به عبارت دیگر، گوش دادن یعنی درک همزمان پیام های کلامی و غیرکلامی. پس فقط شنیدن کلمات گفته شده کفایت نمی کند، بلکه برای گوش دادن، به چیزی بیشتر از گوش ها احتیاج داریم. در مجموع، مهارت خوب گوش دادن بستگی به این دارد که چه مقدار از حرف های طرف مقابل را شنیده و به مفهوم شان آگاه هستیم.
گوش دادن اساسی ترین و قدرتمندترین شیوه برقراری ارتباط با دیگران است. تنها گوش دهیم و شاید مهم ترین چیزی که همواره به یکدیگر ارزانی می بخشیم همین توجه مان باشد.
اصول خوب گوش دادن
۱. در زمان مناسب صحبت کنید: وقتی شخص دیگری در حال حرف زدن است به چیزی که می گوید گوش دهید، وسط حرفش نپرید، به جای او حرف نزنید و اجازه بدهید که خودش جملاتش را تمام کند.
۲. خودتان را برای گوش دادن آماده کنید: آرام باشید و همه توجه تان را به گوینده اختصاص دهید. به عبارت دیگر، تمام چیزهای اضافه دیگر را از ذهن تان دور بریزید.
۳. گوینده را راحت بگذارید: طوری رفتار کنید که گوینده برای صحبت کردن احساس راحتی کند. نیازها و علائق طرف مقابل‌تان را هم مدنظر قرار دهید. بد نیست گاهی سر بجنبانید یا از حرکات و کلماتی استفاده کنید که گوینده برای ادامه صحبت ترغیب شود. دیگر اینکه ارتباط چشمی فراموش نشود، اما حواستان باشد که خیره نشوید.
۴. حواس گوینده را پرت نکنید: فقط و فقط به چیزی که گفته می شود توجه کنید. خط خطی کردن یا بازی کردن با کاغذهای جلوی دست، از پنجره بیرون را دید زدن، وَر رفتن با ناخن های دست و کارهای این شکلی را کنار بگذارید. این رفتارها حواس طرف مقابل را پرت کرده و این حس را به او منتقل می کند که از حرف هایش خسته شده اید و به پیامی که سعی در انتقالش دارد بی اعتنا هستید.
۵. همدلی کنید: بهتر است دیدگاه طرف مقابل را بفهمید و به قضایا از دید او نگاه کنید. دیدگاه هایی را که از قبل برای خودتان ساخته اید کنار بگذارید و با ذهنیت باز وارد مکالمه شوید تا بیشتر بتوانید با گوینده ابراز همدلی کنید.
۶. صبور باشید: گاهی ممکن است طرف مقابل مکث کند، شاید هم یک مکث طولانی، اما مکث کردن همیشه به این معنی نیست که حرف گوینده تمام شده است. پس صبور باشید و اجازه دهید که طرف مقابل با زمان بندی خودش پیش برود.
۷. به لحن گوینده گوش دهید: مردم در مواقع خاص از زیر و بَمی، لحن و حجم صدا برای رساندن مقصودشان کمک می گیرند و شما می توانید با توجه به این موارد به اهمیت مطلبی که عنوان می شود پی ببرید.
۸. به طرز فکر گوینده گوش دهید نه فقط کلماتش: باید از حرف های طرف مقابل یک تصویر کلی برداشت کنید، نه اطلاعات تکه‌تکه و پراکنده.
۹. به نشانه های ارتباط غیرکلامی توجه کنید: به اشارات و حرکات بدن، حالات چهره و حرکات چشم ها دقت کنید. برای خوب گوش دادن تنها به گوش های خود اکتفا نکنید، بلکه از چشم ها نیز کمک بگیرید، یعنی حواستان به اطلاعات اضافه تری که به کمک ارتباط غیرکلامی منتقل می شوند نیز باشد.
«سیمین تاج دهقانی»
کارشناس سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز