خشم و عصبانیت از چه چیزی نشات می‌گیرد؟

انسان به گونه ای است که هر چه احساسات نرم و نقاط ضعفش بیشتر مورد هدف قرار بگیرد، میزان واکنش او (عصبانیت و خشم او) در برابر آنچه در برابرش احساس خطر می کند بیشتر می شود. آن چه از این مقدمه می توان نتیجه گرفت، این است که در واقع بر خلاف اعتقاد عامه مردم آدم های خشمگین، لزوما انسان های قلدر و قدرتمندی نیستند. اگر قرار باشد بین ما و مخاطبین که شاید قرار نیست بیش از یکی دو بار در تمام طول زندگی با آن ها روبرو شویم مجادله ای اتفاق بیفتد، شاید خیلی پیامدی برای ما و آن اشخاص نداشته باشد چرا که دیگر قرار نیست با او روبرو شویم. اما اگر ما در رویارویی با مثلا همکارمان، دوستمان یا اعضای خانواده مان به شکل مداوم رفتارهای خشمگینانه خود را به نمایش بگذاریم آسیب پذیری خود را با این کار افزایش می دهیم، چرا که این حالت عصبی ممکن است هر روز تکرار شود و این تکرر باعث ضعیف شدن ما می گردد. دو تا از سرشاخه های اصلی احساسات که می توان آن ها را عوامل به وجود آمدن خشم به حساب آورد، احساس ترس و احساس تحقیر شدن و مورد توهین قرار گرفتن است. احساس ترس می تواند با هر طور احساس خطر و پیشبینی آسیب دیدن همراه باشد. همه انسان ها موجوداتی آسیب پذیر هستند و قبول این آسیب پذیری به عنوان نقطه ضعف خیلی کار آسان و راحتی نیست، زیرا انسان دوست دارد خود را موجودی قدرتمند و بدون نقص بداند. وقتی ما با آدم های دیگر در مجادله و تعارض قرار می گیریم، آن ها این نقاط ضعف را مورد اشاره و حمله قرار می دهند و به همین علت احساس خشم و عصبانیت ما بر انگیخته می شود.

انواع خشم

افرادی که مشکل در کنترل عصبانیت و خشم (Anger) دارند یا کسانی که تجربه خشم خارج از محدوده نرمال عاطفی را دارند، ممکن است با انواع مختلفی از اختلالات خلقی مواجه شوند. متخصصین مختلف لیست های متفاوت و متناقضی از نوع خشم را منتشر کرده اند. اما به طور گسترده شامل موارد زیر هستند:

• خشم مزمن که طولانی است و ممکن است بر سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارد و باعث برخی از اختلالات روحی میشود.
• خشم مجهول و منفعل که همیشه به عنوان خشم نمی آید و تشخیص آن می تواند دشوار باشد. این افراد حتی ممکن است متوجه نشوند که عصبانی هستند در این جور مواقع خشم شما به صورت بی تفاوتی یا بی حوصلگی بروز می کند.
• خشم فراگیر ناشی از مشکلات زندگی است و مقابله با آن برای یک فرد بسیار زمان می برد و سخت است.
• خشم خود محور که از خود فرد شروع می شود و ممکن باعث احساس گناه شود.
• خشم داوری که از سوی دیگران اتفاق می افتد یا ممکن است با احساس رنجش و غیظ اتفاق بیفتد.
• خشم بی ثبات و ناگهانی که گاهی اوقات به خودی خود رخ میدهد و ناشی از خشم بیش از حد می باشد.
• خشم تهاجمی افرادی که خشم تهاجمی را تجربه می کنند، معمولا احساس خودآگاهی دارند، اگرچه همیشه ریشه مشکل را واقعا درک نمی کنند. این نوع خشم، اغلب به عنوان خشم فیزیکی یا انتقام جویی ظاهر می شود و ممکن است منجر به آسیب فیزیکی به خود یا اشخاص دیگر و یا به اموال شود.

تاثیر عصبانیت بر سلامتی

عصبانیت و ترس جزو احساساتی هستند که بدترین تاثیر را روی بدن و بخصوص قلب می گذارند. به عقیده متخصصان، این احساسات عامل تمام ناخوشی ها و بیماری هاست.خوشبخت و آرام زندگی کردن بهترین راه پیشگیری از درد و بیماری است.

• آریتمی قلب یا تپش نامنظم قلب استرس های روحی و جسمی ناشی از عصبانیت می تواند باعث افزایش خطر ضربان غیرطبیعی قلب یا همان آریتمی قلبی شود. اگر نمی خواهید قلب تان دچار مشکل شود و ضربان آن به طور غیرطبیعی کند یا تند شود، آرامش تان را حفظ کنید.
• آسیب های کبد عصبانیت روی کیسه صفرا و کبد نیز تاثیر منفی می گذارد، چون این احساس منفی باعث افزایش ترشح صفرا می شود که در حالت عادی نیازی به این میزان صفرا نیست. در نتیجه به مرور کبد نیز آسیب می بیند.همه ما می دانیم که نمی توان به یکباره تبدیل به یک آدم صبور شد و عصبانیت را کنار گذاشت. اما لازم است که عادت ها را به تدریج تغییر داد و تسلط بیشتری روی اعصاب پیدا کرد
• دردهای عضلانی زمانی که نسبت به همسر، فرزندان، همکاران، مدیر و یا خودتان خشمگین می شوید، بدن تان شروع به تولید هورمونی به نام آدرنالین می کند در شرایط ترس نیز تولید می شود.ترشح این هورمون باعث بروز دردها و گرفتگی های عضلانی و همچنین سردرد می شود.شانه ها، گردن و کمر نیز جزو اعضایی هستند که مجبورند بار این عصبانیت و فشارهای روحی را تحمل کنند. در نتیجه دچار درد و ناراحتی می شوند.
• ابتلا به اسهال عصبانیت و خشم باعث بروز مشکلی به نام سندرم روده تحریک پذیر می شود. این بیماری نیز باعث بروز کولیت یا اسهال می شود، حتی اگر هیچ ماده غذایی مشکل زایی مصرف نکرده باشید.بهتر است بدانید که استرس، ترس، فشارهای روحی و عصبانیت، عملکرد روده ها را با مشکل مواجه خواهند کرد.
• گاستریت یا ورم معده از نتایج منفی و شایع عصبانیت می توان به ریفلاکس معده و درد، سوزش و احساس سنگینی در معده اشاره کرد.اسیدیته معده که با عصبانیت بیشتر می شود، التهاب را در مخاط بالا می برد. اگر به طور مداوم عصبانی می شوید، ممکن است علاوه بر گاستریت یا ورم معده، خطر ابتلا به زخم معده را نیز به جان بخرید.
• درماتیت یا التهاب پوست عصبانیت و خشم می تواند باعث بروز خارش و مشکلات پوستی شود. این مشکلات در اثر فشار،استرس، اضطراب و ترس نیز بروز می کنند.خارش شدید زخم های پوستی باعث عفونی شدن آنها شده و تبدیل به زخم های جدی تر می شوند.

روش کنترل عصبانیت

پس برای این که بتوانیم خشم و عصبانیت خود را کنترل کنیم ابتدا باید بفهمیم که علت خشممان چیست، آیا این است که مورد توهین واقع شدیم؟ ایا تحقیر شده ایم؟ منافعمان به خطر افتاده؟، می ترسیم؟ و… سپس باید برداشت خود را بررسی کنیم تا ببینیم که آیا واقعی است یا یک برداشت اشتباه است. در این صورت دو حالت برای ما پیش می آید، یا برداشتمان غیر منطقی و اشتباه بوده که در این صورت باید آن را با یک برداشت منطقی و بهتر جایگزین کنیم یا این که برداشتمان منطقی و درست بوده است. در این حالت باید سعی کنیم واکنش مستقیم به طرف مقابل نشان ندهیم و بدنبال واکنش های سازگارانه می رویم. در علم روانشناسی (رویکرد شناختی) روانشناسان معتقدند احساسی در شخص به وجود نمی آید مگر این که او برداشتی نسبت به شرایط داشته باشد. یعنی معمولا زیر هر احساسی یک فکر و باور نهفته است. پیش زمینه ذهنی یا تاریخچه ذهنی می تواند در شکل گیری این احساسات بسیار تاثیر گذار ظاهر شود.

• فکر کردن یک نفس عمیق بکشید و تا شماره 10 بشمارید. اندیشیدن و تفکر به شما اجازه می دهد نفس بکشید، آرام بگیرید و سپس به موقعیت برگردید و به جای تصمیم حساب نشده، منطقی رفتار کنید. حتی ممکن است باز تصمیم به فریاد کشیدن بگیرید، ولی این کار را با اطمینان انجام خواهید داد.
• گذشت و بخشش عصبانیت معمولا باعث تنفر می شود. تنفری که می تواند با بخشش کاملا از بین برود. شما مجبور نیستید در لحظه فردی را که به صورت رو در رو با او در بحث و مشاجره هستید بخشیده و سکوت کنید. بلکه بخشیدن به هر طریق و در هر زمان حتی هنگام عصبانیت نیز از درون شما را آرام می کند.
• کنترل خشم اگر شما فردی عصبانی هستید که خشم و غضب در تمام لحظات همراه شماست و این ویژگی بر زندگی خصوصی شما تاثیر سوء گذاشته است، آگاه باشید که شما بیشتر از هر شخص، به مشاوره با روانشناس نیازمندید.
• درمان گاهی وقت ها عصبانیت و خشم ما آنقدر ممتد و ریشه ای است که حتی خودمان باور نمی کنیم که این رفتار ما غلط و غیر عادی می باشد. در این زمان مشاوره، تنها راه تشخیص علت خشم و ارائه راه هایی برای کنترل آن است.
• خلاقیت برای رها شدن از عصبانیت خلاق باشید. جیغ بزنید و یا یک بالش را پرتاب کنید، نرمش کششی انجام دهید، روزنامه های قدیمی را پاره کنید، یک توپ را با دست فشار دهید و یا آن را به سمت دیوار پرتاب کنید و یا به آن لگد بزنید. شاید به نظر شما این کارها مسخره باشد. ولی همین کارهای ساده می تواند از اتفاقات بسیار بزرگ و وحشتناک جلوگیری کند.