نگاهی به برخی از جنبه‌های نظامی و ژئوپلیتیکی درگیری قره باغ و پیامدهای احتمالی آن:
1. ریشه‌های درگیری قره باغ
قره باغ کوهستانی که بیشتر آن را ارمنی‌ها تشکیل می‌دهند، در دوران اتحاد جماهیر شوروی منطقه‌ای خودمختار در داخل آذربایجان بود. تنش‌های تاریخی بین ارمنیان مسیحی و عمدتا آذربایجانی‌های مسلمان، که با خاطرات قتل عام 1.5 میلیون ارمنی توسط ترکان عثمانی در سال 1915 تقویت می‌شود، در سال‌های آخر اتحاد جماهیر شوروی تشدید شد. در سال 1988، این منطقه به دنبال پیوستن به ارمنستان بود و در نتیجه جنگ‌های همه جانبه با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در سال 1991 به یک جنگ همه جانبه تبدیل شد. میلیون‌ها نفر آواره شدند. نیروهای ارمنی نه تنها خود قره باغ را در دست داشتند بلکه قسمت‌های قابل توجهی زمین را در خارج از مرزهای سرزمین تصرف کردند. قره باغ، سرزمینی جنگلی و کوهستانی که حدود 4400 کیلومتر مربع (1700 مایل مربع) به مساحت ایالت دلاور ایالات متحده را دربرمی گیرد، از آن زمان با تکیه بر حمایت ارمنستان امور خود را اداره می‌کند.2. ابتکارات صلح ناموفق
از زماني كه نيروهای ارمنستان نيروهای آذربايجانی را در جنگ نابود كردند، واسطه‌های بين المللی به دنبال حل و فصل سياسی بودند. روسیه، ایالات متحده و فرانسه، که تحت حمایت سازمان امنیت و همکاری در اروپا، مذاکرات صلح قره باغ کوهستانی را حمایت می‌کردند، ابتکارات صلح زیادی را مطرح کرده‌اند، اما مقاومت سرسخت ارمنستان در برابر تسلیم سد راه اصلی بوده است. در همین حال، آذربایجان برای مدرنیزه کردن ارتش خود به ثروت نفتی خود متکی بوده و اکنون مدعی است که پس از تقریباً سه دهه ناکامی در میانجیگری بین المللی، این حق را دارد که به زور سرزمین خود را پس بگیرد.3. اختلافات نظامی
در حالی که نیروهای جدایی طلب در قره باغ و ارتش ارمنستان بیشتر به تسلیحات کهنه ساخت شوروی متکی هستند، آذربایجان با پیشرفته ترین هواپیماهای بدون سرنشین تهاجمی و سامانه‌های موشکی چند برد، برد قدرتمند که توسط همسایه و متحد خود، ترکیه تأمین می‌شود، زرادخانه خود را کاملاً نوسازی کرده است. بیش از دو هفته درگیری نشان داده است که آذربایجان به وضوح از نیروهای قره باغ کوهستانی پیشی گرفته و آن‌ها را در حالت دفاعی قرار داده است. نیروهای آذربایجانی در مناطق مختلف قره باغ قره باغ پیشرفت‌های چشمگیری داشته و شهرهای آن را با موشک و توپ گلوله باران کرده است. نیروهای ارمنی با هویتزر ساخت شوروی، راکت اندازهای باستانی BM-21 و موشکهای منسوخ Tochka-U که فاقد قدرت و دقت سلاح‌های مدرن‌تر آذربایجان هستند، مقابله کرده‌اند.4. نقش جدید ترکیه
برخلاف تشدید‌های قبلی درگیری‌ها بر سر قره باغ، ترکیه عضو ناتو که دارای روابط قومی، فرهنگی و تاریخی نزدیک با آذربایجان است، چهره بالاتری به خود گرفت و قول داد که به آذربایجان در بازپس گیری قلمرو خود کمک کند. نقش تازه ادعای ترکیه بیانگر آرزوهای رئیس جمهور رجب طیب اردوغان برای گسترش قدرت ملت خود است. مقامات ارمنستان می‌گویند ترکیه مستقیماً در درگیری نقش دارد و مزدوران سوری را برای جنگ در طرف آذربایجان می‌فرستد. ترکیه اعزام جنگجویان به منطقه را تکذیب کرده است، اما یک ناظر جنگ سوریه و فعالان مخالف مستقر در سوریه تأیید کرده‌اند که ترکیه صدها مبارز مخالف سوریه را برای جنگ در قره باغ کوهستانی اعزام کرده است. مقامات ارمنستان همچنین ادعا كردند كه هواپیمای جنگنده اف-16 تركیه هواپیمای جنگی ارمنستان را سرنگون كرده است و ترکیه اطلاعات و حتی پوشش هوایی را در اختیار آذربایجان قرار می‌دهد. ترکیه و آذربایجان این ادعا را انکار کردند، اما رئیس جمهور آذربایجان اعتراف کرد که هواپیماهای اف-16 ترکیه هفته‌ها پس از یک تمرین نظامی مشترک در آذربایجان باقی مانده‌اند. وی اصرار داشت که آن‌ها همچنان زمین گیر هستند.مترجم: سید محمد معین حبیبی پاسدار