محمدسیاح: علی‌اکبر محزون، مدیرکل دفتر جمعیت نیروی کار مرکز آمار ایران گفته: طبق آخرین سرشماری، ۹میلیون و ۷۶۹ هزار نفر در سن متعارف ازدواج و هرگز ازدواج نکرده داریم و همچنین تعداد افرادی که از سن متعارف ازدواج عبور کرده اما هنوز به سن تجرد قطعی نرسیده‌اند نیز یک میلیون و ۸۱۰ هزار نفر است. همچنین ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر مجرد هرگز ازدواج نکرده در کشور داریم که با احتساب افراد بدون همسر در اثر فوت یا طلاق، جمعیت مجردان ایران به رقم ۱۳ میلیون و ۳۲ هزار می‌رسد.
سالمندان 14 درصدی
بر اساس برآوردهای موجود تا پایان نیمه اول قرن بیست و یکم، بیش از 80 درصد کشورهای در حال توسعه به سمت رشد جمعیت سالمندی می‌روند، در ایران نیز پیش‌بینی شده در دو دهه آینده، کشور با سونامی‌سالمندی مواجه شود و تا سال 1400، 14درصد جمعیت کشور سالمند شود.
متوسط عمر جمعیت در ایران بالای 73 سال است، در واقع در قرن بیست و یکم با رشد جامعه سالمندی مواجه هستیم. دکتر علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت و درمان نیز در این باره گفته بود: براساس سرشماری ۱۳۹۵ بیش از ۷ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر یعنی 28.9 درصد جمعیت کشور سالمند هستند. پیشرفت جامعه بشری، بهبود وضعیت بهداشتی درمانی، افزایش امید به زندگی نهایتا موجب افزایش درصد جمعیت سالمند شده است. سالخوردگی جمعیت، پیامد طبیعی افزایش امید به زندگی است.
حسن سلمان‌نژاد، رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان نیز از افزایش ۷۰۰ هزار نفری سالمندان به جمعیت سالمندی کشور خبر داده و گفته است: در تهران نیز یک میلیون و ۳۰۰ هزار سالمند وجود دارد که نسبت زن و مرد آن مساوی است. در حال‌حاضر ۶ هزار فرد بالای ۱۰۰ سال در کشور داریم و تعداد افراد بالای ۸۰ سال نیز به بیش از یک میلیون نفر می‌رسد.
مدیریت در دست سالمندان
دکتر مجید ابهری،جامعه‌شناس در گفتگو با طبنا (خبرگزاری سلامت)، گفت: با وضعیت موجود مدیریت جامعه کم‌کم به دست اقشار میانسال و سالمند سپرده می‌شود کما اینکه در حال حاضر هم می‌توان چنین اتفاقی را در کشور و بخش‌های مختلف دید. کشور ما در حال حاضر جزو جوان‌‌ترین کشورهای آسیا و جهان است اما در 20 سال آینده چنین نخواهد بود.
او معتقد است که افزایش سن باعث تهدیدهای مختلفی برای مدیریتی کلان و میانی جامعه خواهد بود. تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری می‌تواند یکی از اهرم‌های پیشگیری از سالمندی باشد که در شرایط فعلی، با توجه به هزینه‌های گزاف فرزندآوری از قبیل شیرخشک، پوشک، هزینه‌های درمانی، هزینه‌های مهدکودک و امثال این خانواده‌ها تک‌فرزندی یا بی‌فرزندی را ترجیح می‌دهند.
ابهری اضافه می‌کند: حمایت دولت از مساله فرزندآوری می‌تواند جامعه را از سالمندگرایی نجات دهد، هر چند قشر سالمند سرمایه‌های ملی و ذخایر فرهنگی به شمار می‌آیند اما از نظر نیروی کار و مدیریت فرهنگی جامعه را با مشکلات عدیده‌ای روبرو خواهد کرد.
خطری به نام تک فرزندی
تک فرزندی به مرور زمان برای فرد و جامعه آسیب‌‌زا خواهد بود، پدر و مادرهایی که در 20 تا 30 سال آینده پا به سنین سالمندی می‌گذارند و مسئولیت نگهداری از آنها را تنها فرزندان‌شان به عهده بگیرد. این مسئله با توجه به تغییر سبک زندگی، فرد را دچار چالش می‌کند و همین امر سبب می‌شود که افراد، والدین سالمند خود را به مراکز نگهداری از سالمندان بسپارند. اگرچه این موضوع در حال حاضر نیز به وفور دیده می‌شود اما در دو دهه آتی نیز افزایش زیادی خواهد داشت.
علی مقدم، جمعیت شناس، نیز درباره خطرات کاهش جمعیت به طبنا می‌گوید: مشکلات اقتصادی مهم‌ترین دلیلی است که خانواده به‌ویژه زوج‌های جوان را از فرزندآوری منع می‌کند. البته وضعیت اجتماعی، نگرانی‌های آینده و تجربیات دیگران نیز در این موضوع بی‌اثر نیست.
او اضافه می‌کند: در سال‌هایی که سیاست‌های کاهش جمعیت در کشور اجرایی شد کسی درباره تاثیر این سیاست‌ها در آینده فکر نکرده بود، این سیاست‌ها باعث شد تا جمعیت با شیب کمی‌افزایش یابد؛ این کاهش سرعت رشد جمعیت امروز به حدی کاهش یافته که با نگرانی پیری جمعیت روبرو شده‌ایم و هراس از فرزندآوری به دلایل مشکلات موجود افزایش یافته است.
جوانان رها شده‌اند
مقدم این را هم گفت که ایران از جمله کشورهایی است که سال‌ها به داشتن جمعیت جوان شناخته می‌شد اما با این وجود هیچ اقدامی‌برای استفاده از جوانان در مدیریت کشور و همچنین پرورش نسلی مسوولیت پذیر و توانمند و کارا صورت نگرفت.
او تاکید می‌کند: امروز به وضوح می‌توان دید که جوانان در کشور به شکلی رها شده‌اند، انگار در حوزه جوانان متولی مسئولیت پذیری وجود ندارد. همین وضعیت نابسامان است که باعث شده جوانان دچار بلاتکلیفی شده و حتی از تشکیل خانواده هم فرار کنند چه برسد به فرزندآوری!
این جامعه شناس معتقد است: روال امروز آینه تمام قد فرداست، یعنی اگر امروز شرایطی فراهم نشود که جوانان فرصتی برای ازدواج آسان با لحاظ امکانات لازم مانند مسکن، کار و درآمد پایدار فراهم نشود طبیعتا دیگر انتظاری برای فرزندآوری هم نباید داشت، در نتیجه پیری جمعیت تنها ثمره سیاست‌های دولت‌هاست.
خیلی از کشورهای جهان مانند آلمان، اسپانیا، ژاپن و کره جنوبی مانند ایران با مشکل پیری جمعیت یا روبرو شده‌اند تا این خطر را پیش رویشان می‌بینند، پیر شدن جمعیت یک تهدید جدی برای آینده کشورهای به شمار می‌رود چراکه با کنار رفتن سالمندان از عرصه کار، نیروهای توانمندی وجود ندارند که جای آنها را بگیرند. این وضعیت به معنای زوال کشور است.
برای همین است که در بیشتر کشورها ضمن بررسی ریشه‌ای تبعات پیر شدن جمعیت زمینه‌های تسهیل ازدواج جوانان مشوق‌هایی نیز برای فرزندآوری قرار می‌دهند. در کشور ما با وجود اذعان کارشناسان به وجود ثروت خیلی بخش گسترده‌ای از مردم زیرخط فقر زندگی می‌کنند و بدتر شدن اوضاع اقتصادی بی شک به وخامت این اوضاع دامن خواهد زد.
نظر شما