وی می گوید: دوره سالمندی نیز مانند دوره های قبلی زندگی با تکالیف رشدی همراه است( تکلیف رشدی تکلیفی است که در یک دوره مشخص از زندگی به وجود آمده و انجام موفقیت آمیز آن منجر به شادکامی و رضایت در فرد می شود).

این تکالیف عبارتند از:

_حفظ سلامت جسمی و سازش با محدودیت های جسمی ناشی از پیر شدن

_حفظ درآمد و دارایی کافی برای حمایت از خود

_سازش یافتن با نقش جدید در دوران سالمندی(مثل نقش پدربزرگ، مادر بزرگ یا نقش بازنشسته)

_حفظ هویت و موقعیت اجتماعی با مشارکت اجتماعی به طور مثال از طریق فعالیت های داوطلبانه

_برقراری دوستی و رفاقت

_یادگیری استفاده لذت بخش از اوقات فراغت

_دستیابی به یکپارچگی از طریق پذیرش زندگی خود

پیدایش یکپارچگی تکلیف اصلی روانی اجتماعی دوران سالمندی است. انجام این تکلیف نیازمند بازنگری زندگی، توانایی پذیرش واقعیت های زندگی فرد توسط خود او بدون پشیمانی، توانایی پذیرش زندگی آنگونه که بوده و هست و توانایی رویارویی با مرگ بدون ترس است.

همچنین پذیرش سختی ها، شکست ها و ناامیدی های فرد در کنار فردیت، دستاوردها و رضایت های اوست. در یک کلام پذیرش زندگی و خشنودی فرد از زندگی همانگونه که بوده و همانگونه که هست.

در این راستا، سالمندان بایستی اهداف تازه ای برای خود بیابند و سبک زندگی ای را انتخاب کنند، که با آن احساس راحتی می کنند.

سالمندی باید عقب نشینی برای رسیدن به مقصدی خاص باشد نه عقب نشینی از مقصدی خاص. سالمندانی راضی ترند که به فعالیت های معنی دار مشغول می شوند.

سالمندی فرصتی برای لذت بردن از زندگی به انسان می دهد. با کاهش نقش های شغلی ایام فراغت بیشتری برای دنبال کردن فعالیت های مورد علاقه در دسترس سالمندان است.

رضایت از زندگی و داشتن احساس خوب به خود به میزان فعالیت های ارزشمند و لذت بخش بستگی دارد.

انجام موفقیت آمیز تکالیف دوران سالمندی از دل پارادوکس پیری می آید. پاردوکس پیری این است که سالمندان علیرغم مشکلات فراوان احساس رضایت مندی می کنند.

علت این احساس خوب را رسیدن به تاب آوری می دانند. تاب آوری در نتیجه سازگاری موفق با دشواری هاست. تاب آوری فرد با توانایی اش برای سازگاری، بهبود پس از بحران، احساس سرزندگی و حس هدفمندی تعیین می شود.

تفکر تاب آوری توانایی رویارویی با سختی ها و مصائب را به سالمندان می دهد.

با افزایش تاب آوری می توان ضمن انجام موفقت آمیز تکالیف این دوره، به رضایت و خشنودی نیز دست پیدا کرد، چرا که تاب آوری ظرفیتی مولد بوده که سبب سلامتی و عملکرد خوب در مواجه با مشکلات شده و به سالمندان اجازه می دهد تا تجارب مثبت و تجارب منفی سالمندی را بپذیرند.

علاوه بر این به موازات سالمند شدن می توان با تکیه بر خرد بر دیدگاه های محدود دوره های قبلی زندگی، فائق آمد. ثابت شده است که سالمندان خردمند کمتر خودمحور می شوند و بیشتر احساس آرامش و اتصال به جهان طبیعی دارند.

خرد با سالمندی می آید و وقتی سالمندان با ابهامات و تناقضات ظاهری، مدارا می کنند، از تناقض خارج شده و دیدگاه های ملایم تری در مورد درست یا نادرست بودن پدیده ها پیدا می کنند. این دیدگاه به سالمندان کمک می کند به جای تجربه دوره یاس و ناامیدی به سمت تعالی در دوره سالمندی رفته و درک مثبتی از سالمندی داشته باشند.

لذا برای حصول اهداف مثبت در دوران سالمندی بایستی برنامه های آموزشی و مشاوره ای به منظور بازتعریف درک از زمان، فاصله و اهداف، باز تعریف درک زندگی، مرگ و کاهش ترس از مرگ، افزایش احساس نزدیکی مثبت با گذشته و نسل های آینده و همچنین برنامه هایی به منظور ایجاد تعادل بین تعاملات اجتماعی و توجه به خود و همچنین افزایش تاب آوری طراحی و اجرا گردد.

متاسفانه تصور ما از افق های پیش رو بسیار وابسته است به سن و سالمان است؛ هر مقدار پیش می رویم افق هایمان بسته تر می شوند و گزینه هایمان محدودتر؛ اما به این فکر نمی کنیم که بسیاری از افراد موفق در نیمه دوم زندگی به یکی از شش مطلوبیت شخصی(شهرت، ثروت، قدرت، منزلت، معرفت و معنویت) رسیده اند.

دکتر وحیدرضا برهانی نژاد_ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان و دکترای تخصصی سالمندشناسی