عوارض جانبی جنسی یکی از مشکلات رایج همراه با مصرف داروهای ضدافسردگی است. طبق گفته دپارتمان خدمات انسانی و سلامتی امریکا، از هر 5 نفر در امریکا 1 نفر به افسردگی بالینی و آثار ناشی از آن دچار می‌شود. لازم به ذکر است همان‌طور که افسردگی در هر دو جنس زن و مرد رخ می‌دهد، عوارض جانبی جنسی ناشی از داروهای ضدافسردگی نیز بر هر دو جنس مرد و زن تأثیر می‌گذارد. خوب است بدانیم درک میزان و چگونگی تأثیر این داروها بر زندگی جنسی افراد می‌تواند در مدیریت این عوارض کارآمد باشد.

به‌طورکلی عوارض جانبی جنسی با داروهای ضدافسردگی مرتبط هستند، اما برخی از انواع داروها موجب مشکلات جنسی بزرگ‌تری نسبت به سایر داروها می‌شوند. لذا داروهایی که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم، دارای بیشترین تعداد گزارش‌ها در رابطه با عوارض جانبی جنسی هستند:

-- سیتالوپرام (سلکسا)

-- دولوکستین (سیمبالتا)

-- اس‌سیتالوپرام (لکساپرو)

-- پاروکستین (پاکسیل یا پاکسیل سی‌آر)

-- فلوکستین (پروزاک)

-- سرترالین (زولوفت)

البته ریسک ابتلا به عوارض جانبی جنسی در داروهای بوپروپیون و میرتازاپین اندکی کم‌تر است، اما نکته مهم این است که بدانیم هر نوع داروی ضدافسردگی می‌تواند باعث بروز مشکلات جنسی شود.

چرا داروهای ضدافسردگی باعث بروز مشکلات جنسی می‌شوند؟

بیشتر داروهای ضدافسردگی بخشی از یک خانواده دارویی به نام SSRIs هستند که مخفف Selective serotonin reuptake inhibitors و به معنای "بازدارنده بازجذب سروتونین انتخابی" است. با افزایش سطح سروتونین در بدن شخصی که داروی ضدافسردگی مصرف می‌کند، یک حس "آرامش" و " اضطراب کمتر" به فرد دست می‌دهد.

برخی افراد مصرف داروهای ضدافسردگی خود را به امید اینکه کیفیت زندگی جنسی بهتری داشته باشند متوقف می‌کنند که این کار بدون مشورت با پزشک اصلا صحیح نیست.

حال جالب است بدانید که همان حس آرامش و ثبات می‌تواند باعث کاهش میل جنسی فرد شود و به همین علت است که در ابتدا گفته شد داروهای ضدافسردگی با عوارض جانبی جنسی می‌توانند همراه باشند. در واقع این حس از انتقال پیام هورمون‌هایی که باعث می‌شوند بدن ما به عمل جنسی واکنش نشان دهد به مغز جلوگیری می‌کند. به بیان ساده‌تر، داروهای ضدافسردگی می‌توانند میل جنسی افراد را کاهش دهند.

عوارض جانبی جنسی در خانم‌ها

سطح سروتونین در بدن به‌وسیله داروهای ضدافسردگی تجویزشده توسط پزشک تثبیت می‌شوند. خانم‌هایی که داروهای ضدافسردگی از خانواده SSRIs را استفاده می‌کنند ممکن است با مشکلاتی مثل تأخیر در روان‌کاری واژن، تأخیر در ارگاسم و یا حتی عدم ارگاسم مواجه شوند. همچنین احتمال دارد برخی خانم‌ها به عدم تمایل به رابطه جنسی دچار شوند. برخی زنان نیز احساس ناراحتی حین عمل جنسی را گزارش کرده‌اند. بنابراین خانم‌هایی که از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کنند و سعی در بچه‌دار شدن دارند، بهتر است با پزشک خود مشورت کنند. نکته مهم دیگر اینکه اثبات شده برخی داروهای ضدافسردگی می‌توانند باعث بروز نقص در نوزاد متولد شده شوند.

عوارض جانبی جنسی در مردان

مردان نیز همانند زنان می‌توانند تحت تأثیر تثبیت‌سازی سروتونین با داروهای خانواده SSRIs قرار بگیرند. عوارض جانبی رایج در میان مردان شامل کاهش میل جنسی و دشواری نعوظ است. برخی مردان نیز در حفظ حالت نعوظ با مشکل مواجه می‌شوند. گفتنی است تأخیر در رسیدن به اوج لذت جنسی و یا عدم رسیدن به اوج لذت جنسی در مردانی که از داروهای ضدافسردگی استفاده می‎‌کنند نیز گزارش شده است. نکته مهم دیگر اینکه برخی داروها مثل سلکسا یا همان سیتالوپرام می‌توانند باعث کاهش تعداد اسپرم‌های مردان حتی به نزدیکی صفر شوند.

عوارض جانبی مشترک در مردان و زنان

البته عوارض جانبی مشترکی نیز بین زنان و مردانی که داروهای ضدافسردگی مصرف می‌کنند وجود دارد که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

-- افزایش وزن

-- حالت تهوع

-- سرگیجه

-- احساس تنبلی

البته باید توجه داشت که هر شخصی می‌تواند واکنش متفاوتی نسبت به عوارض جانبی این داروها داشته باشد. اما با این‌ وجود، در اغلب افراد، این تأثیرات فیزیکی و احساسی می‌تواند جذابیت رابطه جنسی را کاهش دهد.

به‌طور مثال افزایش وزن می‌تواند به حس خودشناختی منجر شود که در نتیجه کاهش تمایل جنسی را در پی خواهد داشت. بنابراین، این نکته مهم که "آیا داروهای ضدافسردگی مستقیماً در کاهش میل جنسی فرد دخیل است یا علت دیگری در این‌ بین وجود دارد" باید مورد بررسی قرار گیرد. گاهی اوقات مدیریت وزن و تنظیم برنامه‌های تمرینی روزانه می‌تواند انرژی و میل جنسی بیشتری را برای ما فراهم کند.

حال بیایید چند روش برای مدیریت کردن عوارض جانبی ناشی از داروهای ضدافسردگی را مورد بررسی قرار دهیم:

دوز مصرفی خود را تنظیم کنید

همان‌طور که گفته شد داروهای ضدافسردگی در هر میزانی می‌توانند بر روی میل جنسی تأثیر بگذارند. البته طبیعی است که در دوزهای بالاتر، با افزایش احتمال عوارض جانبی جنسی مواجه هستیم. بنابراین افرادی که از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کنند و احساس می‌کنند به عوارض جانبی جنسی دچار شده‌اند می‌توانند با پزشک خود در مورد کاهش دوز مصرفی‌شان گفتگو کنند. لازم به ذکر است هیچ‌گاه بدون مشورت با پزشک دوز مصرفی داروهای خود را نباید تغییر دهیم.

توجه داشته باشید که اگر تصمیم به کاهش دوز مصرفی داروی خود گرفتید، احتمالاً باید به مدت چند هفته تحت نظر و بررسی قرار بگیرید. همچنین هرگز داروی خود را قبل از مشورت با پزشک متوقف نکنید.

زمان‌بندی را در نظر بگیرید

وقتی صحبت از عمل جنسی باشد، زمان‌بندی از اهمیت بالایی برخوردار می‌شود. این موضوع به‌خصوص زمانی که داروهای تجویزشده برای مقابله با افسردگی باعث کاهش تمایل جنسی شده باشد صدق می‌کند.

بنابراین اگر داروی ضدافسردگی را یک‌بار در روز مصرف می‌کنید، شاید بتوانید مشکل خود را با مصرف دارو بعد از زمانی که معمولاً تمایل به برقراری رابطه جنسی دارید، برطرف سازید.

نسخه پزشک خود را مورد بازبینی قرار دهید

اگر تغییر در دوز مصرفی و زمان مصرفی دارو به بهبود شرایط کمکی نکرد، نگران نباشید. چراکه شاید لازم باشد داروهای خود را تغییر دهید. بنابراین بعد از مشورت با پزشک خود، ممکن است پزشکتان به شما داروهایی معرفی کند که احتمال بروز عوارض جانبی جنسی در آن‌ها کمتر باشد. همچنین ممکن است دارو یا مکمل دیگری به نسخه شما اضافه کند که از بروز این مشکل‌ها جلوگیری کند.

داروهای اختلال نعوظ می‌توانند به مردان در حفظ حالت نعوظ کمک کنند. همچنین در زنان هم ممکن است با افزودن داروی ضدافسردگی‌ای به نام بوپروپیون در رژیم دارویی، شرایط بهبود یابد.

یک خط زمانی ایجاد کنید

یکی از ساده‌ترین راه‌حل‌ها برای اختلال عملکرد جنسی انتظار برای کاهش آثار عوارض جانبی جنسی است. مثل بسیاری از کارها و رفتارهای دیگر، ممکن است چند هفته یا حتی یک ماه زمان نیاز باشد که عوارض جانبی جنسی در بدن افراد از بین بروند. بنابراین "صبر" در مدیریت عوارض جانبی جنسی بسیار مهم است. این کار می‌تواند به بدن برای سازگار شدن با داروهای ضدافسردگی زمان بدهد.

تعامل و صحبت با شریک جنسی

برای برخی افراد، عوارض جانبی جنسی ناشی از مصرف داروهای ضدافسردگی می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده باشد. برخی افراد معمولاً مصرف داروهای ضدافسردگی خود را متوقف می‌کنند به امید اینکه کیفیت زندگی جنسی بهتری داشته باشند که این کار بدون مشورت با پزشک به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.

با این‌ حال، مهم است که در یاد داشته باشیم هر شخص واکنش متفاوتی نسبت به داروهای ضدافسردگی می‌تواند داشته باشد. متوقف کردن مصرف داروهای ضدافسردگی به این معنی است که علائم افسردگی شما دوباره باز خواهند گشت. گفتنی است زمانی که در یک دوره درمانی هستید، لازم است که با شریک جنسی خود در این رابطه مشورت و صحبت کنید و به دنبال راه‌حل‌هایی برای سلامت ذهنی و جنسی خود باشید.

در انتها لازم به ذکر است که عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهای ضدافسردگی بسیار شایع است. بنابراین هیچ‌گونه نگرانی از در میان گذاشتن این مسئله با پزشک خود و جست‌وجوی راه‌حل برای آن نداشته باشید.

منبع:تبیان