به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری سلامت،برنامه «گفت‌وگوی فرهنگی» رادیو گفت‌وگو به تهیه‌کنندگی رقیه‌زهرا پرندآور و با اجرای علی پژوهش، این هفته با موضوع ماموریت‌ها و مبانی قانونی ساترا، میزبان محسن قائمی‌نسب قائم مقام ساترا، دکتر محمدصادق افراسیابی سرپرست معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا و دکتر رضا رسولی حقوق‌دان و مدرس حقوق در دانشگاه‌های تهران بود. رسولی در این برنامه تاکید کرد: ساترا دارای خلاء تقنینی نیست.
ضرورت نظارت بر فضای مجازی انکارناپذیر است
محسن قائمی نسب؛ قائم‌مقام ساترا درخصوص وظیفه و ماهیت سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت‌و تصویر فراگیر(ساترا)، عنوان کرد: تاثیری که بازیگران زیست‌بوم صوت و تصویر فراگیر بر افکار و روح و روان عموم افراد جامعه دارند، سبب می‌شود که نظارت بر این حوزه ضرورت داشته باشد. امام حسن(ع) می‌فرمایند: «بنده در تعجب هستم از کسانی که درباره خورد و خوراک خود فکر زیادی می‌کنند اما درباره غذای روح خود فکری نمی‌کنند».
وی افزود: تاثیر فضای مجازی را بر افکار عمومی کسی نمی‌تواند انکار کند. ضرورت نظارت بر این فضا بر همین اساس انکارناپذیر است؛ درنتیجه همین مسئله و با توجه به قوانین کشور از جمله ماده ۷ اساسنامه سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۶۲، ماده ۱۴ قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مصوب سال ۱۳۸۲ و بند «ب» نظریه تفسیری شورای نگهبان پیرامون اصول ۴۴ و ۱۷۵ قانون اساسی، رهبر معظم انقلاب سال 94 طی مرقومه‌ای به رییس جمهوری وقت اعلام فرمودند که مسئولیت نظارت بر صوت‌و تصویر فراگیر بر عهده سازمان صدا و سیما است؛ بعد از این دستور بود که سازمان صدا و سیما این مسئله را طبق اختیارات رییس سازمان صدا و سیما به ساترا سپرد و بر مبنای همین دستور، ساترا این وظیفه را برعهده گرفت.
قائمی‌نسب تصریح کرد: طبق اختیاراتی که شورای سرپرستی صدا و سیما داشته است و این اختیارات در سال 73 توسط رهبر انقلاب به طور کامل به رییس سازمان صدا و سیما سپرده شده است، تاسیس و تغییر ساختار سازمان صدا و سیما توسط رییس سازمان مجاز است و بر همین اساس سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت‌و تصویر فراگیر توسط رییس سازمان صدا و سیما ایجاد شده است.
ساترا دارای خلاء تقنینی نیست
در ادامه برنامه، رضا رسولی حقوق‌دان و مدرس حقوق در دانشگاه‌های تهران راجع به جایگاه قانونی سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر گفت: پیش از پاسخ به سوال شما باید به دو نکته اشاره کنم، اول اینکه ساترا یک سازمان ناظر است که لزوما بنا نیست با اقدامات سلبی این کار را انجام دهد؛ رگولاتوری (تنظیم‌گری)، با تعامل نیز امکان‌پذیر است. نکته دوم هم اینکه نظارت منحصر به ایران نیست، کشورهای دیگری مانند انگلستان، آمریکا و فرانسه نیز دارای سازمان‌های مشابه‌ای هستند؛ بنابراین تاسیس ساترا یک رفتار سلیقه‌ای نیست.
این کارشناس در ادامه گفت: درباره جایگاه ساترا باید به چند نکته اشاره کنم. نخست آنکه رهبر معظم انقلاب برمبنای اختیارات خود امکان تاسیس سازمان و نهادهای جدید را دارند؛ از سوی دیگر اساسنامه سازمان نیز تصریح می‌کند که تاسیس کلیه فرستنده‌ها و پخش‌کننده‌های صدا و سیما بر عهده صدا و سیما است.
رسولی افزود: براساس اصل 138 قانون اساسی روسای دستگاه‌ها و سازمان‌ها حق دارند که برای انجام وظایف خود، نهاد جدید تاسیس کنند. بنابراین فعالیت ساترا، دارای خلاء تقنینی نیست. از سوی دیگر بخشنامه مستقیم قوه قضاییه هم این مسئله را تصدیق می‌کند اما علی‌رغم این مسائل اگر کسی فکر می‌کند که از منظر قانونی خلایی وجود دارد، این امکان را دارد که نظر خود را اعلام کند تا ساترا پیگیری کند.
این کارشناس در بخشی دیگر با اشاره به این موضوع که عصر فعلی را می‌توان دوره حکمرانی پلتفرم‌ها بر شمرد، خاطرنشان کرد: در این فضا نمی‌توان انتظار داشت که پلتفرم‌ها وجود داشته باشند اما هیچ نظارتی روی آن‌ها انجام نشود؛ این صحیح نیست که هر محتوایی بدون هیچ نظارت در فضای مجازی منتشر شود. البته که مردم هم انتظار دارند که حاکمیت برای محصولات صوت‌و تصویر فراگیر چارچوبی تعیین کند تا نوعا بتوانند از تاییده سازمان مسئول این حوزه، به عنوان تاییدیه استاندارد محتوا استفاده کنند.
سازمان صدا و سیما، متولی نمایش خانگی است
در ادامه برنامه سرپرست معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا به مصوبات مجلس شورای اسلامی در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ اشاره کرد و گفت: در قانون بودجه سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ ساترا به عنوان تنها نهاد متولی صوت و تصویر فراگیر تعیین شده است و بر خلاف تصور برخی اشخاص که فکر می‌کنند شورای نگهبان بند مربوط به ساترا را در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ حذف کرده است این طور نیست و صرفا بودجه‌ای که سال گذشته از محل درآمد اپراتورها برای نظارت بر فضای مجازی و حمایت از تولید محتوا در اختیار ساترا گذاشته شده بود حذف شد و در قانون بودجه ۱۴۰۱ تصریح شده است که مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر و نظارت بر آن، منحصرا بر عهده سازمان صدا و سیما است.
وی همچنین در خصوص نقش ساترا در حوزه نمایش خانگی به مصوبه جلسه شصت و ششم شورای عالی فضای مجازی اشاره کرد و گفت: بر اساس تعریف مرکز ملی فضای مجازی از صوت و تصویر فراگیر قطعا نمایش خانگی مصداق صوت و تصویر فراگیر است و علاوه بر این در سند «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات»، وظیفه تامین نیاز محتوایی کشور در خدمات ویدیوی درخواستی و اشتراک ویدیو از طریق سامانه‌ها و سکوهای داخلی با حداقل ده میلیون مشترک فعال به سازمان صدا و سیما سپرده شده است که در ساختار سازمان صدا و سیما، این موضوع به سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) محول شده است.
افراسیابی در خصوص برخی ابهامات مربوط به جلسه ۸۴ شورای عالی فضای مجازی و تصویب سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی گفت: در این سند از صوت و تصویر فراگیر و همچنین سامانه‌های نمایش ویدئوی درخواستی هیچ نامی برده نشده است که دلیل آن به اعتقاد بنده این است که قبلا در شورای عالی فضای مجازی هم در سند شبکه ملی اطلاعات و هم سایر اسناد و هم قوانین کشور، تکلیف حوزه صوت‌و تصویر فراگیر مشخص شده و نیازی به تاکید مجدد احساس نشده است.
ماموریت اصلی ساترا نظارت بر محتوا، صدور مجوز و تنظیم گری اجتماعی است
در ادامه برنامه، قائمی‌نسب به بیان ماموریت ساترا پرداخت و گفت: ماموریت اصلی ساترا نظارت بر محتوا، صدور مجوز برای رسانه‌های صوت‌و تصویر فراگیر و تنظیم گری اجتماعی است. سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت‌و تصویر فراگیر(ساترا)، در حال حاضر سه نوع مجوز صادر می‌کند، نخست صدور مجوز برای فعالیت یک سکو است، در وهله بعد مجوز تولید صادر می‌شود که آثار درخواستی در شورای تولید مورد بررسی قرار می‌گیرند تا مرحله تولید اجرایی شود، آخرین مجوز نیز، اجازه انتشار محتوا است، به این معنا که بعد از تولید محصول، شورای صدور مجوز انتشار، محصول تولیدی را با درخواست اولیه تطبیق می‌دهد اگر مشکلی نباشد، اجازه انتشار صادر می‌شود.
وی تاکید کرد: ساترا برای انجام وظایف قانونی خود نیاز به آیین‌نامه‌هایی دارد که در گذشته با کمک پلتفرم‌ها بازخوانی شده و به صورت شفاف اعلام و ابلاغ شده است تا مورد اجرا قرار بگیرند.
قائم مقام ساترا درباره چگونگی نظارت ساترا خاطرنشان کرد: مهمترین آیین‌نامه ما «مقررات مرتبط با ضوابط محتوایی صوت‌و تصویر فراگیر» است که همه نقش‌آفرینان در این زیست‌بوم برای تهیه آن دعوت شده‌اند و بعد از اخذ نظر آن‌ها این مقررات تدوین شده و سپس مراحل ابلاغ را طی کرده است.
ساترا امکان تصویب آیین‌نامه در حوزه کاری خود را دارد
در ادامه، رسولی درباره این موضوع گفت: همچنان که اشاره شد، براساس اصل 138 قانون اساسی، دستگاه‌های اجرایی حق مقررات‌گذاری تخصصی در حوزه کاری خود را دارند؛ بنابراین ساترا امکان تصویب آیین‌نامه در این خصوص را دارد؛ اگر هم کسی از این مقررات تخلف کند، مراجع تخصصی نظیر دادسرای فرهنگ و رسانه، دادسرای ارشاد و دادسرای جرائم رایانه‌ای به آن تخطی از قانون رسیدگی خواهند کرد.
وی یکی از وظایف اصلی ساترا را حفاظت از حقوق کاربران دانست و عنوان کرد: یکی از این کاربران خود ذی‌نفعان هستند. برای مثال از حق نویسنده، کارگردان یا تهیه‌کننده نیز باید صیانت شود تا کسی متعرض حقوق آن‌ها نشود و حق کپی‌رایت آن‌ها را نقض نکند که این کار مهم باید در معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا به شکل جدی دنبال شود. از طرفی نظارت صحیح موجب می‌شود تا خانواده‌ها با خیال راحت‌تری اجازه دهند تا فرزندان‌شان از محتوای این سبد رسانه‌ای استفاده کنند.
ساترا از فعالیت قانونی سکوها حمایت می‌کند
قائم‌مقام ساترا در پایان برنامه در پاسخ به این سوال که برخی ادعا می‌کنند رعایت قواعد اسلامی سبب می‌شود تا جایگاه پلتفرم ایرانی در رقابت با سرویس‌های خارجی تضعیف شود، گفت: ساترا، سیاست‌های حمایتی متعددی از پلتفرم‌ها دارد و حتی معاونتی با عنوان معاونت توسعه بازار و کسب و کار ساترا شکل گرفته است تا کسانی که قوانین را رعایت می‌کنند از امتیازاتی زیادی برخوردار شوند. مانند اینکه آرشیو صدا و سیما به صورت رایگان در اختیار پلتفرم‌های قانون‌مدار، قرار می‌گیرد تا زنجیره ارزش آن‌ها گسترش پیدا کند. بنابراین ساترا، از فعالیت قانونی سکوها به طور جدی حمایت می‌کند.