خبرگزاری سلامت: با گذشت زمان (تقریبا 300 سال) و پیشرفت علم در زمینه‌های مختلف آدمی دانست که تمام اطلاعات لازم برای ادامه حیات هرگونه زیستی (اگر از پاره‌ای از ویروس‌ها با محتوای ژنتیکی آر ان.ای صرف‌نظر شود)، به‌صورت ساختار مولکولی پیچیده‌ای به نام (DNA)، درون این سلول‌های کوچک قرار دارد. مولکول دی‌ان‌‌ای تمام اطلاعات لازم برای ساخته شدن یک موجود زنده را داراست. این مولکول از واحد‌های وراثتی تشکیل شده که به آنها ژن گفته می‌شود.
ژن‌ها از نسلی به نسل دیگر به ارث می‌رسند و باعث بروز ویژگی‌های هرگونه‌ای می‌شوند. هرکدام از ما در سلول‌های خود ژن‌هایی را حمل می‌کنیم که زمانی جزئی از ساختار ژنتیکی اجداد بسیار دور ما مثلا پدر بزرگی که در دوران زندیه می‌زیسته بوده است. ساختار مولکول دی ان‌ای توسط مکانیسم‌هایی از تغییر و اشتباه حفاظت می‌شود ولی از آنجا که هیچ‌چیز کامل نیست به علت اشتباه در به ارث رسیدن ژن‌ها گاهی صفت‌هایی ایجاد می‌شود که وجودشان سبب برتری آن گونه می‌شود. دقیقا همین اتفاق پایه تکامل است.
تا زمانی که آدمی از این فرآیند‌ها بی‌اطلاع بود، تمام سازوکار‌های شرح داده شده به‌طور طبیعی اتفاق می‌افتاد، اما با پیشرفت علم کم‌کم بشر یاد گرفت که می‌تواند در این مکانیسم‌ها که پایه حیاتند، دستکاری کند و به این ترتیب موجوداتی با محتوای ژنتیکی دستکاری شده یا تراریخته(Transgenic) خلق کند.
برنج، رایج‌ترین مثال تراریخته
داوود حیات غیب معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید: تراریخته به محصولاتی اطلاق می‌شود که حاصل زیست فناوری مدرن و مهندسی ژنتیک باشد و با دستکاری انسان بتوان تغییراتی را ایجاد کرد.
افشین اسماعیل‌فر استاد دانشگاه و پژوهشگر، برنج را رایج‌ترین مثال این محصولات عنوان می‌کند و اذعان دارد که ژنی از یک باکتری به این برنج منتقل شده که ایجاد پروتئینی برای کرم ساقه‌خوار برنج می‌کند. زمانی که لارو این کم شروع به تغذیه از گیاه می‌کند، با توجه به تولید پروتئین در گیاه، لارو از بین می‌رود
در این بین محصولات تراریخته موافقان و مخالفانی دارد که تعداد دسته دوم بیشتر است.
اسماعیلی‌فر تاکید می‌کند: به عنوان یک متخصص و کارشناس توصیه دارم که حتما بتوانیم با فراهم کردن زیرساخت‌های اساسی و شایسته از این تکنولوژی به روز همانند سایر نوآوری‌ها بهره‌مند شویم.
محصولات کشاورزی تراریخته امکان کشاورزی ارگانیک را هم فراهم می‌کنند، چون پایه کشت ارگانیک عدم استفاده از کود‌ها و آفت‌کش‌های شیمیایی است و اگر محصولی خود مقاوم به حشره آفت باشد یا قدرت رشد بیشتر و در نتیجه رقابت قوی‌تری با علف هرز غالب مزرعه داشته باشد، نیاز به استفاده انواع سموم به خودی خود برطرف می‌شود. به هر حال علاوه بر تمام این جنبه‌های مثبت دستکاری ژنتیکی، نگرانی‌هایی هم در این مورد وجود دارد.
خطرات احتمالی فرار ژن‌ها از آزمایشگاه یا از پیکر گیاه و انتقال اتفاقی آنها به حشرات یا علف‌های هرز و ایجاد مقاومت در آنها یا مقاوم شدن باکتری‌ها در برابر آنتی بیوتیک‌ها، اثرات احتمالی بر سلامت آدمی و همچنین بحث‌های اخلاقی. البته در صورت رعایت پروتکل‌ها و موارد ایمنی امکان ایجاد چنین مواردی بسیار پایین است و نظر و توافق کلی دانشمندان بیشتر بر مفید بودن بیوتکنولوژی تاکید دارد.
محصولات تراریخته بدون هیچ ارزیابی وارد کشور می‌شود
دکتر علی محمد شاعری عضو کمیسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی متذکر شد: تولید و مصرف این محصولات در بسیاری از کشورها ممنوع شده، در حالی که بدون هیچ‌گونه ارزیابی از مخاطرات ژن‌های دستکاری شده محصولات کشاورزی، وارد کشور می‌شوند.
شاعری ادامه داد: بخش عمده‌ای از ذرت، سویا و پنبه وارداتی به احتمال بسیار تراریخته هستند.
البته بالا گرفتن مخالفت و موافقت با تراریخته‌ها، به سبب آمار بالای مصرف این محصولات در کشور است.
به گفته حیات غیب، حدود 12 سال است بذرهای دستکاری شده ژنتیکی از معروف ترین کشورهای تولید کننده این محوصلات وارد ایران می‌شود.
تاثیر تراریخته‌ها در طولانی مدت مشخص می‌شود
نکته حائز اهمیت این که تراریخته‌ها باید مدت زیادی در آزمایشگاه‌ها بررسی شوند تا تاییدیه مصرف بگیرند.
عمرانی عضو هیات رییسه انجمن ارگانیک ایران می‌گوید: این که تصور کنیم خطر محصول تراریخته در همان لحظه مصرف مشخص می‌شود، اشتباه است. این ژن‌ها در بازه زمانی و دراز مدت تاثیراتی را بر جای می‌گذارند.
حیات غیب معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست نیز یادآور شد: معروف‌ترین مطالعه انجام شده درباره محثولات تراریخته، در سال 2012 انجام شد که طی آن، ذرت دستکاری شده ژنتیکی به موش‌های آزمایشگاهی داده شد و بعد از 18 تا 24 ماه، علائم سرطانی قابل مشاهده بود و حتی تعدادی از موش‌ها مردند.
در سال 2014 مطالعه جامعی در مورد اثرات اقتصادی و کشاورزی محصولات تراریخته با توجه به تمام یافته‌های پژوهشی بین سال‌های 1995 تا 2014 انجام گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که محصولات زراعی مقاوم به آفت‌کش، هزینه تولید پایین‌تری دارند و گیاهان مقاوم به حشرات به علت گران‌تر بودن قیمت بذر، هزینه تولیدی تقریبا برابر با محصولات نرمال دارند. عملکرد دسته نخست در حدود 9درصد و در مورد دسته مقاوم به حشرات 25 درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین این مطالعه نشان داد کشاورزانی که از محصولات تراریخته استفاده کرده بودند سود بیشتری (در حدود 69 درصد) نصیب خود ساخته بودند.
خوب یا بد، محصولات تراریخته می‌بایست به دور از هوگونه فضاسازی به شکل علمی و کارشناسی بررسی شود.
کد خبرنگار: 41020
نظر شما