به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری سلامت به نقل از مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اصطلاح «گیاه دارویی» دامنه گسترده‌ای ازگیاهان را در برمی‌گیرد که کاربردهای منحصر به فرد گوناگونی برایشان در نظر گرفته شده است. مهم‌ترین کاربرد این گیاهان، استفاده در اهداف دارویی و درمانی است.از گیاهان دارویی در تولید مواد اولیه صنایع گوناگون مانند داروسازی، صنایع غذایی، سموم و آفت‌کش‌های ارگانیک، عطر وچرم‌سازی استفاده می شود.

 گیاهان دارویی و فناوری‌های پیشرفته

پیشینه استفاده از گیاهان دارویی، به آغاز زندگی بشری بازمی‌گردد. اولین تمدن ها با گیاهان آغاز و توسعه پیدا کرده است. نسخه های خطی در ایران، مصر، یونان باستان و چینی استفاده از گیاهان بخصوص در امور پزشکی را توصیف کردند. شواهدی وجود دارد که در فرهنگ­های اروپایی و مدیترانه ای بیش از 4000 سال پیش، از گیاهان دارویی به عنوان دارو استفاده می‌کردند.

با وجود پیشرفت‌ فناوری‌های روز، توسعه سیستم‌های پزشکی، گیاهان دارویی و روش‌های درمانی سنتی، به عنوان روش های کمک درمانی و حفظ سلامتی بسیار مورد توجه هستند. افزایش جمعیت، تأمین ناکافی داروها، هزینه بالای درمان‌های مدرن، عوارض جانبی داروهای شیمیایی و ایجاد مقاومت در برابر برخی داروها و اثر گذاری داروهای گیاهی در برخی بیماری ها که درمان دارویی در در طب نوین برای آن ها موجود نیست بیش از پیش موجب اهمیت توجه صنعت داروسازی و درمانی به گیاهان دارویی شده است.

سازمان بهداشت جهانی، در گزارشی تخمین زده است که 80 درصد مردم در سراسر جهان برای برخی از موارد نیازهای مراقبت‌های بهداشتی اولیه خود ، از داروهای گیاهی استفاده می‌کنند. براساس ارائه این سازمان ، حدود 21000 گونه گیاهی توانایی استفاده به عنوان گیاهان دارویی را دارند.

بر اساس داده های موجود بیش از سه چهارم مردم جهان بیشتر به گیاهان و عصاره های گیاهی برای نیازهای مراقبت های بهداشتی خود متکی هستند.

گیاهان دارویی به عنوان منابع غنی از متابولیت­های ثانویه در نظر گرفته می شوند که می توانند در تولید داروها یا فرآورده‌های طبیعی غیر دارویی استفاده شوند. حتی این گیاهان نقش مهمی در توسعه فرهنگ­های انسانی در سراسر جهان دارند.

علاوه بر این، برخی از این گیاهان، به عنوان منبع مهم تغذیه ای در نظر گرفته می شوند و در نتیجه از نظر ارزش غذایی و درمانی دارای اهمیت بالایی هستند.

 سبک زندگی مدرن و محصولات سلامت آفرین

با توجه به تغییر سبک زندگی مردم و پیدایش بسیاری از بیماری­های مزمن مانند چاقی، دیابت، کبد چرب توجه به رعایت اصول سبک زندگی سالم با برداشتی از کتب طب ایرانی و پیوند آن با علوم روز و نیز ایجاد نگاهی مدبرانه بر گیاهان دارویی ضروری است.

در نظر گرفتن گیاهان دارویی با توجه به تمامی قابلیت های آن به عنوان میراثی ملی و صنعتی بی نیاز از واردات و مزیت آفرین میتواند دریچه برای آینده جامعه ای سالم تر و اقتصادی شکوفا تر باشد.

ایران با تنوع زیستی بالا، 11 اقلیم از 13 اقلیم شناخته شده جهانی، همچنین تعداد گونه‌های گیاهی ایران در حدود 8 هزار گونه است. بیش از 2500 گونه از گیاهان کشور دارای خواص دارویی، عطری، ادویه‌ها و آرایشی- بهداشتی هستند.

بنابراین، اهمیت اقتصادی گیاهان دارویی برای کشورهایی مانند ایران و دیگر کشورهای در مسیر توسعه، بیش از سایر نقاط جهان است. درایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه صنعت گیاهان دارویی به عنوان یکی از حوزه­های اقتصاد دانش‌بنیان، بسیار اثر گذار و قابل توجه است همچنین در نظام سلامت با کمک فرآورده­های دارویی و مکمل طبیعی امکان ارتقاء سطح سلامت جامعه در موضوع پیشگیری و درمان مطرح می­باشد.

در دو دهه گذشته، پس از تصویب سند ملی گیاهان دارویی و مطرح شدن سیاست های کلی نظام سلامت، ابلاغی مقام معظم رهبری(مدظله العالی) این صنعت شاهد تحولات چشمگیری بود . با این حال، هنوز هم کمبود قابل توجهی در بخش تحقیقات و ارکان مختلف صنعت وجود دارد.

ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به حوزه گیاهان دارویی، موجب شده است ضمن شناسایی ارزش بالای این گیاهان به لحاظ غذایی و درمانی، بخش قابل توجهی از ظرفیت خام و نهفته این حوزه به تولید اشتغال و ارزش افزوده تبدیل شود. شرکت‌های دانش‌بنیان گیاهان دارویی و فرآورده­های طبیعی توانسته‌اند با بهره‌گیری از دانش متخصصان ایرانی گام‌های بلندی در جهت تولید محصولات با کیفیت و صادرات محور بردارند.

ستاد توسعه گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی نیز زیست‌بومی حمایتی برای کمک به شرکت‌های دانش‌بنیان، خلاق، فناور و استارتاپ‌های این حوزه ایجاد کرده است تا با هدایت تحقیقات دانشگاهی به سمت کاربردی شدن و پیوند توانمندی‌های نوآورانه و ظرفیت ‌های اقلیمی در حوزه گیاهان دارویی، ضمن خلق ارزش افزوده و اشتغال، زمینه برای تولید محصولات ارزشمند و رقابت‌پذیر در بازار جهانی فراهم شود.

یکی از حمایت‌های ستاد، شکل‌گیری زیست بوم  دانش بنیان و صنایع خلاق در این عرصه است، چراکه تمامی حلقه های این زنجیره در کشور وجود دارد.

صنعت گیاهان دارویی و فرآروده های طبیعی در حال حاضر با بیش از 1000 شرکت فناور، 286 شرکت دانش بنیان و 44 شرکت خلاق پتاسیل خوبی برای تحول آفرینی در حوزه اشتغال و تولید و صادرات دارد. ه هر یک از بخش‌های این حوزه به نوبه خود باید مورد بررسی تحلیل و توصیف قرار گیرد.