به گزارش  گروه بهداشت و درمان خبرگزاری سلامت به نقل از روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی،  آرتروز یا التهاب مفاصل، شایع‌ترین بیماری مفصلی و یک عامل مخرب پیش‌رونده محسوب می‌شود که با ساییدگی استخوان‌ها و کاهش توان حرکتی همراه است،  درد ناشی از این بیماری به حدی زیاد است که می‌تواند زندگی را برای مبتلایان بسیار طاقت‌فرسا و روند طبیعی خواب و بیداری آن‌ها را دچار اختلال کند.

تاریخچه بیماری آرتروز

آرتروز مشکلی‌ است که از ابتدای خلقت استخوان‌های تمامی دارندگان اسکلت را تحت تاثیر قرار داده است برای این مشکل هیچ درمانی وجود ندارد و تنها شیوه موجود برای مقابله با آن حرکات صحیح ورزشی است که با توجه به تأثیرات مخرب حرکات نادرست، بکار بردن بیشترین میزان دقت در انجام حرکات ورزشی برای این بیماران حیاتی است.

 متحرک نگه داشتن مفصل در انجام این تمرینات به کاهش التهاب مزمن کمک می‌کند و نقش بسزایی در تسکین درد طاقت‌فرسای ناشی از آن دارد.

 آرتروز و کرونا

در دوسال اخیر وجود معضلی جدید به نام کووید -۱۹ شاخصه‌های سلامت مردم جهان را دچار تغییر کرده است و با توجه به تأثیرات تضعیف‌ کننده و آسیب‌رسان آرتروز بر سیستم ایمنی، افراد درگیر این بیماری یا سالخوردگان به میزان بالایی در معرض خطر ابتلا به کرونا قرار دارند.

ارائه راهکارهای اساسی و مراقبت‌های بهداشتی قابل دسترسی و مقرون‌به‌صرفه توسط آن‌ها، افزایش آگاهی جهانی در مورد بیماری‌های روماتیسمی و اسکلتی عضلانی را دشوار می‌کند؛ حال آن‌که این آگاهی بخشی، کلید اصلی موفقیت برای مبارزه با بیماری‌هاست.

دکتر رضا زندی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به انواع آرتروز و روش های درمانی این بیماری توضیحاتی ارائه داد و بر لزوم پیشگیری از این عارضه تاکید کرد.

این  فلوشیپ جراحی هیپ و لگن با اشاره به اینکه آرتروز در دو دسته کلی اولیه و ثانویه تعریف می شود، گفت: آرتروز اولیه بدون هیچ علت خاصی، با افزایش سن، وجود سابقه خانوادگی و زمینه ژنتیکی یا بلند کردن اجسام سنگین ایجاد می شود و تمام مفاصل بدن را درگیر می کند.

وی بیان کرد: آرتروز ثانویه به علت وجود یک عارضه مادرزادی، روماتیسم یا شکستگی در مفصل ایجاد می شود، البته آرتروز اولیه و به دنبال آن آرتروز زانو بسیار شایع است، چراکه بیشترین فشار به این مفصل وارد می شود.

 متخصص ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی درباره اقدامات پیشگیرانه این عارضه شایع عنوان کرد: کاهش وزن، تغییر در نحوه نشستن، استفاده از هر دو توالت فرنگی و ایرانی، بلند نکردن اجسام سنگین نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به آرتروز اولیه دارد.

وی ادامه داد: این اقدامات در مواقعی که بیماری در مراحل اولیه قرار دارد و بیمار درد غیرقابل تحملی ندارد، به عنوان راه درمانی نیز مطرح می شود. آب درمانی، ورزش های سبک، روش های دارویی، روشPRP و در برخی مواقع جراحی تعویض مفصل از دیگر روش های درمانی مطرح است.

فلوشیپ جراحی هیپ و لگن بر اهمیت انتخاب روش درمانی متناسب با علائم تاکید کرد و گفت: تعویض مفصل هیپ به عنوان بهترین عمل قرن شناخته شده است چراکه بیمار را به زندگی عادی برمی گرداند. البته معمولا آخرین انتخاب، جراحی است و تا حدامکان سعی می شود عارضه را به کمک تغییر سبک زندگی و انجام ورزش های ساده رفع کرد.

 وی ادامه داد: در برخی اوقات بیمار به علت مصرف داروهای متعدد یا ابتلا به بیماری هایی همچون دیابت و پوکی استخوان دچار تخریب مفصل می شود. از طرفی فرد به علت داشتن درد زیاد، نمی تواند فشار به مفصل وارد کند و تحرکی ندارد، همین امر نیز باعث بروز چاقی، دیابت و فشار خون و در نهایت تخریب مفصل می شود.

 دکتر زندی در پایان تاثیرگذاری جراحی تعویض لگن را چشمگیرتر از عوارض آن اعلام کرد و افزود: هر اقدامی باید در زمان مناسب انجام شود و پیش از بروز هر مشکلی باید پیشگیری را مورد توجه قرار داد.

در ادامه دکتر سید منصور رایگانی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی  دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی نیز با بیان اینکه کمردرد و زانو درد از شایع ترین بیماری های سیستم اسکلتی و عضلانی است، گفت: دلیل ۹۵ درصد کمر درد ها، مشکلات اسکلتی عضلانی مانند قوس نامناسب کمر، اسپاسم و انحراف ستون فقرات، قوس زیاد از حد کمر، انقباض ناخواسته عضلات و دردهایی است که به علت مشکلات عضلات، لیگامان ها و بافت های اطراف دیسک بین مهره ای در ستون فقرات ایجاد می شود و فتق دیسک کمر در آن نقشی ندارد.

وی با بیان اینکه پیشگیری از بروز بیماری ها همیشه مقرون به صرفه ترین و بهترین راه حل درمان بیماری ها است، گفت: سلامت سیستم اسکلتی، عضلانی و عصبی در سلامتی افراد مسئله مهمی است و باید مانند تمامی بیماری ها، پیشگیری از آن را در دستور کار قرار داد.

این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با اشاره به اینکه با انجام منظم چند برنامه ساده می توان شانس ابتلا به بیماری های اسکلتی و عضلانی را کاهش داد، توضیح داد: افراد باید از بدو کودکی آموزش ببینند که فعالیت های ورزشی مرتب و منظم داشته باشند.

وی ادامه داد: منظور از فعالیت های ورزشی لزوما فعالیت های حرفه ای نیست، بلکه ورزش از راه رفتن معمولی روزانه دوبار و هربار به مدت ده دقیقه تا یک فعالیت ورزشی خیلی سنگین را شامل می شود.

 رئیس مرکز تحقیقات طب فیزیکی و علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر اینکه انجام فعالیت ورزشی منظم حداقل چیزی است که می تواند سلامت اسکلت و عضلات را تامین کند، ادامه داد: برای ایجاد سلامتی و بهبود سیستم اسکلتی عضلانی به همه افراد توصیه می شود برنامه ورزشی منظمی مانند دوبار پیاده روی ده دقیقه ای تند در روز، با لباس مناسب و در محیط آرام داشته باشند و آن را در هیچ وضعیتی متوقف نکنند.

 استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر نقش مهم تغذیه در تقویت سیستم اسکلتی عضلانی توضیح داد: تغذیه افراد باید حاوی مواد پروتئینی، مواد لبنی، سبزیجات و ویتامین ها باشد و باید از مصرف مواد مضر برای بدن مانند فست فودها و غذاهای حاوی مواد افزودنی خودداری شود.

دکتر رایگانی در ادامه به اهمیت رعایت انجام فعالیت های روزمره زندگی به شکل صحیح اشاره کرد و افزود: همه ما باید متناسب با نوع شغلمان آموزش دیده باشیم تا بدانیم چه کارهایی سبب می شود تا بدنمان به ویژه سیستم اسکلتی و عضلانی دچار آسیب نشود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه کمردرد و زانو درد از شایع ترین بیماری های سیستم اسکلتی و عضلانی است، گفت: دلیل ۹۵ درصد کمرددرد ها، مشکلات اسکلتی عضلانی مانند قوس نامناسب کمر و اسپاسم ستون فقرات انحراف ستون فقرات، قوس زیاد از حد کمر، انقباض ناخواسته عضلات و دردهایی است که به علت مشکلات عضلات، لیگامانها و بافتهای اطراف دیسک بین مهره ای در ستون فقرات است و فتق دیسک کمر در آن نقشی ندارد.

رئیس مرکز تحقیقات طب فیزیکی و علوم توانبخشی در ادامه به اقداماتی برای جلوگیری از بروز کمر درد اشاره کرد و افزود: عدم نشستن و ایستادن طولانی مدت بیش از نیم ساعت یکی از عوامل کاهش کمر درد است و باید در هر وضعیتی که قرار داریم هر نیم ساعت یکبار حالت خود را تغییر داده و سپس به ادامه کار بپردازیم.

وی اضافه کرد: دقت هنگام حمل و نقل اجسام از جمله دیگر عوامل کاهش بروز کمردرد است و ما برای اینکه ستون فقرات سالمی داشته باشیم به هیچ وجه نباید مستقیم به جلو خم شویم و جسم را از دور برداریم و با فاصله از بدنمان حمل کنیم بلکه باید برای برداشن اجسام از روی زمین ابتدا بنشینیم، جسم را به بدن نزدیک کنیم، آن را چسبیده به بدن حمل کرده و بعد در جای دیگر قرار دهیم.

دکتر رایگانی افزود: اگر کمردرد منجر به ایجاد درد، گزگز، مومور و تیرکشیدگی در اندام شد و با سرفه و عطسه تشدید شد و یا در قدرت انگشتان و یا مچ پا ضعف ایجاد کند، به احتمال زیاد نشان دهنده فتق دیسک کمر است و در چنین وضعیتی باید حتما بیمار به پزشک مراجعه کرده و بر اساس نوع بیماری و شدت آن مورد درمان قرار گیرد.

رئیس مرکز تحقیقات طب فیزیکی و علوم توانبخشی توضیح داد: اگر بروز کمردرد با پادرد همراه نبود و حس گزگز، کرختی و ضعف وجود نداشت با خودمراقبتی درمان می شود اما اگر درد بیشتر از سه روز ادامه داشت، بیمار حتما باید به پزشک مراجعه کند.

آرتروز زانو در زنان شایع تر است

وی بیماری شایع دیگر سیستم اسکلتی عضلانی را درد زانو عنوان کرد و توضیح داد: آرتروز زانو معمولا از ۵۵ سال به بالا اتفاق می افتد و این بیماری در زنان نسبت به مردان شیوع بیشتری دارد.

این متخصص طب فیزیکی و علوم توانبخشی یادآور شد: آرتروز زانو در بعضی از افراد سابقه ژنتیکی دارد و نمی توان خیلی از بروز آن جلوگیری کرد اما عواملی وجود دارد که می تواند آرتروز را کنترل کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه به عوامل موثر در بروز و تشدید آرتروز اشاره کرد و گفت: بلند کردن اجسام با زانوی خمیده و با فشار زیاد ازعواملی است که می تواند بروز آرتروز را تشدید کند و انجام فعالیت های پیوسته ورزشی از عواملی است که می تواند از بروز آرتروز جلوگیری کند.

وزن، مهمترین عامل در بروز و تشدید آرتروز زانو

دکتر رایگانی با اشاره به اینکه وزن، مهمترین عامل در بروز و تشدید آرتروز زانو است، افزود: کاهش وزن می تواند در کاهش علائم و عوارض آرتروز زانو بسیار تاثیر گذار باشد و کمتر بیماریی وجود دارد که کاهش وزن در بهبود آن به اندازه آرتروز زانو تاثیر داشته باشد.

وی با تاکید بر اینکه کاهش وزن در کم کردن عوارض آرتروز زانو بسیار مهم است، تصریح کرد: ورزش های خاص زانو مانند تقویت عضله چهارسر نیز می تواند در کاهش عوارض ناشی از آرتروز زانو تاثیر بسزایی داشته باشد.

دکتر رایگانی افزود: پوشیدن کفش مناسب هنگام راه رفتن، راه رفتن در سطوح هموار و عدم استفاده مکرر از سطوح شیبدار نیز برای افراد مبتلا به آرتروز زانو بسیار مهم است و رعایت این موارد موجب کنترل بیماری آرتروز زانو می شود.

این متخصص طب فیزیکی و علوم توانبخشی یادآور شد: اگر با وجود رعایت همه این موارد بیماری کنترل نشد، بیمار پس از مراجعه به پزشک می تواند تحت انجام درمان هایی همچون روش های طب فیزیکی و فیزیوتراپی تزریق درون زانو، دارو درمانی و در نهایت تعویض مفصل قرار گیرد.

وی در پایان تاکید کرد: در حیطه طب فیزیکی و توانبخشی علاوه بر توصیه ها و مراقبت ها، تجویز ورزش های خاص و روش های فیزیوتراپی نیز انجام می شود تا کارشناسان فیزیوتراپیست آن ها را برای بیماران انجام دهند.