به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری سلامت، از فروردین ماه بود که کم کم متوجه شدیم کرونا قصد رفتن ندارد و از همان روزها صحبت از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین تجمعات کشور بر سر زبان‌ها افتاد. یکی از این تجمعات کنکورهای کارشناسی ارشد، دکتری و سراسری بودند. در همان روزها ستاد کرونا اطلاعیه‌ای مبنی بر به تعویق افتادن زمان برگزاری آزمون‌ها و موکول کردن آن به تابستان منتشر کرد. اما شروع ماه خرداد و رشد یکباره آمار مبتلایان و قربانیان کرونا شوکی بود که به ما نشان داد که کرونا مهمان یک ماه و دوماه نیست و باید برای آن برنامه‌ریزی بلندمدت داشت. شروع موج دوم کرونا مجددا توجه‌ها را به سمت خطر برگزاری آزمون‌های ورودی دانشگاه‌ها جلب کرد. کمپین‌های متعدد و مردمی به راه افتاد؛ عده‌ای امضا جمع کردند و دست به دامان نمایندگان مجلس شدند. برخی از داوطلبان و خانواده‌های نگران آن‌ها هم از توئیتر، اینستاگرام و هر اپلیکیشن مجازی دیگری استفاده کردند تا بگویند نگران هستند و نمی‌خواهند با برگزاری آزمون جان خود و یا خانواده‌هایشان به خطر بیافتد. اظهار نظرهای متناقضی هم که از سوی مدیران و مسئولین به گوش می‌رسید به این فضای ملتهب دامن می‌زد و آش کنکور را شورتر می‌کرد. سرانجام کنکور دکتری و کارشناسی ارشد مجدد به تعویق افتاد و به مرداد موکول شد. نهایتا مطابق با تصمیمات اتخاذ شده، برگزاری آزمون ارشد برای بار سوم نیز لغو شد و سازمان سنجش در ابتدا طی اطلاعیه‌ای، 16 و 17 مرداد ماه را به عنوان تاریخ جدید برگزاری آزمون کارشناسی ارشد اعلام نمود.
اظهارنظرهای ضد و نقیض
در این میان رئیس جمهور مدافع سرسخت برگزاری آزمون‌ها بود. او در در جلسه کمیته‌های تخصصی ستاد ملی مقابله با کرونا که در تاریخ چهار مرداد برگزار شد، گفت: «برگزاری کنکور با حفظ سلامت جوانان کشور، مورد نظر سیستم آموزشی است و با طراحی و اجرای دقیق پروتکل‌های مربوطه، کنکور در کمال امنیت روانی و جسمی جوانان و خانواده‌های آنان برگزار خواهد شد.»
مینو محرز؛ عضو کمیته علمی ستاد کرونا چهارشنبه هشت مرداد در برنامه‌ای در شبکه خبر گفت: «کنکور حدود دو ساعت زمان می‌برد و افراد در محیطی بسته باید بنشینند این در حالیست که اعلام می‌شود در محیط‌های بسته حتی با استفاده از ماسک امکان سرایت بیماری وجود دارد. قطعا در چنین شرایطی اگر نمی‌شود کنکور را به عقب بیندازند جای طرح این پرسش وجود دارد که آیا سالن‌های کافی دارند که با رعایت فاصله فیزیکی و تهویه مناسب بتوان این آزمون را برگزار کرد؟ اما در چنین شرایطی هم خیلی ریسک است. ما نمی‌خواهیم به جوانان کوچکترین آسیبی وارد شود، اما اگر خدای نکرده این بیماری در این آزمون اپیدمی شود، چه اتفاقی می‌افتد. میلیون‌ها نفر درگیر می‌شوند؛ چرا که این افراد به خانه می‌آیند و چندین نفر از اعضای خانواده را درگیر می‌کنند. درخواست من این است که این آزمون یک ماه دیگر به عقب انداخته شود یا با رعایت فاصله فیزیکی در محیط باز برگزار شود».
کنکور دکتری و ارشد و حواشی آن
سرانجام نهم مرداد 99 کنکور دکتری به عنوان اولین آزمون برگزار شد. سعید نمکی؛ وزیر بهداشت پس از این آزمون در نشست ویژه کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی که با حضور وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و ورزش و جوانان برگزار شد، اظهار داشت: «در کنکور دکتری تنها ۷ تا ۸ مورد پروتکل‌ها رعایت نشد و به تعویق انداختن کنکور به امید روزهای بهتر، کار درستی نیست».
در مقابل احمدحسین فلاحی؛ سخنگوی کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری در مصاحبه با «خانه ملت» با انتقاد از عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در برگزاری آزمون دکتری، تصریح کرد: «با وضعیت فعلی برگزاری آزمون سراسری و ارشد به هیچ عنوان امکان پذیر نیست». هرچه به کنکور ارشد و سراسری نزدیک می‌شدیم نگرانی‌ها اظهارنظرها هم بیشتر می‌شد.
مینو محرز چند روز بعد (12 مرداد) در مصاحبه با «ایسنا» با عقب‌نشینی از موضع اولیه خود گفت: «کنکور سراسری برای هر دانش‌آموز تعیین سرنوشت برای او محسوب می‌شود و این امتحان باید در شرایطی به دور از استرس برگزار شود. پیشنهاد ما در کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا، در جلسات آتی، برگزاری کنکور در استادیوم‌ها از جمله استادیوم آزادی و فضای باز آن است».
از دیگر مخالفان برگزاری کنکور می‌توان از به حسینعلی شهریاری؛ رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی اشاره کرد. شهریاری با حضور در برنامه «کشیک سلامت» شبکه سلامت ضمن اعلام مخالفت خود با برگزاری کنکورها بیان کرد: «نگرانی جدی ما برگزاری امتحانات است. هرچند بگویند پروتکل اجرا می‌کنند، باز تجمع وجود دارد. چه اشکالی دارد اگر دانشگاه چند ماه عقب بیافتد. بیش از ۹۰ درصد از داوطلبین نگران‌اند. ما شعاری عمل می‌کنیم. سلامت مردم اولویت اول است. باید از مدافعان سلامت مراقبت کنیم».
اما در همین روها همه نگاه‌ها به رئیس جمهور و وزارت بهدااشت بود تا نظر قطعی را اعلام کنند تا عده کثیری از داوطلبان کنکور که روزهای پراسترسی را پشت سر می‌گذاشتند، تکلیف خود را بدانند. سرانجام کنکور کارشناسی ارشد هم در تاریخ مقرر برگزار شد و سازمان سنجش اعلام کرد 91 درصد از داوطبان از رعایت نکات بهداشتی رضایت داشتند.
پروتکل‌ها در کنکور سراسری چقدر رعایت شد؟
با نزدیک شدن به کنکور سراسری شاهد اظهار نظرهای متناقضی در این خصوص بودیم. سعید نمکی؛ وزیر بهداشت در تاریخ 20 مرداد در صفحه اینستاگرام خود نوشت: « امروز عصر مجدد با حضور ریاست محترم کمیسیون‌های آموزش و بهداشت و درمان و تعدادی از نمایندگان محترم مجلس و همچنین وزیر محترم علوم و رییس سازمان سنجش جلسه‌ای داشتیم. وزیر محترم علوم و رییس سازمان سنجش اعلام کردند که اجرای پروتکل‌های سختگیرانه در این زمان باقیمانده میسر نیست، مگر این دستورالعمل‌ها برای برگزاری آزمون سراسری تغییر کند. در این جلسه اعلام کردم به عنوان وزیر بهداشت و متولی سلامت این کشور، قطعا سلامت فرزندانمان برای ما در اولویت است و از این پروتکل‌های سختگیرانه کوتاه نخواهم آمد که رئیس محترم کمیسیون های آموزش و بهداشت نیز در این مورد کاملا همراه و موافق بودند. به مسئولان برگزاری کنکور اعلام کردم اگر واقعا نمی‌توانید این دستورالعمل‌ها را به درستی اعمال کنید با برگزاری کنکور در این تاریخ مخالفم و تاکید می‌کنم که کنکور را به زمانی موکول کنید که بتوانید از لحاظ فضا و امکانات تمام ضوابط و دستورالعمل‌های ابلاغی وزارت بهداشت را فراهم کنید. پیشنهاد وزارت علوم تعویق یک ماهه برگزاری کنکور سراسری بود که قرار شد در ستاد ملی کرونا مطرح شود». این خبر به سرعت در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی دست به دست شد. اما چندی نگذشت که مسئولین موافقت کردند با رعایت فاصله حداقل دو متر صندلی‌ها از هم، برگزاری آزمون در شش روز، تب‌سنجی، ضدعفونی کردن محل آزمون، به همراه نداشتن وسایل توسط داوطلبان و حذف پذیرایی کنکور را برگزار کنند.
معین حبیبی یکی از داوطلبان کنکور ریاضی و زبان است. از او در مورد نحوه رعایت پروتکل‌ها در یکی از حوزه‌های امتحانی شمال تهران گفت: فاصله‌ها رعایت می‌شد، تب‌سنجی می‌کردند و تجمع چندانی هم نبود اما برخی از داوطلبان بیرون از حوزه تجمع می‌کردند و سیگار می‌کشیدند. در مورد کنکور زبان هم یک دستگاه ضدعفونی کننده در محل بود و قبل از ورود به داخل حیاط حوزه همه افراد را ضدعفونی کردند. یک بسته بهداشتی پد الکلی هم اضافه شده بود.
داوطلب دیگری که روز پنجشنبه در کنکور انسانی و حوزه امتحانی مصلای تهران حضور داشت اما به رعایت پروتکل‌ها معترض بود. او می‌گفت قبل و بعد از آزمون تجمع می‌شد. نسیم نصیری داوطلب رشته تجربی از اصفهان اما از رعایت نکات بهداشتی، تهویه سالن‌ها و رعایت فاصله فیزیکی رضایت داشت.
سودا ساجد از شهر سراب در آذربایجان شرقی اما معترض به نحوه برگزاری بود. سودا می‌گفت برای بازرسی بدنی صف تشکیل می‌شد و فاصله‌ها هم بسیار کم بود. کسی هم که بازرسی می‌کرد در حوزه ما که دانشگاه آزاد سراب بود اصلا دستگاه نداشت و دستکش‌های آلوده‌اش به بدن من و بقیه می‌خورد. بچه‌ها کنار هم جمع می‌شدند و گاهی بدون ماسک حرف می‌زدند اما کسی تذکر نمی‌داد. سالن کوچک بود و فاصله صندلی‌ها کم.
کمبود نهاد تصمیم‌گیرنده و قدرتمند
نتیجه‌گیری در مورد نحوه برگزاری و رعایت نکات بهداشتی منوط به بررسی کارشناسان و نظرسنجی درست و اصولی از داوطلبان است. اما چیزی که بیش از همه باعث آزار داوطلبان و خانواده‌های آن شد در وهله اول نبود سیستمی یکپارچه و مقتدر برای تصمیم‌گیری و اظهار نظرهای ضد و نقیضی بود که از هر سو به گوش می‌رسید و آسایش را از خانواده‌ها سلب می‌کرد. این نابسامانی نتیجه وجود اختلاف‌ها در بدنه نظام سلامت، دولت و وزارت علوم و نبود نهادی رسمی بود که قدرت تصمیم‌گیری قاطعانه، اجرای درست و ارائه ضمانت اجرایی را داشته باشد. شاید ستاد کرونا می‌توانست آن نهاد باشد که ضمن ایجاد هماهنگی میان مجلس، دولت، وزارت بهداشت و وزارت علوم تصمیم نهایی را قاطعانه بگیرد، به صورت شفاف ضمانتی برای اجرای درست آن بدهد و در صورت عدم اجرای مناسب آن تصمیم، پاسخگوی افکار عمومی باشد.
شاید بهتر باشد امروز و پس از پایان کنکورها نیز سازمان سنجش برای ایجاد شفافت و اعتماد بین مردم آماری از غایبین کنکورها ارائه بدهد تا مشخص شود چه میزان از مردم راضی به شرکت در آزمون‌ها بودند.
هشت سال فرصت کمی برای حذف کنکور بود؟
گذشته از این‌ها کرونا فرصت خوبی شد تا مسئولین به شکلی جدی به مساله حذف کنکور، ریشه‌کن کردن مافیای کنکور بپردازند تا دیگر شاهد خبر خودکشی جوانان ایرانی برای اینکه نتوانستند سد کنکور را بشکنند، باشیم. از زمانی که ششم ابتدایی وارد نظام آموزشی ما شد صحبت از این بود که نسلی که د این سیستم متحول‌شده به گفته مسئولین، درس می‌خوانند دیگر کنکور را تجربه نخواهند کرد. امروز هشت سال از آن زمان می‌گذرد و کنکور همچنان چالشی جدی برای جوانان ما است. امید است مسئولین امر از فرصت پیش آمده استفاده کنند و نگاه‌ها و تصمیم‌های سلیقه‌ای که با هر انتخابات و روی کار آمدن وزرای جدید گرفته می‌شوند را کنار بگذارند و در این حوزه مطالعه گسترده با حضور اساتید و متخصصین داشته باشند. چرا که مساله سرنوشت جوان ایرانی است که از مهم‌ترین پایه‌های جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود.
گزارش: پرستو خلعتبری
عکس ها : ایرنا