننده‌های عضلانی دو دسته از داروها را شامل می‌شوند:
- دسته اول: داروهای ضد اسپاسمی که از طریق سیستم عصبی مرکزی به رفع گرفتگی عضلانی کمک می‌کنند. آن‌ها مانع انتقال نورون‌ها در مغز می‌شوند.
- دسته دوم: ضد اسپاسم‌هایی که به طور مستقیم بر نخاع یا ماهیچه‌های اسکلتی با هدف بهبود سفتی و اسپاسم عضلانی تاثیر می‌گذارند.
داروهای ضد اسپاسم و ضد اسپاسم علائم و عوارض متفاوتی دارند. از آنجایی که‌این داروها عملکرد متفاوتی دارند فرد هرگز نباید آن‌ها را به جای یکدیگر استفاده کند یا یک نوع دیگر را جایگزین کند.
انواع قرص شل کننده عضلانی که از طریق سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارند
این نوع از شل کننده‌های عضلانی، هدایت در سیستم عصبی مرکزی را تغییر می‌دهند تا اسپاسم عضلانی را کاهش دهند. دو نوع ضد اسپاسم در این دسته دارویی وجود دارد: بنزودیازپین‌ها و غیر بنزودیازپین‌ها.
بنزودیازپین‌ها مواد شیمیایی خاصی را در مغز مسدود می‌کنند و غیر بنزودیازپین‌ها هم روی مغز و هم بر روی نخاع اثر می‌گذارند.
۱.دیازپام نمونه‌ای قوی از ضد اسپاسم‌ها برای رفع اختلالات عصبی
دیازپام یک بنزودیازپین است. پزشکان دیازپام را برای اسپاسم شدید عضلانی و اسپاستیسیتی مرتبط با اختلالات عصبی تجویز می‌کنند.
مرکز ملی بهداشت امریکا (NIH)، دوز را 2 تا 10 میلی‌گرم به صورت خوراکی و سه یا چهار بار در روز توصیه می‌کند. اگر فردی نیاز به تزریق دیازپام دارد، معمولا دوز اولیه وریدی 5 تا 10 میلی‌گرم و دوز دیگر را سه تا چهار ساعت بعد است.
عوارض جانبی رایج دیازپام که باید بشناسیم
- خواب آلودگی
- خستگی
- ضعف عضلانی
- از دست دادن حرکت عضلات
مصرف این دارو با مواد افیونی، خطر خواب آلودگی شدید یا آرام بخشی وجود دارد. سایر خطرات ترکیب بنزودیازپین با مواد افیونی شامل نارسایی تنفسی، کما و مرگ است.
۲. کاریزوپرودول؛ ضد اسپاسمی کاربردی برای تسکین درد حاد عضلات گرفـته
کاریزوپرودول یک غیر بنزودیازپین است. بزرگسالان می‌توانند کاریزوپرودول را برای تسکین شرایط حاد و دردناک عضلانی مصرف کنند. پزشکان فقط حداکثر تا سه هفته می‌توانند آن را تجویز کنند. شواهد کافی مبنی بر کارکرد آن برای دوره‌های طولانی‌تر وجود ندارد.
دوز مصرفی و اثرات جانبی کاریزوپرودول
دوز توصیه شـده ۲۵۰-۳۰۰ میلی‌گرم سه بار در روز و قبل از خواب است. شایع‌ترین عوارض کاریزوپرودول که یکی از انواع قرص شل کننده عضلانی است عبارتند از:
- خواب آلودگی
- سرگیجه
- سردرد
خواب آلودگی یک عارضه جانبی مکرر است و می‌تواند بر توانایی فرد در رانندگی یا کار با ماشین آلات تاثیر بگذارد. پزشکان همچنین به مردم در مورد خطرات ترکیب این دارو با الکل هشدار می‌دهند. علاوه بر این، خطر ایجاد وابستگی به کاریزوپرودول وجود دارد.
۳. سیکلوبنزاپرین؛ ضد اسپاسمی که عضلات گرفـته را رام می‌کند
سیکلوبنزاپرین یک غیر بنزودیازپین است. این دارو اسپاسم عضلانی را که در شرایط حاد عضلانی رخ می‌دهد، با ترکیب استراحت و فیزیوتراپی درمان می‌کند. سیکلوبنزاپرین به دو شکل خوراکی عرضه می‌شود: قرص‌های رهش فوری و کپسول‌های طولانی رهش.
مقدار مصرف سیکلوبنزاپرین و اثرات جانبی این دارو که مهم است
پزشکان معمولا ۵ میلی‌گرم و سه بار در روز این دارو را به عنوان یکی از انواع قرص شل کننده عضلانی کاربردی تجیز می‌کنند. برخی از افراد به دوزهای بالاتری مانند ۷.۵ تا ۱۰ میلی‌گرم و سه بار در روز نیاز دارند. حداکثر ۳۰ میلی‌گرم در روز مجاز است. کسانی که از فرمول انتشار طولانی مدت آن بهره می‌برند باید آن را هر روز در ساعت مشخصی مصرف کنند.
شایع‌ترین عوارض جانبی سیکلوبنزاپرین عبارتند از:
- سرگیجه
- دهان خشک
- خواب آلودگی
- سردرد
- تحریک‌پذیری
- گیجی
افرادی که از داروهایی اثرگذار روی سروتونین استفاده می‌کنند باید از سیکلوبنزاپرین اجتناب کنند. مصرف این قرص خطر ابتلا به سندرم سروتونین را افزایش می‌دهد که یک وضعیت بالقوه تهدید کننده زندگی به شمار می‌رود.
۴. متاکسالون، دارویی برای گرفتگی‌های دردناک عضلانی
متاکسالون یک غیر بنزودیازپین است. پزشکان متاکسالون را در ترکیب با استراحت، فیزیوتراپی و سایر استراتژی‌های درمانی غیردارویی برای شرایط دردناک عضلانی تجویز می‌کنند. دوز توصیه شـده برای افراد بالای ۱۲ سال ۸۰۰ میلی‌گرم و سه تا چهار بار در روز است. افرادی که متاکسالون مصرف می‌کنند ممکن است با اثرات جانبی زیر روبرو شوند:
- خواب آلودگی
- سرگیجه
- سردرد
- تحریک پذیری
- ناراحتی معده
به دلیل خطر ابتلا به سندرم سروتونین، افراد نمی‌توانند آن را با داروهایی که بر میزان سروتونین در بدن تاثیر می‌گذارد، مصرف کنند.
انواع قرص شل کننده عضلانی که روی نخاع یا سلول‌های عضلانی اثر می‌گذارند.
این داروها می‌توانند به شرایطی که باعث اسپاسم می‌شوند، مانند فلج مغزی یا مولتیپل اسکلروزیس (MS)، و همچنین آسیب‌های نخاعی کمک کنند.
۱.باکلوفن؛ مسکنی برای گرفتگی‌های عضلانی ناشی از آسیب نخایی
سازمان غذا و دارو آمریکا باکلوفن را برای مدیریت اسپاستیک در افراد مبتلا به اسپاسم فلکسور، کلونوس، ضایعات نخاعی و ام اس به پزشکان توصیه می‌کند. پزشک امکان دارد اشکال خوراکی یا داخل نخاعی باکلوفن را توصیه کند. مورد دوم شامل تزریق دارو به کانال نخاعی است.
مقدار مصرف باکلوفن برای رفع گرفتگی‌های عضلانی نخاعی
پزشکان معمولا مصرف 5 میلی‌گرم و سه بار در روز توصیه می‌کنند. حداکثر دوز خوراکی نباید بیشتر از 80 میلی‌گرم در روز باشد. اگر فردی نیاز به تزریق داخل نخاعی داشـته باشد، یک دوز50 میکروگرم (mcg) دریافت می‌کند. اگر به درمان پاسخ داده شود، پزشک دوز را تنظیم می‌کند. شایع‌ترین عوارض جانبی باکلوفن عبارتند از:
- خواب آلودگی
- گیجی
- ضعف عضلانی
- سرگیجه
- حالت تهوع
۲. تیزانیدین؛ دارویی ضد اسپاسم که برای کمردرد نیز تجویز می‌گردد
تیزانیدین دارای اثرات ضد اسپاسمی قوی است که بیماران آن را برای مدیریت اسپاستیک ناشی از ام اس یا آسیب‌های نخاعی مصرف می‌کنند.
پزشکان معمولا کپسول‌های ۲، ۴ یا ۶ میلی‌گرمی را تجویز و در صورت نیاز هر ۶ تا ۸ ساعت تیزانیدین مصرف می‌کنند. مردم معمولا تیزانیدین را به خوبی تحمل می‌کنند و اثرات جانبی حادی ندارد. اما رویارویی با این عوارض نیز دور از ذهن نیست:
- خارش
- خواب آلودگی
- ضعف و سرگیجه
- دهان خشک
- یبوست
- تکرر ادرار
- تاری دید
- عصبی بودن
- توهمات
- فشار خون پایین
- ضربان قلب پایین
۳. دانترولن؛ یکی از انواع قرص شل کننده عضلانی که در اولویت دوم درمان قرار دارد
دانترولن به کاهش اسپاسم عضلات کمک می‌کند. برای اسپاسم عضلانی، پزشکان روزانه ۲۵ میلی‌گرم دانترولن را به مدت ۷ روز تجویز می‌کنند. سپس امکان دارد با توجه به پاسخ فرد، دوز را افزایش دهند. حداکثر دوز روزانه ۴۰۰ میلی‌گرم و نباید از این مقدار تجاوز کند.
عوارض جانبی دانترولن شامل تغییرات تنفسی است که به دلیل ضعف در عضلات تنفسی و تحلیل عضلانی رخ می‌دهد. دانترولن خوراکی امکان آسیب‌رسانی به کبد را دارد.
متوکاربامول؛ یکی از کاربردی‌ترین انواع قرص شل کننده عضلانی که نیاز به نسخه ندارد
متوکاربامول یک داروی غیر بنزودیازپین OTC و ضد اسپاسم است. افراد معمولا این دارو را به صورت خوراکی مصرف می‌کنند. گاهی پزشکان داخل عضلانی آن را تجویز خواهند کرد. شل کننده عضلانی OTC نیازی به نسخه ندارد، اما ممکن است خطراتی مشابه انواع قرص شل کننده عضلانی تجویزی داشته باشد.
دوز مصرفی متوکاربامول برای درمان گرفتگی عضلات
اگر پزشک قرص۵۰۰ میلی‌گرمی تجویز کند، ممکن است ابتدا سه قرص و سپس دو قرص را برای اثربخش تجویز کند. اگر آن‌ها قرص۷۵۰ میلی‌گرمی تجویز کنند، ممکن است ابتدا دو قرص و سپس یک یا دو قرص را برای حفظ اثر تجویز کنند.
به طور کلی، دستورالعمل‌ها مصرف ۶ گرم در روز را برای ۴۸ تا ۷۲ ساعت اول درمان توصیه می‌کنند. اگرچه پزشک ممکن است مصرف ۸ گرم را در این دوره توصیه کند وقتی مشکل شدید باشد. پس از آن، پزشک معمولا کاهش دوز را به حدود ۴ گرم در روز توصیه می‌کند.
عوارض جانبی متوکاربامول که قبل از مصرف باید بدانید
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- سردرد
- ناراحتی معده
- گیجی
آنچه که باید درباره انواع قرص شل کننده عضلانی در یک نگاه دانست
انواع قرص شل کننده عضلانی به تسکین درد و اسپاسم عضلانی کمک می‌کنند، اما عاری از عوارض نیستند. بهترین شل کننده برای درمان اسپاسم عضلات به شرایط زمینه‌ای و عواملی مانند سن فرد و داروهای فعلی ارتباط دارد. اصلی‌ترین انواع قرص شل کننده عضلانی که بر نورون‌های مغزی اثر می‌گذارند شامل دیازپام، کاریزوپرودول، سیکلوبنزاپرین و متاکسالون می‌شود.
برخی از انواع قرص شل کننده عضلانی که برای اسپاسم‌های نخاعی تجویز می‌شوند باید باکلوفن، دانترولن و تیزانیدین نام برد. مجموعه این داروهای ضد اسپاسم عضلانی عوارضی به دنبال دارند که به صورت مفصل در متن مقاله ارائه شده‌اند. بسیار ضروری است که این عوارض را قبل از مصرف مد نظر داشت و دستورالعمل پزشک را دنبال کرد.
منبع:مجله پزشکی سیو طب