به گزارش خبرنگار خبرگزاری سلامت ، دکتر نوشین محمد حسینی، در نشست خبری که در استودیو سلامت وزارت بهداشت و به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، با اشاره به پویش ملی " دارو زباله نیست"، بیان کرد: در این پویش تلاشمان بر این خواهد بود که ضمن آگاهی رسانی درباره نحوه امحای صحیح داروها و تلاش در جمع آوری آنچه که امکان امحاء آن در منازل وجود ندارد، توضیح دهیم و از ورود این داروها به چرخه طبیعت جلوگیری کنیم.
وی در این خصوص ادامه داد: در سال های گذشته سازمان غذا و دارو با پویش های مختلفی که برگزار کرده، سعی در اطلاع رسانی مناسب در این زمینه داشته است و درخصوص پسماندهای دارویی صنایع و داروخانه ها با توجه به حضور مسئولین فنی داروساز، تقریبا خیالمان راحت است که پسماندهای دارویی خطرناک از این دو طریق وارد سیستم طبیعت نمی شوند و داروخانه ها و همچنین پخش ها و صنایع دارویی، داروهایی را که به هر شکلی غیرقابل استفاده شده و تاریخ مصرفشان گذشته یا می شکنند و یا تغییر فرم می دهند توسط شرکت های امحاگر بزرگ جمع آوری و بی خطر می کنند تا کمترین آسیب را برای سلامت مردم به دنبال داشته باشند.
دکتر محمد حسینی بیان کرد: با توجه به اینکه تقریبا 25 میلیون خانواده ایرانی داریم، تصور کنید اگر هر خانواده فقط 100 گرم دارو را که برای طبیعت ممکن است مضر باشد، وارد طبیعت کند، چه عدد عظیمی خواهد شد. باید توجه کرد که نحوه برخورد با داروها بسیار بسیار مهم است و امیدواریم در طول این پویش بتوانیم این موارد را به مردم آموزش داده و پیش ببریم.
وی گفت: ما در پویش های قبلی هم سعی کردیم که آموزش های کامل را به مردم ارائه کنیم که بدانند کدام یک از داروها را می توانند در منزل بی خطر کنند و کدام یک از داروها خطرناک هستند. از جمله داروهایی که بسیار می توانند برای سلامت همه ما خطرناک باشند، آنتی بیوتیک ها هستند. اگر آنتی بیوتیک به صورت منطقی تجویز و مصرف شود، عملا نباید دور ریز آنتی بیوتیک داشته باشیم. زیرا در این صورت آنتی بیوتیک تجویزی به اندازه نیاز بیمار است و اگر بیمار دوره درمانش را کامل کند، نباید آنتی بیوتیک اضافه در منزل داشته باشیم. اما گاهی پیش می آید که آنتی بیوتیک ها به دلایل مختلف اعم از حساسیت دارویی، ناقص گذاشتن درمان و... در خانه اضافه می مانند؛ باید توجه کرد که اگر دفع آنتی بیوتیک ها نادرست انجام شود و در زباله معمولی ریخته شوند، می توانند از طریق آب های زیر زمینی دوباره به چرخه زندگی ما برگردند و مقاومت میکروبی در بدن ایجاد کنند.
داروهای شیمی به هیچ عنوان نباید با زباله های معمولی دفع شوند
دکتر محمد حسینی ادامه داد: مقاومت میکروبی به این معناست که دوران درمان بیماری های عفونی و همینطور دوره بستری در بیمارستان بیشتر شده و امکان موفقیت در درمان هایی مانند پیوند و شیمی درمانی نیز کمتر می شود که هر یک از این موارد به تنهایی یک خطر بزرگ محسوب می شود.
وی افزود: در زمینه داروهایی که برای شیمی درمانی استفاده می شود نیز همین امر صادق است و اگر در این موارد هم دارویی باقی بماند، این داروها به هیچ عنوان نباید در زباله های معمولی دفع شوند. این داروها سرطانزا هستند و معمولا از طبیعت حذف نمی شوند و اگر دقت کافی در امحای آنها صورت نگیرد، می توانند به شدت برای سلامت جامعه پرخطر باشند. هورمون ها هم از جمله داروهایی هستند که نباید به صورت بی رویه مصرف شده یا دور ریخته شوند. هورمون ها هم می توانند از طریق طبیعت به ما برگشته و مشکلات جدی ایجاد کنند.
تحویل داروهای غیرقابل استفاده به داروخانه ها
وی درخصوص نحوه امحای داروهای تاریخ مصرف گذشته نیز تصریح کرد: ما معمولا هر سال این پویش را در اسفند ماه برگزار می کنیم. زیرا فصل خانه تکانی است و در خانه تکانی معمولا چیزهای اضافه از جمله داروهای اضافه دور ریخته می شوند. تا سال گذشته ما از مردم می خواستیم که این داروها را در بسته بندی جداگانه ای از زباله های معمولی جمع کرده و روی آنها بنویسند که این زباله ها داروهای تاریخ مصرف گذشته هستند تا جداگانه جمع آوری شوند. در سال جاری، امیدواریم بتوانیم با کمک همکارانمان در قسمت های مختلف وزارت بهداشت و دوستداران سلامت مردم، باکس هایی را تهیه کرده و در داروخانه ها قرار دهیم تا این داروها و مواد جانبی داروها که قابل مصرف نیستند، در آنها ریخته شوند. زیرا بهترین روش آن است که این داروها به داروخانه ها تحویل شود و ما این داروها را از داروخانه ها جمع آوری کنیم. باتوجه به اینکه در داروخانه ها همکاران داروساز ما حضور دارند و آنها خطرات زباله دارویی را به خوبی درک می کنند، می توانند تا زمانیکه جمع آوری شوند از آنها نگهداری کنند. در نهایت این باکس ها از داروخانه ها جمع آوری شده و از سوی شرکت های امحاء کننده دارو، بی خطر و به صورت علمی دفع می شود.
وی درخصوص تجویز بیش از حد آزیترومایسین علیرغم عدم تاثیر آن در بیماری کووید19، خاطرنشان کرد: نظارت بر تجویز پزشکان و رعایت پروتکل های تجویز از سوی آنها، برعهده معاونت درمان وزارت بهداشت است. با این حال باید توجه کرد که پزشک معالج همواره بهترین چیز را برای بیمار می خواهد. در برخی موارد که مجبور می شود آنتی بیوتیک را برای بیماری ویروسی تجویز کند، زمانی است که علاوه بر بیماری ویروسی به دلیل ضعف بدن یک بیماری باکتریایی هم اضافه شده است. اگر پزشکی این موضوع را تشخیص دهد، می تواند برای بیمار تجویز کند. بنابراین، مردم به پزشک شان اعتماد کنند و اگر دارویی برایشان تجویز می شود، دوره درمان را تکمیل کنند و اگر دارویی از سوی پزشک تجویز نشده، نه خودتان نسبت به مصرف آن اقدام کنید و نه اصرار کنید که پزشک آن را تجویز کند.
دکتر محمد حسینی درخصوص سامانه ثبت عوارض ناخواسته دارویی گفت: آمار عوارض دارویی به این صورت قابل ارائه نیست. زیرا به چند عامل بستگی دارد؛ یکی اینکه آیا اساسا اندیکاسیون تجویز درست انتخاب شده است؟ بدن فرد مصرف کننده تا چه حد زمینه ایجاد عارضه دارویی داشته و همکار داروساز و پزشک ما چقدر در مدیریت عارضه دارویی نقش داشتند؟ و... . زیرا وقتی عارضه ای را بررسی می‌کنیم، متوجه می شویم که بسیاری مواقع عارضه دارو به دلیل عدم آشنایی بیمار با نحوه مصرف و نگهداری دارو بوده است. بر این اساس، ارائه آمار عوارض دارویی باعث می شود که مصرف کنندگان این داروها به دلیل این اعلام آمار بدون توجه به عوامل مختلف عوارض دارویی، آن دارو را مصرف نکنند. به طور کلی، در هیچ کجای دنیا گزارش عوارض ناخواسته دارویی به این صورت بیان نمی شود و گزارش ها محرمانه است. کاری که ما انجام می دهیم این است که اگر ثابت شود عارضه ایجاد شده مربوط به دارو است، پیگیری کرده و عوامل آن برطرف می شود.
مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده های سلامت محور سازمان غذا و دارو همچنین درباره جمع آوری اضافه برخی داروهای گران قیمت مانند داروهای درمان سرطان و سایر داروها از مردم از سوی خیریه ها و برخی مراکز، یادآور شد: متاسفانه یکی از دلایلی که امسال روی این پویش پافشاری می کنیم، این است که دیدیم این حرکت که برخی خیریه ها، مساجد و ... به جمع آوری داروهایی می پردازند که در منازل استفاده نشده‌اند، در حال افزایش است. این کار بسیار خطرناک است؛ در درجه اول یادمان باشد که دارویی که از داروخانه و نظارت داروساز خارج می شود، دیگر قابل مصرف نیست. مگر صرفا برای کسی که دارو برایش تجویز شده و آموزش کافی را برای مصرف دارو دریافت کرده است. در غیر این صورت، دارویی که تحت نظارت داروساز نبوده، چون از سلامتش مطمئن نیستیم، به هیچ عنوان قابل مصرف نیست. بنابراین، هیچ داروی خریداری شده ای، قابل برگشت به داروخانه یا هیچ مرکز دیگری نیست، مگر برای امحای آن.
وی اظهار کرد: اگر بین آمار فروش دارو و تجویز دارو، مقایسه ای داشته باشیم، اختلاف بزرگی که می بینیم نشان دهنده داروهایی است که به صورت خودسرانه خریداری شده است. البته چند فاکتور جدی هم موثر است؛ اول اینکه دارو در کشور به شدت ارزان است و بر این اساس قاچاق معکوس دارو وجود دارد. خواهشم از مردم این است که از امروز تلاش کنیم که دارو را فقط به میزانی که نیاز داریم و برای مشکلی که واقعا وجود دارد، مصرف کنیم. البته وجود برخی داروهای ضروری در منزل خوب است، اما همین داروها را هم با کمک داروساز برای منزل فراهم کنید و از نگهداری انواع مسکن ها و آنتی بیوتک ها در منزل به شدت خودداری کنید.
خبرنگار:سید حمید رضا ریاض